پرش به محتوا

الرسالة الشرفية في النسب التأليفية: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>')
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>')
خط ۴۳: خط ۴۳:
'''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف صفی الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی.
'''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف صفی الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی.


ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف الدین ‌هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است..<ref>ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42</ref>
ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف الدین ‌هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است...<ref>ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42</ref>


نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین می‌نویسد: «این رساله مشتمل بر نسبت‌های تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نموده‌اند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشته‌های ایشان و کتاب‌های گوناگون تازه یافت نمی‌شود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه ‌هارون پسر شمس الدین محمد جوینی می‌کنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است»..<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref>
نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین می‌نویسد: «این رساله مشتمل بر نسبت‌های تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نموده‌اند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشته‌های ایشان و کتاب‌های گوناگون تازه یافت نمی‌شود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه ‌هارون پسر شمس الدین محمد جوینی می‌کنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است»...<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref>


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۵۱: خط ۵۱:


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است..<ref>مقدمه، ص9-14</ref>
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است...<ref>مقدمه، ص9-14</ref>


این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارت‌اند از:
این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارت‌اند از:
خط ۶۰: خط ۶۰:
#ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان.
#ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان.


اندیشورانی چون علامه قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جسته‌اند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب الدین را شرحی بر شرفیه می‌داند..<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref>
اندیشورانی چون علامه قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جسته‌اند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب الدین را شرحی بر شرفیه می‌داند...<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref>


ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه می‌دانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گام‌های بالفعل زمان خود می‌پردازد. او بنا بر اصل دو پرده ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را می‌دهد..<ref>ر.ک: همان، ص51-52</ref>
ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه می‌دانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گام‌های بالفعل زمان خود می‌پردازد. او بنا بر اصل دو پرده ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را می‌دهد...<ref>ر.ک: همان، ص51-52</ref>


گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها می‌باشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل می‌باشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه می‌گردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی الدین ارموی دارد..<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>
گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها می‌باشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل می‌باشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه می‌گردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی الدین ارموی دارد...<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>


نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته می‌شود..<ref>ر.ک: همان</ref>
نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته می‌شود...<ref>ر.ک: همان</ref>


== وضعیت کتاب ==
== وضعیت کتاب ==
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است..<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است...<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>


فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ..<ref>ر.ک: پاورقی، ص116</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است..<ref>ر.ک: همان، ص124</ref>
در پاورقی‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ...<ref>ر.ک: پاورقی، ص116</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است...<ref>ر.ک: همان، ص124</ref>


==پانویس ==
==پانویس ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش