تاریخ حدیث شیعه (1) (عصر حضور): تفاوت میان نسخه‌ها

در مقدمه، به اين نكته اشاره شده كه سنت پيامبر (ص) و امامان (ع)، دومين مرجع مهم و تأثيرگذار در شناخت آموزه‌هاى دينى است و اعتبار و جاودانگى اين ذخيره بزرگ، همانند قرآن كريم، حقيقتى محورى و بنيادين در شناخت و دستيابى به معارف اسلامى تلقى مى‌شود <ref>مقدمه، ص1</ref>.

در فصل اول، به حديث در عصر نبوى نگريسته شده است. هدف نويسنده از اين فصل، علاوه بر فضاشناسى پيدايش حديث، آگاهى از چگونگى تعامل مسلمانان صدر اسلام با حديث، آشنايى با شيوه‌هاى نشر حديث توسط پيامبر (ص) و تبيين ويژگى‌هاى حديث در عصر ايشان مى‌باشد <ref>همان، ص15</ref>.

نويسنده معتقد است كه پيامبر (ص)، در محيطى پا به عرصه وجود نهاد كه از جهت زمانى و مكانى، نماد بارز جهل، عصبيت و عقب‌ماندگى فرهنگى بود. به نظر وى، تببين ويژگى‌هاى اين دوران كه با نام دوران جاهليت توصيف مى‌شود، به منظور ترسيم دوران پس از بعثت و زحمات طاقب‌فرساى پيامبر (ص) براى بنا نهادن فرهنگى نو و متعالى، مفيد و ضرورى به نظر مى‌رسد، لذا در اين فصل، به اين مهم پرداخته شده است <ref>همان</ref>.

در فصل دوم، به ميراث حديثى حضرت زهرا (س) پرداخته شده است. به نظر نويسنده، حضور كوتاه مدت حضرت زهرا (س) پس از پيامبر (ص)، سبب شد تا ميراث حديثى آنحضرت، محدود و معدود باشد. وى معتقد است علاوه بر رواياتى كه ايشان از پيامبر (ص) نقل كرده‌اند، سخنان شخص ايشان به عنوان حجت الهى حديث شمرده مى‌شود. خطبه‌هاى سياسى حضرت فاطمه (س) به ويژه خطبه فدكيه، مشهور و زبانزد است. مصحف حضرت فاطمه (س) نيز مشهور بوده و مورد توجه است <ref>همان، ص46</ref>.

در فصل سوم، حديث در عصر [[امام على (ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] بررسى شده است. [[امام على (ع)]] راوى روايات نبوى، شخصيتى يگانه و بى‌همتاست. نويسنده معتقد است ايشان به سبب ويژگى‌هاى منحصر به فرد، همچون همراهى با پيامبر (ص) در تمام عمر خويش و اهتمام پيامبر (ص) به آموزش وى، مخزن علم نبوى بوده‌اند. مدت طولانى حيات ايشان، پس از پيامبر (ص) به‌ويژه دوران پنج ساله خلافت ايشان، زمينه لازم را براى نشر و گسترش روايات نبوى، آماده ساخت <ref>همان، ص72</ref>.

نويسنده در درس چهارم، به بررسى احاديثى پرداخته كه از شخص [[امام على (ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] صادر شده است و مستقيماً به پيامبر (ص) مستند نيست. در كتاب ارزشمند «[[نهج السعادة]]»، پنج سخن از [[امام على (ع)]] در زمان حيات پيامبر (ص) نقل شده كه بزرگ‌ترين آن‌ها، خطبه عقد [[امام على (ع)]] در مراسم ازدواج با حضرت زهرا (س) است. نويسنده معتقد است كه [[امام على (ع)]] در حضور پيامبر (ص)، كمتر از جانب خود سخن گفته يا چيزى نوشته است <ref>همان، ص79</ref>.

پس از رحلت پيامبر (ص)، [[امام على (ع)]] علاوه بر نقل سخنان ايشان، به ايراد خطابه و انشاى نامه و كتاب پرداخت و وجه ديگرى از شخصيت بى‌نظير خويش را نمايان ساخت. احاديث [[امام على (ع)]] در اين دوره در دو قسمت بررسى شده است:

در فصل ششم، به مبحث عرضه حديث بر امامان (ع) پرداخته شده است. عرضه حديث به معناى ارائه حديث به منابع براى اطمينان از صدور، مراد جدى حديث و... است. نويسنده معتقد است اين شيوه زمان پيامبر (ص) وجود داشته و در زمان صادقين (ع) و امام رضا (ع) به اوج خود رسيده است. پس از دوران حضور نيز گونه‌اى عرضه وجود داشته و دارد. به باور وى، متن‌محور بودن معارف دينى همراه با آسيب‌هاى محتمل كه در متون نقلى پديد مى‌آيد، ضرورت اين عمل را نشان مى‌دهد. هدف از عرضه حديث، اطمينان از صدور روايت، دستيابى به متن صحيح، آگاهى از قراين، فهم مراد جدى حديث، آشنايى با لايه‌هاى برتر موجود در حديث و حل تعارض بين احاديث است <ref>همان، ص248</ref>.