۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
رسائل إخوان الصفاء و خلان الوفاء: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - 'عبد ' به 'عبد') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
اين رسايل، بديع‌ترين و بى‌سابقه‌ترين آثارى است كه محصول كار گروهى و جمعى در فضاى اسلامى و شيعى مى‌باشد. بسيارى عقيده دارند كه رسايل إخوان الصفا از جمله نفيس‌ترين و گران‌بهاترين تأليفات فلسفى و ارزشمندترين سوغات علمى و قديمى‌ترين دائرةالمعارف فكرى است كه بداعت، ايجاز، روشنى بيان، بلاغت و حكمت را در خود جمع كرده و دربردارنده علوم فلكى، رياضيات، موسيقى، هندسه، طب، ادبيات، حيوان‌شناسى، تربيت، اخلاق، شعر و علوم ديگرى است كه عقل اسلامى، آن را در عصرى كه فلسفه، گونه‌اى از كفر و الحاد خوانده مى‌شد، ايجاد نموده است <ref>رسائل إخوان الصفا، مقدمه عارف تامر، ج 1، ص 9</ref>. | اين رسايل، بديع‌ترين و بى‌سابقه‌ترين آثارى است كه محصول كار گروهى و جمعى در فضاى اسلامى و شيعى مى‌باشد. بسيارى عقيده دارند كه رسايل إخوان الصفا از جمله نفيس‌ترين و گران‌بهاترين تأليفات فلسفى و ارزشمندترين سوغات علمى و قديمى‌ترين دائرةالمعارف فكرى است كه بداعت، ايجاز، روشنى بيان، بلاغت و حكمت را در خود جمع كرده و دربردارنده علوم فلكى، رياضيات، موسيقى، هندسه، طب، ادبيات، حيوان‌شناسى، تربيت، اخلاق، شعر و علوم ديگرى است كه عقل اسلامى، آن را در عصرى كه فلسفه، گونه‌اى از كفر و الحاد خوانده مى‌شد، ايجاد نموده است <ref>رسائل إخوان الصفا، مقدمه عارف تامر، ج 1، ص 9</ref>. | ||
درباره مؤلف اين رسائل اختلاف فراوانى وجود دارد: بعضى، آن را به [[امام جعفر صادق(ع)]] <ref>صابر عبده ابازيد محمد، فكرة الزمان عند إخوان الصفا، ص 70، به نقل از [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانى]]، لسان [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]]، ج 2، ص 63</ref>؛ برخى، به مسلمة بن قاسم اندلسى (م 353ق) <ref>احمد زكى پاشا، مقدمه رسائل اخوان الصفا، ص 31</ref> و گروهى، به حكيم ابوالقاسم مجريطى (م 398ق) <ref>مقدمه ابن خلدون، ص 480</ref> نسبت داده‌اند. | |||
حاجى خليفه معتقد است كه مجريطى رسائلى شبيه اين رسائل و با همين نام داشته كه از آن اثرى در دست نيست <ref>ملا كاتب چلبى (حاجى خليفه)، كشف الظنون، ج 1، ص 904</ref> و بعضى ديگر عقيده دارند كه مجريطى اين كتاب را از سرزمين مشرق به اندلس برده و به شاگردان خود املا كرده است و به همين جهت، در انتساب كتاب به او اشتباه رخ داده و گروهى از پژوهش‌گران بر اين باورند كه آغاز تأليف اين كتاب، توسط عبدالله بن محمد بن اسماعيل بن جعفر، از فرزندان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و از بزرگان اسماعيليه بوده و پس از وى فرزندش، احمد بن عبدالله آن را تكميل كرده است <ref>عارف تامر، حقيقة إخوان الصفا و خلان الوفاء، ص 10</ref>. | حاجى خليفه معتقد است كه مجريطى رسائلى شبيه اين رسائل و با همين نام داشته كه از آن اثرى در دست نيست <ref>ملا كاتب چلبى (حاجى خليفه)، كشف الظنون، ج 1، ص 904</ref> و بعضى ديگر عقيده دارند كه مجريطى اين كتاب را از سرزمين مشرق به اندلس برده و به شاگردان خود املا كرده است و به همين جهت، در انتساب كتاب به او اشتباه رخ داده و گروهى از پژوهش‌گران بر اين باورند كه آغاز تأليف اين كتاب، توسط عبدالله بن محمد بن اسماعيل بن جعفر، از فرزندان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و از بزرگان اسماعيليه بوده و پس از وى فرزندش، احمد بن عبدالله آن را تكميل كرده است <ref>عارف تامر، حقيقة إخوان الصفا و خلان الوفاء، ص 10</ref>. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
برخى عناوين اين رساله‌ها عبارتند از: «آرا و مذاهب»؛ «ماهيت وصول به خداوند»؛ «بيان اعتقاد اخوان الصفا و خلان الوفاء»؛ «چگونگى معاشرت اخوان الصفا»؛ «ماهيت ايمان و ويژگى‌هاى مؤمنان»؛ «ماهيت قانون الهى و شرع»؛ «شرايط نبوت»؛ «چگونگى دعوت به‌سوى پروردگار عز و جل»؛ «چگونگى افعال روحانيون و جن و فرشتگان»؛ «تعداد و انواع سياسات»؛ «چگونگى پيداش جهان»؛ «مراتب موجودات و نظام هستى» و «ماهيت سحر و جادو». | برخى عناوين اين رساله‌ها عبارتند از: «آرا و مذاهب»؛ «ماهيت وصول به خداوند»؛ «بيان اعتقاد اخوان الصفا و خلان الوفاء»؛ «چگونگى معاشرت اخوان الصفا»؛ «ماهيت ايمان و ويژگى‌هاى مؤمنان»؛ «ماهيت قانون الهى و شرع»؛ «شرايط نبوت»؛ «چگونگى دعوت به‌سوى پروردگار عز و جل»؛ «چگونگى افعال روحانيون و جن و فرشتگان»؛ «تعداد و انواع سياسات»؛ «چگونگى پيداش جهان»؛ «مراتب موجودات و نظام هستى» و «ماهيت سحر و جادو». | ||
اخوان الصفا، به دنبال اين رسائل، رساله ديگرى به نام رساله «جامعه» آورده‌اند و | اخوان الصفا، به دنبال اين رسائل، رساله ديگرى به نام رساله «جامعه» آورده‌اند و درباره آن چنين گفته‌اند: «و از پى آن رسائل، رساله جامعه مى‌آيد، حاوى هر آنچه در رساله‌هاى پيشين آورده شده و مشتمل بر همه حقايق آن‌ها». | ||
از آنجا كه در بخش چهارم، تنها رساله‌اى كه به بحث اخلاق پرداخته، رساله نهم است، | از آنجا كه در بخش چهارم، تنها رساله‌اى كه به بحث اخلاق پرداخته، رساله نهم است، درباره اين رساله بيشتر توضيح خواهيم داد. | ||
رساله نهم، از جهت اشتمال بر رئوس عناوينى كه به‌طور معمول در كتاب‌هاى اخلاقى مطرح مى‌شود، بيشتر به عناوين كلى پرداخته و در آن عنايت ويژه‌اى به شريعت به چشم مى‌خورد. در رساله، موضوعات متداول در كتب اخلاقى (توضيح و تفصيل فضائل و رذائل و راه‌هاى اكتساب فضائل و درمان رذائل) كمتر به چشم مى‌خورد. | رساله نهم، از جهت اشتمال بر رئوس عناوينى كه به‌طور معمول در كتاب‌هاى اخلاقى مطرح مى‌شود، بيشتر به عناوين كلى پرداخته و در آن عنايت ويژه‌اى به شريعت به چشم مى‌خورد. در رساله، موضوعات متداول در كتب اخلاقى (توضيح و تفصيل فضائل و رذائل و راه‌هاى اكتساب فضائل و درمان رذائل) كمتر به چشم مى‌خورد. | ||