۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الحاشية علی حاشية الخفري علی شرح القوشچي علی التجريد: تفاوت میان نسخه‌ها
الحاشية علی حاشية الخفري علی شرح القوشچي علی التجريد (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۰۰:۰۸
، ۱۱ ژوئن ۲۰۱۷جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref>') |
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
#نام كتاب بر روى جلد كتاب چنين است: «الحاشية على حاشية الخفري على شرح التجريد»، ولى در صفحه اول و صفحه شناسنامه به اين صورت است: «الحاشية على حاشية الخفري على شرح القوشجي على التجريد تأليف الآقا جمال الخوانساري(ره) و الحاشية على الحاشية الجمالية تأليف الحاج ملا هادي السبزواري(ره)». | #نام كتاب بر روى جلد كتاب چنين است: «الحاشية على حاشية الخفري على شرح التجريد»، ولى در صفحه اول و صفحه شناسنامه به اين صورت است: «الحاشية على حاشية الخفري على شرح القوشجي على التجريد تأليف الآقا جمال الخوانساري(ره) و الحاشية على الحاشية الجمالية تأليف الحاج ملا هادي السبزواري(ره)». | ||
#مصحح محترم در مقدمه‌اش كه زمان و مكان نگارشش را مشخص نكرده، يادآور شده است كه رساله [[تجريد الاعتقاد|تجريد الكلام]] [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] از زمان تأليف تاكنون همواره مورد توجه علما و حوزه‌هاى علميه بوده و شرح‌هاى فراوانى دارد كه مهم‌ترين آنها اين چهار شرح است: [[كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد|كشف المراد]]، تأليف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ تسديد العقائد، معروف به شرح قديم، تأليف محمود بن ابى‌القاسم اصفهانى؛ شرح علاءالدين قوشجى، معروف به شرح جديد و [[شوارق الإلهام في شرح تجريد الكلام (انتشارات مهدوی)|شرح [[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|ملا عبدالرزاق لاهيجى]] (شوارق الإلهام)]]. ايشان افزوده است: كتاب‌هاى متعدّدى، تأليف دانشمندان شيعه و سنى به‌عنوان حاشيه بر شرح تجريد قوشجى در دست است كه يكى از آنها حاشيه شمس‌الدين محمد بن احمد [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] از دانشمندان سده دهم مى‌باشد. اين حاشيه فقط بر قسمتى از بخش الهيات شرح تجريد قوشجى است و گروهى از دانشمندان بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] يادشده حاشيه نوشته‌اند كه از جمله آنان اين هفت نفرند: شيخ حسين بن ابراهيم تنكابنى، از شاگردان [[ملا صدراى شيرازى]]؛ ميرزا ابراهيم بن [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملا صدرا]](كتاب ايشان حاشيه بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] و نيز حاشيه بر حاشيه دوانى بر شرح تجريد قوشجى است)؛ [[سلطان‌العلماء، حسین بن محمد|سيد حسين بن رفيع‌الدين مرعشى]]، معروف به [[سلطان‌العلماء، حسین بن محمد|سلطان‌العلماء]]؛ ملا شمساى گيلانى (كتاب او حاشيه بر الهيات شرح تجريد قوشجى و حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] است)؛ [[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|[[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|ملا عبدالرزاق لاهيجى]]، داماد ملا صدراى شيرازى؛ ملا محمدقاسم اصفهانى و ملا شمساى كشميرى. | #مصحح محترم در مقدمه‌اش كه زمان و مكان نگارشش را مشخص نكرده، يادآور شده است كه رساله [[تجريد الاعتقاد|تجريد الكلام]] [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] از زمان تأليف تاكنون همواره مورد توجه علما و حوزه‌هاى علميه بوده و شرح‌هاى فراوانى دارد كه مهم‌ترين آنها اين چهار شرح است: [[كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد|كشف المراد]]، تأليف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ تسديد العقائد، معروف به شرح قديم، تأليف محمود بن ابى‌القاسم اصفهانى؛ شرح علاءالدين قوشجى، معروف به شرح جديد و [[شوارق الإلهام في شرح تجريد الكلام (انتشارات مهدوی)|شرح [[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|ملا عبدالرزاق لاهيجى]] (شوارق الإلهام)]]. ايشان افزوده است: كتاب‌هاى متعدّدى، تأليف دانشمندان شيعه و سنى به‌عنوان حاشيه بر شرح تجريد قوشجى در دست است كه يكى از آنها حاشيه شمس‌الدين محمد بن احمد [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] از دانشمندان سده دهم مى‌باشد. اين حاشيه فقط بر قسمتى از بخش الهيات شرح تجريد قوشجى است و گروهى از دانشمندان بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] يادشده حاشيه نوشته‌اند كه از جمله آنان اين هفت نفرند: شيخ حسين بن ابراهيم تنكابنى، از شاگردان [[ملا صدراى شيرازى]]؛ ميرزا ابراهيم بن [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملا صدرا]](كتاب ايشان حاشيه بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] و نيز حاشيه بر حاشيه دوانى بر شرح تجريد قوشجى است)؛ [[سلطان‌العلماء، حسین بن محمد|سيد حسين بن رفيع‌الدين مرعشى]]، معروف به [[سلطان‌العلماء، حسین بن محمد|سلطان‌العلماء]]؛ ملا شمساى گيلانى (كتاب او حاشيه بر الهيات شرح تجريد قوشجى و حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] است)؛ [[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|[[لاهیجی، عبدالرزاق بن علی|ملا عبدالرزاق لاهيجى]]، داماد ملا صدراى شيرازى؛ ملا محمدقاسم اصفهانى و ملا شمساى كشميرى. | ||
#:يكى از تأليفات [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى (ره)]] حاشيه بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] است و ايشان در اين كتاب به حواشى هفت‌گانه‌اى كه در بالا ياد شد، نظر داشته و مطالبى از آنها نقل و نقد نموده است؛ از اولى، با عبارت «بعض الأفاضل»، از دومى، با «بعض الفضلاء المعاصرين»، از سومى، با «بعض الفضلاء»، از چهارمى، با «بعض المحشّين» و يا «بعضهم»، از پنجمى، با «بعض المحقّقين»، از ششمى، با عبارت «بعض الحواشي» و از هفتمى با عبارت «قيل» ياد كرده است ...<ref>همان، ص 3 - 5</ref> | #:يكى از تأليفات [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى (ره)]] حاشيه بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] است و ايشان در اين كتاب به حواشى هفت‌گانه‌اى كه در بالا ياد شد، نظر داشته و مطالبى از آنها نقل و نقد نموده است؛ از اولى، با عبارت «بعض الأفاضل»، از دومى، با «بعض الفضلاء المعاصرين»، از سومى، با «بعض الفضلاء»، از چهارمى، با «بعض المحشّين» و يا «بعضهم»، از پنجمى، با «بعض المحقّقين»، از ششمى، با عبارت «بعض الحواشي» و از هفتمى با عبارت «قيل» ياد كرده است ....<ref>همان، ص 3 - 5</ref> | ||
#همچنين مصحح محترم تأكيد كرده است: درحالى‌كه شرح تجريد قوشجى شامل شش مقصد است و مقصد سوم آن در اثبات صانع و صفات اوست كه يك دهم كتاب را تشكيل مى‌دهد، حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] فقط بر يك پنجم همين مقصد سوم مى‌باشد. حاشيه آقا جمال خوانسارى بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] فقط بر يك سوم آن و شامل بحث‌هاى اثبات صانع، صفت قدرت و صفت علم خداى متعال است ...<ref>همان، ص 7</ref> | #همچنين مصحح محترم تأكيد كرده است: درحالى‌كه شرح تجريد قوشجى شامل شش مقصد است و مقصد سوم آن در اثبات صانع و صفات اوست كه يك دهم كتاب را تشكيل مى‌دهد، حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] فقط بر يك پنجم همين مقصد سوم مى‌باشد. حاشيه آقا جمال خوانسارى بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] فقط بر يك سوم آن و شامل بحث‌هاى اثبات صانع، صفت قدرت و صفت علم خداى متعال است ....<ref>همان، ص 7</ref> | ||
#مصحح محترم در مورد حاشيه آقا جمال خوانسارى بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]]، شماره نسخه‌هاى خطى را يادآورشده كه هنگام تصحيح و تحقيق اين حاشيه در اختيارش بوده و در مورد حاشيه حاج ملا هادى سبزوارى افزوده است كه اين حاشيه بر اساس نسخه منحصر و مغلوط آن چاپ شده است و هرجا كه مشكل عبارت‌ها، حتّى با تصحيح قياسى هم حلّ نمى‌شده با گذاردن چند نقطه آن عبارت حذف شده است ...<ref>همان، ص 9</ref> | #مصحح محترم در مورد حاشيه آقا جمال خوانسارى بر حاشيه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]]، شماره نسخه‌هاى خطى را يادآورشده كه هنگام تصحيح و تحقيق اين حاشيه در اختيارش بوده و در مورد حاشيه حاج ملا هادى سبزوارى افزوده است كه اين حاشيه بر اساس نسخه منحصر و مغلوط آن چاپ شده است و هرجا كه مشكل عبارت‌ها، حتّى با تصحيح قياسى هم حلّ نمى‌شده با گذاردن چند نقطه آن عبارت حذف شده است ....<ref>همان، ص 9</ref> | ||
#مصحح محترم يادآور شده است كه: تعليقات [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]]، از هامش يكى از نسخه‌هاى خطى حاشيه جماليه كه در اختيار ما است (نسخه شماره 7347، كتابخانه آيت‌الله مرعشى رحمه الله) نقل شد و بعيد نيست كه اين تعليقات، بخشى از حواشى ايشان بر حاشيه جماليه (نه همه آن) باشد. همچنين تعليقات آقا جمال، از هامش چند نسخه خطى نقل شد و احتمال اينكه اين تعليقات نيز كمى ناقص باشد وجود دارد؛ زيرا همين نسخه‌ها كه ما تعليقات يادشده را از آنها نقل كرديم در مقايسه با هم كم و زياد دارند ...<ref>همان، ص 9</ref> | #مصحح محترم يادآور شده است كه: تعليقات [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]]، از هامش يكى از نسخه‌هاى خطى حاشيه جماليه كه در اختيار ما است (نسخه شماره 7347، كتابخانه آيت‌الله مرعشى رحمه الله) نقل شد و بعيد نيست كه اين تعليقات، بخشى از حواشى ايشان بر حاشيه جماليه (نه همه آن) باشد. همچنين تعليقات آقا جمال، از هامش چند نسخه خطى نقل شد و احتمال اينكه اين تعليقات نيز كمى ناقص باشد وجود دارد؛ زيرا همين نسخه‌ها كه ما تعليقات يادشده را از آنها نقل كرديم در مقايسه با هم كم و زياد دارند ....<ref>همان، ص 9</ref> | ||
#به دليل آنكه مخاطبان كتاب حاضر، عبارت از پژوهشگران و متخصصان كلام اسلامى هستند و مطالب به‌صورت پيچيده و ناظر به ساير آرا و انديشه‌ها («شرح بر شرح» و «شرح بر شرح بر شرح» و «نقد بر نقد» و «نقد بر نقد بر نقد») نوشته شده، عرضه گزارش محتوا، به‌ويژه به شكل خلاصه بسيار مشكل است. | #به دليل آنكه مخاطبان كتاب حاضر، عبارت از پژوهشگران و متخصصان كلام اسلامى هستند و مطالب به‌صورت پيچيده و ناظر به ساير آرا و انديشه‌ها («شرح بر شرح» و «شرح بر شرح بر شرح» و «نقد بر نقد» و «نقد بر نقد بر نقد») نوشته شده، عرضه گزارش محتوا، به‌ويژه به شكل خلاصه بسيار مشكل است. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
پاورقى‌هاى اثر حاضر، غالباً استنادى است و گاه توضيحى (به‌طور مثال بنگريد به: متن كتاب، ص 126، پاورقى 2). كتاب حاضر با اهتمام كنگره بزرگداشت [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] منتشر شده و آيت‌الله رضا استادى نيز آن را تصحيح كرده است ...<ref>مقدمه كتاب، ص 16 - 18</ref>البته همان‌طوركه خود مصحح محترم يادآور شده، ايشان در انجام اين تصحيح، موفقيت صددرصد را به دست نياورده است. گفتنى است كه چند سال بعد از انتشار اين متن تصحيح‌شده، سركار خانم دكتر فيروزه ساعتچيان، فقط بخش تعليقه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] بر الهيات شرح تجريد ملا على قوشچى از مجموعه حاضر را بار ديگر به‌صورت علمى تصحيح و همراه با مقدمه‌اى عالمانه منتشر كرده است. شايان ذكر است كه نسخه تصحيح‌شده دكتر ساعتچيان نسبت به بخش تعليقه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] در اثر حاضر، مفصل‌تر است؛ گويى كه ايشان به نسخه كامل دست يافته است. | پاورقى‌هاى اثر حاضر، غالباً استنادى است و گاه توضيحى (به‌طور مثال بنگريد به: متن كتاب، ص 126، پاورقى 2). كتاب حاضر با اهتمام كنگره بزرگداشت [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] منتشر شده و آيت‌الله رضا استادى نيز آن را تصحيح كرده است ....<ref>مقدمه كتاب، ص 16 - 18</ref>البته همان‌طوركه خود مصحح محترم يادآور شده، ايشان در انجام اين تصحيح، موفقيت صددرصد را به دست نياورده است. گفتنى است كه چند سال بعد از انتشار اين متن تصحيح‌شده، سركار خانم دكتر فيروزه ساعتچيان، فقط بخش تعليقه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] بر الهيات شرح تجريد ملا على قوشچى از مجموعه حاضر را بار ديگر به‌صورت علمى تصحيح و همراه با مقدمه‌اى عالمانه منتشر كرده است. شايان ذكر است كه نسخه تصحيح‌شده دكتر ساعتچيان نسبت به بخش تعليقه [[خفری، محمد بن احمد|خفرى]] در اثر حاضر، مفصل‌تر است؛ گويى كه ايشان به نسخه كامل دست يافته است. | ||