ره توشه حج: تفاوت میان نسخه‌ها

- آشنايى با مسلمانان؛ از مليت‌ها و اقوام گوناگون كه از راه‌هاى دور و نزديك براى انجام اين فريضه الهى - سياسى به حج مى‌آيند <ref>ر.ك: مقدمه، ج1، ص19-20</ref>

در جلد اول، درس اول، نوشته محمدتقى رهبر، به اهميت سفر حج، اشاره شده است. نويسنده، معتقد است براى آن كس كه بر منابع حج در آيات و روايات و سيره مبارك طلايه‌داران توحيد مرورى داشته باشد، به‌خوبى روشن مى‌گردد كه اهتمام به اين فريضه جهان‌شمول اسلامى، بيش از آن است كه در تصور بگنجد و اين اهتمام، حكايت از نقش حج در اسلام و كيان مسلمين و بلكه سرنوشت بشريت دارد <ref>متن كتاب، ج1، ص22</ref>

به اعتقاد وى، برخى از ابعاد مهم و حياتى حج، مانند بعد اجتماعى و سياسى و همچنين بعد فرهنگى و اقتصادى آن، نسبت به ديگر ابعاد كمتر مورد توجّه قرار گرفته است و اين همان چيزى است كه دشمنان اسلام و اذناب و سرسپردگان آنها نخواسته و نمى‌خواهند براى مسلمانان تبيين گردد و گاه آن را متناقض و منافى با معنويت حج مى‌دانند و روى اين تفكر انحرافى و القايى كه از سوى دشمنان قسم‌خورده و ديرين اسلام ديكته شده، پافشارى كرده و تبليغ مى‌كنند <ref>همان، ص30</ref>

درس دوم، نوشته محمود مهدوى‌پور، به تبيين فلسفه و اهداف حج پرداخته است. نويسنده، معتقد است تمامى احكام و دستورات الهى، داراى مصالح و اهداف و نتايج قطعى و ارزشمند بوده و بر مبناى تفكر شيعى، هر حكمى، حكمت و علتى دارد و هر قانون الهى، مصالح و منافعى را دنبال مى‌كند و بر اساس آنچه از روايات و تجارب محسوس و عينى استفاده مى‌شود، در اين ميان حج نيز اهداف عرفانى، عبادى، سياسى، اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى فراوانى دارد كه در اين درس، به هريك از اين اهداف، در آيات و روايات اشاره شده است. اين اهداف عبارتند از: عامل تقويت دين؛ برپايى علم اسلام؛ يادآور ايام الله؛ يادگار نبوى؛ ارتباط فرهنگى مسلمانان؛ ارتباطات اقتصادى مسلمين؛ تمرين خودسازى و پاكى از گناهان؛ توسعه بينش؛ گسترش انس و الفت و بستر اقتدار امت اسلامى <ref>همان، ص32-35</ref>

در درس سوم، نوشته محمد بهارى همدانى، به بيان آداب حج، پرداخته شده است. اين نويسنده كه از چهره‌هاى نامدار عرفان و تهذيب نفس بود، در طى نامه‌اى، آداب حج را مورد بحث و بررسى قرار داده و مفاهيم دقيق و لطيفى را بدين شرح، مطرح نموده است. اين نامه در كتاب «تذكرة المتقين» چاپ شده است <ref>همان، ص36</ref>

[[عمید زنجانی، عباسعلی|عباسعلى عميد زنجانى]]، در درس چهارم، به تبيين حج ابراهيمى پرداخته است. وى معتقد است بزرگ‌ترين آفت جريان‌ها و حركت‌هاى سرنوشت‌ساز تاريخى، خطر رجعت و تحريف و بدعت است. عوامل آفت‌زا، بدون آنكه از خود مخالفت و مقاومتى نسبت به اصل جريان و حركت نشان دهند، در كنار آن رشد مى‌كنند و به تهى كردن محتواى حركت و بازگرداندن آن به سود خويش و ايجاد دگرگونى‌هاى ريشه‌اى، كه جريان و حركت را خنثى و از تحرك بازدارد، همت مى‌گمارند. گونه‌هاى مختلف اين آفت‌ها را در كنار همه جريان‌هاى بزرگ تاريخى مى‌توان يافت و هر قدر عظمت حركت بيشتر باشد، نوع آفت نيز پيچيده‌تر و خطرناك‌تر خواهد بود؛ ولى بسيارى از جريان‌هاى عظيم تاريخى توانسته‌اند على‌رغم وجود آفت‌هاى گوناگون، به راه خود ادامه دهند <ref>همان، ص47</ref>

به باور وى، از جمله بخش‌هاى اصيل و مهم اسلامى، كه به دليل اهميت بيشتر و نقشى كه در حفظ و حراست اساسى اسلام دارد و همواره در معرض خطر بى‌محتوا شدن و تحريف قرار گرفته است، مسئله حج و محتواى گسترده و حركت‌آفرين آن مى‌باشد؛ لذا همه كسانى كه به‌نحوى منافعشان از طريق انجام مراسم صحيح حج به خطر مى‌افتاد و سرنوشت خود را با مسئله حج در ارتباط مى‌ديده‌اند، سعى بر آن داشته‌اند كه به‌گونه‌اى از آثار بنيان‌كن حج در امان بمانند و قدرت و منافع خود را در برابر خطرات ناشى از حج، آسيب‌ناپذير سازند. شيطانى‌ترين راه براى تأمين اين هدف شوم، ابقاى ظاهر حج و حفظ شكل و قالب ظاهرى و بى‌محتوا كردن و خنثى نمودن آن بود، كه در نهايت حج بى‌محتوا مى‌توانست به‌صورت عامل و وسيله‌اى براى تأمين اهداف شوم آنها تغيير ماهيت دهد <ref>ر.ك: همان، ص48-49</ref> در اين درس، به‌خوبى به تبيين اين موضوع پرداخته شده است.

در درس پنجم، نوشته محمداسحاق مسعودى، آثار و فوايد سفر توضيح داده شده است. اين آثار عبارتند از: صحت و تندرستى؛ پندآموزى و عبرت‌گيرى؛ آشنايى بيشتر با عظمت و قدرت پروردگار؛ آشنايى با فرهنگ‌ها و مليت‌هاى مختلف؛ سود مادى (ازدياد رزق و روزى) <ref>همان، ص67</ref>

در درس ششم، نوشته محمداسحاق مسعودى، به آدابى كه در اسلام، براى مسافرت گفته شده، اشاره گرديده است. اين آداب عبارتند از: انتخاب رفيق؛ شناخت همسفر؛ تعيين مدير؛ كمك به همراهان؛ مراقبت از هم‌سفر؛ هماهنگى نه مخالفت؛ مشورت؛ هوشيارى؛ پرهيز از صداى بلند؛ توجه به عبادات و... <ref>همان، ص73</ref>

در درس هفتم و هشتم، نوشته محمد زارعى نوآبادى، به حقيقت توبه و وجوب، لزوم، شرايط و آثار آن، اشاره شده است. در اين درس، نويسنده به اين نكته اشاره دارد كه توبه، مائده آسمانى است كه نعمت‌هاى بى‌كران الهى بر آن گسترده است. خداوند به سبب توبه، گناهان بى‌شمارى را از گناهكاران مى‌بخشد و به ديده اغماض به آنها مى‌نگرد. بخشش گناهان و معصيت‌هاى گناهكاران، نه‌تنها در آخرت عذاب الهى را برمى‌دارد، بلكه در دنيا سبب نجات مى‌شود؛ پس توبه درجه‌اى از درجات بالاى دين‌دارى و خداترسى است <ref>همان، ص87-94</ref>

وصيت در همه حال از سنّت‌هاى دينى و به‌ويژه پيش از سفر و بالأخص قبل از عزيمت به حجّ، امر بسيار مطلوب و پسنديده و بسزايى است كه در آيات و روايات نيز بر آن تأكيد و سفارش شده است و در زمره آداب حج است. در درس نهم، نوشته محمدرضا هفت‌تنانيان، در اين مورد، دو محور اصلى مورد بحث قرار قرار گرفته است: وصيت در اسلام و احكام شرعى وصيت <ref>همان، ص95</ref>

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص21</ref> و توضيح برخى كلمات و عبارات متن <ref>ر.ك: همان، ص37</ref> به نص آيات و رواياتى كه در متن، ترجمه آن آمده، اشاره شده است <ref>ر.ك: همان، ص22</ref>