۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فارسنامه ناصری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
جز (جایگزینی متن - 'تاليف' به 'تألیف') |
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
مؤلف انگيزه تألیف كتاب را چنين ذكر مى‌كند كه در سال 1289ق به تشويق شاهزاده ظل‌السلطان نقشه فارس را تهيه نموده و در سال 1293 به تشويق شاهزاده معتمدالدوله فرهاد ميرزا، فرمانفرماى فارس، آن نقشه را با ذكر تمام دهات و جزاير و چشمه سارها و رودخانه‌ها و كوه‌هاى فارس تكميل و به ناصرالدين شاه تقديم مى‌دارد و در سال 1296 دستخطى از طرف ناصرالدين شاه به حاج معتمدالدوله صادر مى‌شود كه اكتفا به نقشه نشود و كتابى در جغرافياى فارس نوشته، ضمنا وقايع اتفاقيه هر جايى را به مناسبت محل بنگارد، به اين جهت كتاب فارسنامه را به نام ناصرالدين شاه فارسنامه ناصرى ناميده است و در سال 1312 و اوايل 1313 موفق به طبع آن شده و در بعضى از نسخ آن اختلافات جزيى در كتابت بعضى از صفحات به چشم مى‌رسد و معلوم مى‌شود، بعضى صفحات دو مرتبه نوشته شده و مجددا به طبع رسيده است. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
كتاب فارسنامه، شامل دو گفتار است، گفتار اول راجع به تاريخ فارس است كه مشتمل بر 346 صفحه، به ترتيب سال از سال دهم هجرى حوادث فارس را در هر سال تا 1300 هجرى بر سبيل اختصار به رشته تحرير درآورده است و در آخر كتاب مى‌نويسد كه حوادث تاريخى را تا سال 1312 تهيه كرده بودم؛ ولى مفقود شده است و به واسطه ضعف چشم امكان تجديد آن را ندارم، گفتار اول را مى‌توان گفت كه بيشتر تأليف و خلاصه‌اى از تواريخ مورخين اسلامى است، فقط زحمت | كتاب فارسنامه، شامل دو گفتار است، گفتار اول راجع به تاريخ فارس است كه مشتمل بر 346 صفحه، به ترتيب سال از سال دهم هجرى حوادث فارس را در هر سال تا 1300 هجرى بر سبيل اختصار به رشته تحرير درآورده است و در آخر كتاب مى‌نويسد كه حوادث تاريخى را تا سال 1312 تهيه كرده بودم؛ ولى مفقود شده است و به واسطه ضعف چشم امكان تجديد آن را ندارم، گفتار اول را مى‌توان گفت كه بيشتر تأليف و خلاصه‌اى از تواريخ مورخين اسلامى است، فقط زحمت مؤلف اين است كه جستجو كرده و حوادث هر سال فارس را از تواريخ گذشتگان بيرون كشيده، خلاصه آن را در طى همان سال ذكر كرده است، قسمتى كه اهمييت خاص دارد آن است كه مؤلف به روزنامه ميرزا محمد كلانتر فارس دسترسى پيدا كرده و از اواخر سلطنت نادر شاه كه تقى‌خان بيگلربيگى فارس بر نادر شاه ياغى شده، از يادداشت‌هاى روزنامه مذكور نقل كرده است و ميرزا محمد حوادث جاريه حيات خود را كه مصادف با اواخر سلطنت نادر شاه و سلسله زنديه است، به رشته تحرير كشيده و بسيار سند زنده و روشنى است، از حوادث آن روزگار و قسمت مختصرى را كه مى‌توان تصنيف شمرد. تاريخ سال‌هاى معاصر خود مصنف است كه آن چه ديده و دانسته سال به سال نوشته است. گفتار دوم كه 339 صفحه، مشتمل است بر جغرافياى فارس و ضمنا شرح احوال علما، شعرا، تجار، اعيار و خوانين فارس. | ||
گفتار دوم، با ارزش‌تر از گفتار اول است، زيرا اولا بيشتر آن گفتار تصنيف است كه در اثر زحمت و ابتكار خود مصنف تهيه شده و بنابراين نسخه منحصر به فرد است. ثانيا با فقدان وسايل علمى تأليف و تهيه چنين كتابى بسيار مشكل بوده و مخصوصا تهيه نقشه فارس و تعيين عرض و طول جغرافيايى بدون آن كه از نقشه‌هاى خارجى كپى كرده باشد و خود مصنف به طورى كه مى‌نويسد، به همه جا سفر كرده و به عين و مشاهده نقشه فارس را ترسيم كرده است و نقشه كوچكى نيز از فارس در متن كتاب جا داده است. | گفتار دوم، با ارزش‌تر از گفتار اول است، زيرا اولا بيشتر آن گفتار تصنيف است كه در اثر زحمت و ابتكار خود مصنف تهيه شده و بنابراين نسخه منحصر به فرد است. ثانيا با فقدان وسايل علمى تأليف و تهيه چنين كتابى بسيار مشكل بوده و مخصوصا تهيه نقشه فارس و تعيين عرض و طول جغرافيايى بدون آن كه از نقشه‌هاى خارجى كپى كرده باشد و خود مصنف به طورى كه مى‌نويسد، به همه جا سفر كرده و به عين و مشاهده نقشه فارس را ترسيم كرده است و نقشه كوچكى نيز از فارس در متن كتاب جا داده است. | ||