۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح توحيد الصدوق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'محى الدين عربى' به 'محى الدين عربى ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
قاضى سعيد در صفات حق قائل است: اثبات صفات مقتضى آن است كه آنها زائد بر ذات باشند، لذا معنى ندارد كه براى حضرت حق اثبات اوصاف نماييم. بلكه كمال توحيد سلب صفات از اوست و معناى الله عالم انه ليس بجاهل و معناى الله حى انه ليس بميت است. او اين حرف را به استاد ملا رجبعلى تبريزى نسبت داده است. او در ذيل روايات متعددى از اين كتاب اين نظريه را متذكر شده و گاه با رواياتى به آنها استناد مى كند. | قاضى سعيد در صفات حق قائل است: اثبات صفات مقتضى آن است كه آنها زائد بر ذات باشند، لذا معنى ندارد كه براى حضرت حق اثبات اوصاف نماييم. بلكه كمال توحيد سلب صفات از اوست و معناى الله عالم انه ليس بجاهل و معناى الله حى انه ليس بميت است. او اين حرف را به استاد ملا رجبعلى تبريزى نسبت داده است. او در ذيل روايات متعددى از اين كتاب اين نظريه را متذكر شده و گاه با رواياتى به آنها استناد مى كند. | ||
از ديگر موضوعات مورد توجه شارح، موضوع اسرار عبادات است كه ايشان در اين موضوع به پيروى از طريقۀ [[ابن‌عربی، محمد بن علی|محى الدين عربى]] | از ديگر موضوعات مورد توجه شارح، موضوع اسرار عبادات است كه ايشان در اين موضوع به پيروى از طريقۀ [[ابن‌عربی، محمد بن علی|محى الدين عربى]] در «الفتوحات المكيه» روى آورده و مطالب فراوانى از آن اقتباس نموده و علاوه بر آن به احاديث معصومين(ع) نيز استناد جسته است. | ||
از جمله مسائل مهمى كه قاضى سعيد به شرح و حل آن اقدام نموده مساله معراج پيامبر اكرم(ص)، معاد و موضوعات مرتبط با آن است كه ايشان در اين رابطه به آيات قرآنى، احاديث معصومين و يافته هاى عرفانى خويش استناد جسته و از فتوحات مكيه [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] و كلمات سلير عرفاى بزرگ بهره مى گيرد. | از جمله مسائل مهمى كه قاضى سعيد به شرح و حل آن اقدام نموده مساله معراج پيامبر اكرم(ص)، معاد و موضوعات مرتبط با آن است كه ايشان در اين رابطه به آيات قرآنى، احاديث معصومين و يافته هاى عرفانى خويش استناد جسته و از فتوحات مكيه [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] و كلمات سلير عرفاى بزرگ بهره مى گيرد. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
قاضى سعيد تألیف جلد دوم را حدودا از سال 1095 آغاز نموده و در محرم 1099 به اتمام رسانده است. او در اين جلد به شرح احاديث بابهاى سوم تا بيست و هفتم توحيد صدوق پرداخته و نهايت تلاش خويش را در حل معضلات احاديث و تفسير و توضيح آنها مبذول داشته است. در اين مجلد موضوعاتى از قبيل: معناى واحد و توحيد و موحد، تفسير قل هو الله احد، معناى توحيد و عدل، نفى جسميت و صورت از بارى تعالى، رويت خداوند، قدرت و علم حق تعالى، صفات ذات و صفات افعال، معناى عين و اذن و لسان در مورد خداوند، معناى رضا و سخط الهى و... مورد بحث و بررسى واقع شده است. | قاضى سعيد تألیف جلد دوم را حدودا از سال 1095 آغاز نموده و در محرم 1099 به اتمام رسانده است. او در اين جلد به شرح احاديث بابهاى سوم تا بيست و هفتم توحيد صدوق پرداخته و نهايت تلاش خويش را در حل معضلات احاديث و تفسير و توضيح آنها مبذول داشته است. در اين مجلد موضوعاتى از قبيل: معناى واحد و توحيد و موحد، تفسير قل هو الله احد، معناى توحيد و عدل، نفى جسميت و صورت از بارى تعالى، رويت خداوند، قدرت و علم حق تعالى، صفات ذات و صفات افعال، معناى عين و اذن و لسان در مورد خداوند، معناى رضا و سخط الهى و... مورد بحث و بررسى واقع شده است. | ||
جلد سوم شرح توحيد صدوق آخرين مجلد از اين اثر است كه در دسترس قرار دارد و از گفتار شارح چنين بر مى آيد كه اين كتاب جلد چهارمى هم داشته و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب | جلد سوم شرح توحيد صدوق آخرين مجلد از اين اثر است كه در دسترس قرار دارد و از گفتار شارح چنين بر مى آيد كه اين كتاب جلد چهارمى هم داشته و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعه]] گفته كه آن را در کرمانشاه ديده است. تاريخ شروع تألیف جلد سوم دقيقا مشخص نمى باشد اما از قبل از سال 1103 تا 8 رمضان سال 1107 هجرى به طول انجاميده است. | ||
مرحوم قاضى سعيد در اين مجلد به شرح احاديث ابواب بيست و هشتم تا چهل و يكم كتاب «التوحيد» پرداخته است. وى در اين مجلد از ترتيب ابواب كتاب التوحيد عدول كرده است. اما در نسخه حاضر در برنامه، محقق ملتزم به رعايت ترتيب ابواب كتاب بر حسب التوحيد بوده است. | مرحوم قاضى سعيد در اين مجلد به شرح احاديث ابواب بيست و هشتم تا چهل و يكم كتاب «التوحيد» پرداخته است. وى در اين مجلد از ترتيب ابواب كتاب التوحيد عدول كرده است. اما در نسخه حاضر در برنامه، محقق ملتزم به رعايت ترتيب ابواب كتاب بر حسب التوحيد بوده است. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
6- از مزاياى كتاب، هشت فهرست فنى آن است. فهرست آيات، روايات، احاديث، امكنه، اعلام، كتب، مصادر كتب، موضوعات كتاب و از همه مهمتر فهرست مفردات فنيه و افكار رئيسه كه در استفاده از مضامين مختلف كتاب بسيار كارساز است. | 6- از مزاياى كتاب، هشت فهرست فنى آن است. فهرست آيات، روايات، احاديث، امكنه، اعلام، كتب، مصادر كتب، موضوعات كتاب و از همه مهمتر فهرست مفردات فنيه و افكار رئيسه كه در استفاده از مضامين مختلف كتاب بسيار كارساز است. | ||
7- اين كتاب نخستين جلد از مجموعه مصنفات [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] | 7- اين كتاب نخستين جلد از مجموعه مصنفات [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] است. بى شك مجلدات دوم و سوم شرح توحيد مجلدات بعدى اين مجموعه خواهد بود. ظاهراً اين انتخاب به دليل اهميت وافر اين كتاب در بين آثار قاضى سعيد است. شرح توحيد مهمترين و مفصلترين و احتمالاً مجلدات اخير آن آخرين آثار وى به شمار ميآيد. | ||
8- شروح توحيد صدوق عبارتند از: | 8- شروح توحيد صدوق عبارتند از: | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
* شرح فارسى مولى محمد باقر بن محمد مومن سبزوارى (م1090)[5] | * شرح فارسى مولى محمد باقر بن محمد مومن سبزوارى (م1090)[5] | ||
كه هيچ يك تا كنون به زيور طبع آراسته نشده‌اند. بى شك شرح توحيد [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] | كه هيچ يك تا كنون به زيور طبع آراسته نشده‌اند. بى شك شرح توحيد [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] برترين شروح صدوق به شمار مى آيد و احياى آن در حكم احياى يكى از آثار عرفانى روايى سلف صالح به حساب مى آيد. | ||
9- مناسب بود موارد اقتباس قاضى سعيد از مصنفات [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] در وافى، حق اليقين، محجه البيضاء، اصول المعارف و مانند آن مشخص شود و در احاديث مشابه شرح قاضى سعيد با شرح اصول كافى صدرالمتالهين مقايسه گردد و در آراى متفرد فلسفى به آثار ملا رجبعلى استناد گردد. ضمناً مقايسۀ موارد مشابه آثار قاضى سعيد با يكديگر بسيار مفيد است. براى مثال ارجاع بحث اسرار الفرائض شرح توحيد الصدوق به كتاب اسرار العبادات همو كه پيشتر به چاپ رسيده است، يا ارجاع بحث معراج شرح توحيد الصدوق به رسالۀ الحديقه الورديه فى السوانح المراجعيه از خود او. | 9- مناسب بود موارد اقتباس قاضى سعيد از مصنفات [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] در وافى، حق اليقين، محجه البيضاء، اصول المعارف و مانند آن مشخص شود و در احاديث مشابه شرح قاضى سعيد با شرح اصول كافى صدرالمتالهين مقايسه گردد و در آراى متفرد فلسفى به آثار ملا رجبعلى استناد گردد. ضمناً مقايسۀ موارد مشابه آثار قاضى سعيد با يكديگر بسيار مفيد است. براى مثال ارجاع بحث اسرار الفرائض شرح توحيد الصدوق به كتاب اسرار العبادات همو كه پيشتر به چاپ رسيده است، يا ارجاع بحث معراج شرح توحيد الصدوق به رسالۀ الحديقه الورديه فى السوانح المراجعيه از خود او. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
نسخه حاضر در برنامه كه جلد اول از شرح توحيد الصدوق، نوشتۀ [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] | نسخه حاضر در برنامه كه جلد اول از شرح توحيد الصدوق، نوشتۀ [[قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید|قاضى سعيد قمى]] است داراى نسخ خطى متعددى است نظير: | ||
1- نسخۀ كتابخانۀ عمومى آیت‌الله مرعشى نجفى در قم به شمارۀ 293. | 1- نسخۀ كتابخانۀ عمومى آیت‌الله مرعشى نجفى در قم به شمارۀ 293. | ||