۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
معجم مهدویت در تفاسیر شیعه و اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
'''معجم مهدويت در تفاسير شيعه و اهل سنت'''، اثر سيد محسن طباطبايى، مرتضى عبدى چارى و نفيسه فقيهى مقدس، بيان، تحليل و بررسى موضوعات مهم هريك از متون تفسيرى قرآن كريم در خصوص مهدويت بوده كه همراه با مشخصات آن تفسير نقل شده است. | |||
مباحث كتاب، بيانگر پيشينه مهدويت در تفاسير بوده كه با هدف و انگيزه عرضه تحقيقاتِ انجام‌يافته، نوشته شده و به‌منظور دستيابى سريع و آسان محققان به مطالب مورد نظر، اقدام به ارائه نمايه‌اى از مأخذ تفسيرى مهدويت شده است. | مباحث كتاب، بيانگر پيشينه مهدويت در تفاسير بوده كه با هدف و انگيزه عرضه تحقيقاتِ انجام‌يافته، نوشته شده و به‌منظور دستيابى سريع و آسان محققان به مطالب مورد نظر، اقدام به ارائه نمايه‌اى از مأخذ تفسيرى مهدويت شده است. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
نويسندگان براى فراهم‌آورى اين نمايه‌ها، سه مرحله را طى نموده‌اند: | نويسندگان براى فراهم‌آورى اين نمايه‌ها، سه مرحله را طى نموده‌اند: | ||
#آشنايى با متون مورد نظر: در اين مرحله، فيش‌هاى استخراجى از منابع مختلف مورد بررسى و مطالعه قرار گرفته است. | |||
#تحليل محتواى فيش‌ها: در اين مرحله، گزيده متون تفسيرى، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و هريك از متون، تحت عنوان يا عناوينى از مهدويت لحاظ گرديده است. اين عناوين، اصطلاحات و واژه‌هاى قراردادى بودند كه كار دسته‌بندى و رجوع به متون تفسيرى را آسان مى‌كردند كه از جمله آنها عبارتند از تفكر مهدويت، وجود امام مهدى(عج)، ويژگى‌هاى عام امام مهدى(عج)، نشانه‌هاى ظهور، انتظار، اشراط الساعه، رجعت و حكومت جهانى حضرت مهدى(عج). | |||
#:در نمايه‌سازى، تنها موضوع اصلى و مهم نمايه شده و از پرداختن به فروع و مباحث جنبى، خوددارى شده است. | |||
#گزينش واژه‌ها: واژه‌هايى تعيين شده است كه با اصطلاحات متن نيز مطابقت داشته باشد؛ اين امر سبب گرديده است تا از به كارگيرى اصطلاحات نامأنوس جلوگيرى شده و اصطلاحات مرجع انتخاب شوند. | |||
در نمايه‌سازى، تنها موضوع اصلى و مهم نمايه شده و از پرداختن به فروع و مباحث جنبى، خوددارى شده است. | |||
تمام اين تلاش‌ها در اين جهت انجام گرفته تا اگر خواننده‌اى فرصت ندارد يا نمى‌خواهد تمام تفاسير را به تفصيل بخواند، بتواند با مراجعه به نمايه مورد نظر، تصميم بگيرد كه كدام موضوع و بخش تفسيرى براى تحقيق او مفيد است. | تمام اين تلاش‌ها در اين جهت انجام گرفته تا اگر خواننده‌اى فرصت ندارد يا نمى‌خواهد تمام تفاسير را به تفصيل بخواند، بتواند با مراجعه به نمايه مورد نظر، تصميم بگيرد كه كدام موضوع و بخش تفسيرى براى تحقيق او مفيد است. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۰: | ||
نويسندگان به دنبال نشان دادن ضرورت مرور تفاسير قرآن بر محور مباحث مربوط به مهدويت و شناخت آياتى كه به نحوى مفسران از آنها به‌صورت تخصصى، در زمينه مهدويت بهره‌بردارى كرده‌اند، بوده و لذا اقدام به سه كار كرده‌اند: | نويسندگان به دنبال نشان دادن ضرورت مرور تفاسير قرآن بر محور مباحث مربوط به مهدويت و شناخت آياتى كه به نحوى مفسران از آنها به‌صورت تخصصى، در زمينه مهدويت بهره‌بردارى كرده‌اند، بوده و لذا اقدام به سه كار كرده‌اند: | ||
#دستيابى به پيشينه مهدويت در تفاسير اماميه و غير اماميه؛ | |||
#نقد و بررسى ديدگاه مفسران اماميه و غير اماميه در باره مهدويت؛ | |||
#پرداختن به موضوعات مهدويت به‌صورت تخصصى. | |||
ايشان به اين نكته تأكيد دارند كه دستيابى به پيشينه مهدويت در تفاسير، در راستاى شناسايى آيات مهدويت و آشنايى با ديدگاه مفسران مختلف صورت مى‌گيرد و لذا در اين مورد پس از فحص و تتبع فراوان، حدود 600 آيه را شناسايى كرده كه به نحوى مفسران در باره يكى از موضوعات مهدويت، مطالبى ذيل آنها ذكر نموده‌اند. | ايشان به اين نكته تأكيد دارند كه دستيابى به پيشينه مهدويت در تفاسير، در راستاى شناسايى آيات مهدويت و آشنايى با ديدگاه مفسران مختلف صورت مى‌گيرد و لذا در اين مورد پس از فحص و تتبع فراوان، حدود 600 آيه را شناسايى كرده كه به نحوى مفسران در باره يكى از موضوعات مهدويت، مطالبى ذيل آنها ذكر نموده‌اند. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۱۶: | ||
به‌عنوان مثال، آياتى از سوره حمد كه مفسران آنها را منطبق با موضوعات مربوط به مهدويت دانسته‌اند عبارتند از: | به‌عنوان مثال، آياتى از سوره حمد كه مفسران آنها را منطبق با موضوعات مربوط به مهدويت دانسته‌اند عبارتند از: | ||
#«مالك يوم الدين»: در «تفسير القرآن الكريم» و «الفرقان فى تفسير القرآن»، «يوم الدين» يوم خروج القائم دانسته شده است. | |||
#«الصراط المستقيم»: «تفسير القرآن الكريم»، «البرهان» و «تفسير لاهيجى» وجود شريف حضرت مهدى(عج) را مصداق آن دانسته و ذيل آن، به بيان ويژگى‌هاى اصحاب ايشان پرداخته‌اند. | |||
#جرجانى در تفسير خود، ضمير «هم» در «انعمت عليهم» را به انبياء، صديقين، شهدا، صالحين و حضرت مهدى(عج) ارجاع داده است. | |||
#مفسر تفسير «روان جاويد» ذيل «و لا الضالين» آورده است كه وزر اول و آخر، در زمان حضرت مهدى(عج) است. | |||
بديهى است كه تمام آيات مذكور در كتاب را نمى‌توان به‌عنوان آيات مهدويت قلمداد كرد، اما مفسران اين آيات را جرى و تطبيق (حمل آيه بر مصداق آن) يا تأويل (آن بخشى از الفاظ كه فهم مهانى آنها از ظهور لفظ به دست نمى‌آيد، بلكه از ناحيه خداوند و راسخان در علم حاصل مى‌شود) و يا تفسير (كشف مراد از لفظ مشكل) به مهدويت نموده يا آنكه استطرادا مطلبى در اين خصوص نقل كرده‌اند. | بديهى است كه تمام آيات مذكور در كتاب را نمى‌توان به‌عنوان آيات مهدويت قلمداد كرد، اما مفسران اين آيات را جرى و تطبيق (حمل آيه بر مصداق آن) يا تأويل (آن بخشى از الفاظ كه فهم مهانى آنها از ظهور لفظ به دست نمى‌آيد، بلكه از ناحيه خداوند و راسخان در علم حاصل مى‌شود) و يا تفسير (كشف مراد از لفظ مشكل) به مهدويت نموده يا آنكه استطرادا مطلبى در اين خصوص نقل كرده‌اند. | ||