نیر اعظم در شناخت نبض و انواع آن: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف، در مقدمه كتاب انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر چنين بازگو مى‌كند: «معترف به قصور فهم و وجدان، مفتقر به غفران رب رحمان، محمداعظم‌خان، ولد سلطان الاطباء، ملك الحكماء، حكيم شاه اعظم‌خان - غفر الله لهما - مى‌گويد كه چون نبض از دلائل كليه احوال بدن است و در معرفت او فوائد بسيار و منافع بى‌شمار متيقن، لهذا خواستم كه در آن، رساله‌اى متضمن فوائدى كه از آن اكثر كتب طبيه خالى است و سيما از اقسام مركبات غير مشهوره نبض و اسباب او كه احدى از متقدمين سلف و متأخرين خلف مفصلاً به ذكر آن نپرداخته، بنويسم تا سائر اعزه از مطالعه آن انتفاع كثير حاصل نمايند و راقم آثم را به دعاى حسن خاتمت ياد فرمايند و اگر در محلى سهو و نسيان كه از لوازم انسان است دريابند به قلم عفو اصلاح دهند و اين رساله را از جهت اشتمال او بر كثرت افادت و هم به مناسبت اسم خود، موسوم به نير اعظم ساختم و بنايش به يك مقدمه و دو تعليم و خاتمه نهادم و طرفه‌تر آنكه تاريخ اختتام او نيز از اين اسم برمى‌آيد <ref>نير اعظم، ص 2 و 3</ref>

با اين حال، كتاب «نير اعظم»، بسيارى از اين سختى‌ها را هموار نموده است. حكيم محمداعظم‌خان، از سويى كوشيده كه مهم‌ترين مباحث نبض را مطرح كند و چيزى را از قلم فروگذار ننمايد و از سويى با ترتيب منطقى، هر مبحث را در محل خودش مطرح كرده و اين باعث شده كسى كه به اين اثر مراجعه مى‌كند دچار سردرگمى نشود. ويژگى ديگراين اثر، خلاصه بودن آن است. اين اثر، بر خلاف ديگر آثار حكيم محمداعظم‌خان، خالى از نقل اقوال ديگر و مناقشه با پزشكان ديگر است و اين كار، حجم كتاب را كمتر و يادگيرى مطالب آن را آسان‌تر نموده است، البته مؤلف، هر از گاهى، به نقل قولى پرداخته <ref>نير اعظم، ص 17</ref>، ولى اين موارد بسيار كم است.