الصلة مع التكملة و صلة الصلة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الصلة'''، اثر [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابوالقاسم خلف بن عبدالملك بن مسعود بن موسى بن بشكوال]] (متوفى 578ق)، حاشيه و ذيلى است بر كتاب «تاريخ علماء الأندلس» كه كتابى است پيرامون زندگى‌نامه فقها، علما، روات و دانشمندان اندلس، تأليف ابوالوليد عبدالله بن محمد قرطبى، معروف به ابن فرضى (350-403ق)، از مؤلفان و مورخان بزرگ اندلس كه در حديث، علم الرجال و تاريخ، تبحر داشت <ref>ر.ك: ثقفى، سيد محمد، 1374، ص90</ref>.

مهم‌ترين و باارزش‌ترين كتابى كه تاكنون از [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشكوال]] به چاپ رسيده است، اثر حاضر مى‌باشد كه تأليف آن را در 534ق به پايان برده است. [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشكوال]] اين كتاب را به تشويق استاد خود ابوالعباس بن عريف زاهد نوشته و در آن شرح احوال بسيارى از پيشوايان و محدثان و فقيهان اندلس را آورده است <ref>ر.ك: رفيعى، على، ج3، ص115-116</ref>.

ابن ابار كه كتاب «الصلة» را با نوشتن «التكملة» تكميل نموده، تصريح كرده است كه كتاب «الصلة» در فن خود پرارزش است و اشتباهات اندكى دارد و وى در كتاب «التكملة» به آنها اشاره كرده و استدراكاتى بر آن افزوده و آن را تكميل كرده است <ref>ر.ك: همان، ص116</ref>.

در ابتداى جلد اول، نخست مقدمه كوتاهى از محقق آمده كه در آن، زندگى‌نامه مختصرى از [[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشكوال]]، ارائه شده <ref>مقدمه نخست، ج1، ص3-4</ref> و پس از آن، مقدمه كوتاهى از نويسنده ذكر گرديده كه در آن، به روش كار وى، اشاره شده است <ref>مقدمه دوم، همان، ص5-6</ref>.

[[ابن بشکوال، خلف بن عبدالملک|ابن بشكوال]] همان روش ابن فرضى را پيش گرفته و اسامى افراد را، بر اساس تاريخ وفاتشان، مرتب نموده و از تكرار اسانيد، خوددارى كرده است. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، مستند و مستدل بودن مطالب نوشته‌شده در آن پيرامون تراجم و شرح حال افراد مى‌باشد. برخى از منابع مورد استفاده نويسنده، عبارتند از: «المؤتلف» ابوعمر بن عفيف (در قسمت فقهاى قرطبه)؛ «الاحتفال في تاريخ أعلام الرجال» ابوبكر حسن بن محمد قبشى؛ كتاب ابومروان بن حيان به نقل از ابووليد احمد بن عبدالله بن احمد؛ كتاب روايات و تاريخ ابواسحاق ابراهيم بن محمد شنظير؛ «تاريخ فقهاء طليطلة» عبدالرحمن بن محمد بن بقى و نيز گفتار بزرگانى همچون: ابومحمد بن عتاب؛ قاضى شريح بن محمد؛ ابوالحسن بن مغيث؛ ابوجعفر احمد بن عبدالرحمن فقيه؛ ابوعبدالله محمد احمد تجيبى و... <ref>ر.ك: همان</ref>.

اولين شرح حال ذكرشده در كتاب (مقصود جلد اول و دوم است)، مربوط به احمد بن عمر بن ابى‌شعرى (متوفى بعد از 350ق) <ref>متن كتاب، ج1، ص7</ref> و آخرين آن، در مورد بانويى به نام طونه بنت عبدالعزيز بن موسى بن طاهر بن مناع <ref>همان، ج2، ص290</ref> مى‌باشد.

جلد سوم نيز داراى دو مقدمه از محقق و نويسنده مى‌باشد. در مقدمه محقق، زندگى‌نامه مختصرى از ابن ابار آمده <ref>مقدمه نخست، ج3، ص3-4</ref> و در مقدمه دوم، ضمن اشاره به موضوع كتاب، به بيان منابع و سلسله سندهايى كه نويسنده در تدوين كتاب، از آن‌ها بهره برده، پرداخته شده است كه برخى از آن‌ها عبارتند از سخنان بزرگانى همچون: قاضى ابوبكر محمد بن احمد بن ابى‌جمره؛ قاضى ابومحمد عبدالله بن ربيع؛ احمد بن محمد بن واجب قيسى؛ ابوالقاسم احمد بن يزيد بن بقى و... <ref>ر.ك: مقدمه دوم، همان، ص5-8</ref>.

اولين فرد معرفى‌شده اين كتاب (مقصود جلد سه تا پنج است)، احمد بن خالد تغلبى بوده (زنده در 246ق) <ref>متن كتاب، همان، ص9</ref> و آخرين آن، سيده بنت عبدالغنى بن على بن عثمان عبدرى مى‌باشد <ref>همان، ج5، ص308</ref>.

جلد ششم، با مقدمه‌اى مختصر در شرح حال احمد بن ابراهيم قرناطى آغاز شده است <ref>مقدمه، ج6، ص3-4</ref>. اولين فرد معرفى‌شده در اين جلد، محمد بن على بن عبدالله اموى بوده <ref>متن كتاب، ج6، ص5</ref> و آخرين آن‌ها، عايشه بنت قاضى جليل ابى‌خطاب محمد بن احمد بن خليل مى‌باشد <ref>همان، ص371</ref>.

در پاورقى‌ها به ذكر منابع پرداخته شده است <ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص197</ref>.