درسنامه شناخت عربستان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''درس‌نامه شناخت عربستان'''، تأليف على محمدى آشنانى، از جمله درس‌نامه‌هاى تهيه‌شده براى كارگزاران حج و زائران حرمين شريفين است. در ميان كشورهاى اسلامى، شناخت عربستان، به‌ويژه براى كسانى كه قصد سفر بدان كشور را دارند، به دليل ويژگى‌هاى منحصربه‌فرد، از اهميتى دوچندان برخوردار است <ref>پيشگفتار، ص10</ref>.

در درس اول، ساختار كلى و جغرافياى طبيعى عربستان بيان شده است. نويسنده پس از عنوان نام عربستان سعودى و اينكه داراى حكومت پادشاهى است، به اطلاعات مختلف عمومى (پرچم، تقويم، تعطيلات، واحد پول، پايتخت، شهرهاى مهم مذهبى و... و بنادر مهم) اشاره مى‌كند. در بخشى از اين درس مى‌خوانيم: «كشور عربستان سعودى، يكى از كشورهاى قاره آسيا در منطقه استراتژيك خاورميانه است كه بزرگ‌ترين كشور شبه جزيره عربستان محسوب مى‌گردد و از نظر جغرافيايى به چهار منطقه تقسيم مى‌شود: الف)- ارتفاعات غربى؛ ب)- نجد؛ ج)- احساء و قطيف؛ د)- صحراهاى شن‌زار. عربستان از سوى ديگر به سه ناحيه تقسيم شده است: الف)- تهامه؛ ب)- نجد؛ ج)- حجاز <ref>متن كتاب، ص22-21</ref>.

درس دوم، به جغرافياى انسانى عربستان اختصاص يافته است. جمعيت، پراكندگى و رشد جمعيت و نيز ميزان مهاجرت، دين، زبان و خط رسمى موضوعات مطرح‌شده در اين درس است. دين رسمى اين كشور اسلام است. 85% مردم آن سنى‌مذهب (حنبلى) و 15% شيعه مى‌باشند. اين كشور بر اساس آيين وهابيت اداره مى‌شود. زبان و خط رسمى عربستان، زبان و خط عربى مى‌باشد. پس از زبان عربى، در ادارات دولتى، مراكز تجارى و دانشگاه‌ها از زبان انگليسى استفاده مى‌شود <ref>همان، ص29</ref>.

ويژگى‌هاى جغرافيايى، عوامل دينى، فرهنگى، سياسى، و وضعيت نسبتاً خوب اقتصادى، كشور عربستان را از اهميتى استراتژيك در منطقه و جهان برخوردار ساخته است <ref>همان، ص32</ref>. نياز عربستان به كالاهاى تجارى، صنعتى و تسليحات و تجهيزات نظامى غرب از يك‌سو، نياز جهان غرب به نفت و بازار فروش محصولات صنعتى كشاورزى و نظامى خود، با توجه به برخوردارى عربستان و كشورهاى هم‌جوار از درآمدهاى كلان حاصل از فروش نفت از سوى ديگر، وابستگى دوجانبه عربستان سعودى، به غرب، به‌ويژه آمريكا، پديد آورده و مناسبات اين دو كشور را بسيار عميق ساخته است <ref>همان، ص36</ref>.

در درس هفتم، پيشينه تاريخى عربستان از دوران باستان تا هجرت حضرت ابراهيم(ع) و از هجرت حضرت ابراهيم(ع) تا ظهور اسلام و پس از آن در دو دوره از ظهور اسلام تا دولت آل سعود و از دولت آل سعود تا دوران معاصر تبيين شده است <ref>ر.ك: همان، 77-69</ref>.

در درس هشتم، ساختار حكومت عربستان در دوران معاصر بيان شده است. اركان قدرت در عربستان عبارت است از پادشاه، شوراى خاندان حاكم و قواى سه‌گانه. درباره پادشاه چنين مى‌خوانيم: «بالاترين مقام سياسى و عالى‌ترين كانون قدرت، پادشاه است كه علاوه بر رياست هيئت وزيران و در اختيار داشتن پست نخست وزيرى، قوه مقننه و قضائيه را نيز هدايت مى‌كند. اداره هيئت وزيران در غياب پادشاه به عهده وليعهد و نايب اول رئيس شوراى وزيران (اميرسلطان) و پس از او به عهده نايب دوم رئيس (اميرنايف) مى‌باشد. در سيستم پادشاهى عربستان، حكومت پس از مرگ شاه، به ترتيب سنّ به برادر بعدى وى مى‌رسد <ref>همان، ص80</ref>.

تشكيلات مذهبى عربستان، عنوان آخرين درس كتاب است. در اين درس، ابتدا چگونگى نفوذ دين در عربستان و پيشينه وهابيت به‌اختصار بيان شده است، سپس سازمان‌هاى مذهبى معرفى شده‌اند. از جمله اين نهادها سازمان امر به معروف و نهى از منكر است كه درباره آن مى‌خوانيم: «عربستان، كشورى اسلامى و مذهبى است و همواره داراى فرهنگى آميخته به دين و مذهب بوده است؛ ازاين‌رو، مردم اين كشور در كنار آداب و رسوم قبيله‌اى، نسبت به انجام فرايض دينى و آداب و سنن مذهبى پايبندى زيادى دارند. درعين‌حال، سازمان امر به معروف و نهى از منكر به‌منظور دعوت مردم براى برگزارى نمازهاى جماعت و جمعه، نظارت بر رعايت شئون اسلامى و حجاب بانوان و جلوگيرى از فعاليت مراكز غير شرعى تشكيل شده است. اعضاى اين سازمان نقش پليس منكرات را بر عهده دارند و با گشت‌زنى در خيابان‌ها، با موارد غير مشروع برخورد مى‌كنند» <ref>همان، ص104</ref>.

در انتهاى مباحث كتاب، سازمان‌هاى وابسته به امور مذهبى توصيف شده‌اند. مجتمع چاپ قرآن ملك فهد، كارگاه بافت پرده كعبه و حوزه‌هاى دينى در ذيل اين سازمان‌ها ذكر شده‌اند. درباره حوزه‌هاى دينى عربستان مى‌خوانيم: «حوزه‌هاى دينى عربستان، به‌تدريج به شكل دانشگاه تكامل يافته است. در اين دانشگاه‌ها افزون بر دانشجويان داخلى، دانشجويان خارجى، به‌ويژه كشورهاى اسلامى، با هزينه دولت عربستان، مقاطع تحصيلى خود را ادامه مى‌دهند و پس از فراغت از تحصيل، به تدريس و تبليغ وهابيت در كشورهاى خود مى‌پردازند» <ref>همان، ص107</ref>.