۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' فى ' به ' في ') |
||
خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
كاتب كاملترين و مهمترين نسخهاى كه اكنون از «انساب الاشراف» در دست داريم، در پايان کتابت، آن را «جُمل انساب الاشراف و اخبارهم» خوانده است. برخى عناوين بهكاررفته در سدههاى بعدى، اساساً تداعىگر عنوان کتابى تاريخى، ولو آميخته به انساب نيستند، مانند «مفاهيم الاشراف» يا «کتاب المعالم». | كاتب كاملترين و مهمترين نسخهاى كه اكنون از «انساب الاشراف» در دست داريم، در پايان کتابت، آن را «جُمل انساب الاشراف و اخبارهم» خوانده است. برخى عناوين بهكاررفته در سدههاى بعدى، اساساً تداعىگر عنوان کتابى تاريخى، ولو آميخته به انساب نيستند، مانند «مفاهيم الاشراف» يا «کتاب المعالم». | ||
پارهاى از اين اختلافات، ناشى از اختلاف در نسخههاى اين اثر در ادوار گذشته است؛ مثلاً اطلاعات حاجى خليفه كه در دو جاى فهرست خود، از اين کتاب نام برده، به دو گونه متفاوت است: يك جا، از آن با نام «الاستقصاء | پارهاى از اين اختلافات، ناشى از اختلاف در نسخههاى اين اثر در ادوار گذشته است؛ مثلاً اطلاعات حاجى خليفه كه در دو جاى فهرست خود، از اين کتاب نام برده، به دو گونه متفاوت است: يك جا، از آن با نام «الاستقصاء في الانساب و الاخبار» نام مىبرد و در جاى ديگرى، با عنوان «انساب الاشراف». شايد او دو نسخه را با همين دو عنوان ديده بوده است. | ||
بههرحال، قرائنى نشان مىدهد كه احتمالاً مؤلف، عنوان «انساب الاشراف» را ترجيح مىداده است؛ مثلاً ابن ابار كه مىگويد اين اثر بلاذرى را به خط خود او در دست داشته، تنها با عنوان «انساب الاشراف» از آن ياد كرده است. | بههرحال، قرائنى نشان مىدهد كه احتمالاً مؤلف، عنوان «انساب الاشراف» را ترجيح مىداده است؛ مثلاً ابن ابار كه مىگويد اين اثر بلاذرى را به خط خود او در دست داشته، تنها با عنوان «انساب الاشراف» از آن ياد كرده است. | ||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
براى جستوجوى روايات و حوادث تاريخى در اين کتاب، اطلاع اجمالى از انساب افراد حاضر در آن واقعه، ضرورى به نظر مىرسد، زيرا کتاب بهطور كلى بر اساس انساب، فصلبندى شده، اما در طى کتاب، با توجه به اشخاص مهم يا وقايع بااهميت، سرفصلهاى ديگرى نيز به چشم مىخورد؛ مثلاً در بخش سيره نبوى، عناوين «المستضعفون» (177/1) يا «قصة المعراج» (299/1) يا «حديث الافك» (424/1) را مىتوان ذكر كرد. | براى جستوجوى روايات و حوادث تاريخى در اين کتاب، اطلاع اجمالى از انساب افراد حاضر در آن واقعه، ضرورى به نظر مىرسد، زيرا کتاب بهطور كلى بر اساس انساب، فصلبندى شده، اما در طى کتاب، با توجه به اشخاص مهم يا وقايع بااهميت، سرفصلهاى ديگرى نيز به چشم مىخورد؛ مثلاً در بخش سيره نبوى، عناوين «المستضعفون» (177/1) يا «قصة المعراج» (299/1) يا «حديث الافك» (424/1) را مىتوان ذكر كرد. | ||
نويسنده در بعضى از فصلبندىهاى کتاب، ظاهراً تحت تأثير تكنگارىهاى اوايل تاريخنگارى مسلمانان بوده است، مانند «خبر الجمل» يا «امر الخريت بن راشد السامى | نويسنده در بعضى از فصلبندىهاى کتاب، ظاهراً تحت تأثير تكنگارىهاى اوايل تاريخنگارى مسلمانان بوده است، مانند «خبر الجمل» يا «امر الخريت بن راشد السامى في خلافة على(ع)» يا «خبر مصعب بن زبير بن العوام و مقتله» كه چنين عنوانهايى را در آثار طبقه اخباريان و تاريخنگاران پيش از بلاذرى، بهويژه ابومخنف، بهصورت تكنگارى مىيابيم. | ||
يكى از بخشهاى بسيار مهم کتاب، اخبار مربوط به خوارج است. نويسنده معمولاً در احوال و انساب خلفا، از خوارج معاصر آنان و فعاليتهايشان ياد مىكند. پارهاى از اين اخبار، در هيچ مأخذ ديگرى بدين تفصيل نيامده است و بعضى از مورخان بعدى نيز بدون ذكر مأخذ از اين بخشها، برداشت و گاه رونويس كردهاند. | يكى از بخشهاى بسيار مهم کتاب، اخبار مربوط به خوارج است. نويسنده معمولاً در احوال و انساب خلفا، از خوارج معاصر آنان و فعاليتهايشان ياد مىكند. پارهاى از اين اخبار، در هيچ مأخذ ديگرى بدين تفصيل نيامده است و بعضى از مورخان بعدى نيز بدون ذكر مأخذ از اين بخشها، برداشت و گاه رونويس كردهاند. | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
از «انساب الاشراف»، نسخههاى كامل متعددى در دست نيست يا هنوز شناسايى نشده است. گذشته از چند نسخه خطى پراكنده از چند بخش از کتاب، تاكنون دو نسخه كامل از آن، يكى در تركيه و ديگرى در مغرب شناسايى شده و همانها اساس چاپهاى كامل يا ناقص محققان اين کتاب قرار گرفته است. | از «انساب الاشراف»، نسخههاى كامل متعددى در دست نيست يا هنوز شناسايى نشده است. گذشته از چند نسخه خطى پراكنده از چند بخش از کتاب، تاكنون دو نسخه كامل از آن، يكى در تركيه و ديگرى در مغرب شناسايى شده و همانها اساس چاپهاى كامل يا ناقص محققان اين کتاب قرار گرفته است. | ||
گفتنى است كه تحقيق و چاپ كامل اين اثر، جزو برنامههاى انتشارات جمعيت خاورشناسان آلمان قرار دارد. جز اينها، اين کتاب، موضوع پارهاى پژوهشهاى مستقل نيز قرار گرفته است و از آن ميان، اثر محمد جاسم حمادى مشهدانى به نام «موارد البلاذرى عن الاسرة الاموية | گفتنى است كه تحقيق و چاپ كامل اين اثر، جزو برنامههاى انتشارات جمعيت خاورشناسان آلمان قرار دارد. جز اينها، اين کتاب، موضوع پارهاى پژوهشهاى مستقل نيز قرار گرفته است و از آن ميان، اثر محمد جاسم حمادى مشهدانى به نام «موارد البلاذرى عن الاسرة الاموية في انساب الاشراف» در باب خاندان بنىاميه در اين کتاب، مفصلتر است. در مقدمه مفصل اين کتاب دو جلدى، گزارش جامعى از زندگى بلاذرى، شيوخ و آثار او و نيز سابقه تاريخنگارى و نسبنگارى در اسلام، ارائه شده است (مكه، 1407ق / 1986م). | ||
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است. | فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است. |
ویرایش