۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ميرزاى شيرازى' به 'ميرزاى شيرازى ') |
جز (جایگزینی متن - 'ب«' به 'ب «') |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل و مستنبط المسائل'''، به زبان عربى، تأليف حاج ميرزا حسين نورى، مشهور به «[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] »، از چهرههاى درخشان علماى شيعه در قرن چهاردهم هجرى(1254 - 1320 هجرى)، حاوى روايات و احاديث ائمه اطهار(ع) در باره مسائل و احكام شرعى است. | '''[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل و مستنبط المسائل'''، به زبان عربى، تأليف حاج ميرزا حسين نورى، مشهور به «[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] »، از چهرههاى درخشان علماى شيعه در قرن چهاردهم هجرى(1254 - 1320 هجرى)، حاوى روايات و احاديث ائمه اطهار(ع) در باره مسائل و احكام شرعى است. | ||
اين كتاب، در جهت تدارك رواياتى كه در | اين كتاب، در جهت تدارك رواياتى كه در كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» ذكر نشده، نگارش يافته است. | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در حدود سال 1295ق، در شهر سامرا، در جوار حرم شريف امام هادى و امام حسن عسكرى(ع) و در خدمت [[شیرازی، محمد تقی بن محبعلی|ميرزاى شيرازى]] ، نگارش كتاب را شروع كرد و در سال 1313ق؛ يعنى يك سال بعد از وفات [[شیرازی، محمد تقی بن محبعلی|ميرزاى شيرازى]] ، بخش اصلى آن را به اتمام رساند و در سال 1319ق، در شهر نجف اشرف، بخش دوم آن را كه خاتمه آن است، به پايان رساند. | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در حدود سال 1295ق، در شهر سامرا، در جوار حرم شريف امام هادى و امام حسن عسكرى(ع) و در خدمت [[شیرازی، محمد تقی بن محبعلی|ميرزاى شيرازى]] ، نگارش كتاب را شروع كرد و در سال 1313ق؛ يعنى يك سال بعد از وفات [[شیرازی، محمد تقی بن محبعلی|ميرزاى شيرازى]] ، بخش اصلى آن را به اتمام رساند و در سال 1319ق، در شهر نجف اشرف، بخش دوم آن را كه خاتمه آن است، به پايان رساند. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
اعتبار اين كتاب، مانند ديگر مجموعههاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جستوجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.» | اعتبار اين كتاب، مانند ديگر مجموعههاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جستوجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.» | ||
[[آخوند خراسانى]]، در مورد اين كتاب، فرمودهاند: «در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمىشود مگر آنكه به | [[آخوند خراسانى]]، در مورد اين كتاب، فرمودهاند: «در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمىشود مگر آنكه به كتاب «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل» [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مراجعه كند و از روايات آن اطلاع يابد». | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، در 30 جلد تنظيم شده است كه 18 جلد اول آن، مشتمل بر تمام ابواب فقهى و شامل بيش از 23 هزار روايت، به ترتيب | كتاب، در 30 جلد تنظيم شده است كه 18 جلد اول آن، مشتمل بر تمام ابواب فقهى و شامل بيش از 23 هزار روايت، به ترتيب كتاب «وسائل» است و 12 جلد آن، مشتمل بر 12 فايده مختلف است و 3 جلد آخر، شامل فهرستهاى كتاب مىباشد. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در مقدمه كتاب، كلامى با اين مضمون دارد: | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در مقدمه كتاب، كلامى با اين مضمون دارد: | ||
«عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهنده آثار، جمع آورنده روايات، شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]] (قدس الله تعالى روحه الزكية)، در | «عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهنده آثار، جمع آورنده روايات، شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]] (قدس الله تعالى روحه الزكية)، در كتاب «[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]»، روايات و احاديث فراوانى را از ميان كتابهاى روايى علما و اصحاب جمعآورى نموده است؛ رواياتى كه براى جان لذّتبخش و براى ديده، نور و روشنى است. | ||
اين كتاب، مرجع شيعه و جمع آورنده دستورهاى شريعت است، چنانكه هيچ كتابى به پاى آن نمىرسد و هيچ مجتهد فقيهى براى استنباط احكام شرعى، از آن، بىنياز نيست، ولى ما با مراجعه به ديگر كتابهاى روايى اصحاب، به بخش ديگرى از روايات برخورديم كه كتاب ارزشمند«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» آنها را در بر ندارد و آن روايات، بر چند بخش است: | اين كتاب، مرجع شيعه و جمع آورنده دستورهاى شريعت است، چنانكه هيچ كتابى به پاى آن نمىرسد و هيچ مجتهد فقيهى براى استنباط احكام شرعى، از آن، بىنياز نيست، ولى ما با مراجعه به ديگر كتابهاى روايى اصحاب، به بخش ديگرى از روايات برخورديم كه كتاب ارزشمند«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» آنها را در بر ندارد و آن روايات، بر چند بخش است: | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
3. برخى روايات در كتابهاى معتبرى كه در اختيار ايشان بوده وجود داشته، اما وى از آنها اعراض كرده و يا متوجه آنها نشده است. | 3. برخى روايات در كتابهاى معتبرى كه در اختيار ايشان بوده وجود داشته، اما وى از آنها اعراض كرده و يا متوجه آنها نشده است. | ||
پس از آنكه به اين روايات دسترسى پيدا كردم، ديدم كه جمعآورى آنها و الحاقشان به | پس از آنكه به اين روايات دسترسى پيدا كردم، ديدم كه جمعآورى آنها و الحاقشان به كتاب «وسائل»، از بهترين عبادات و اعمال براى نزديكى به درگاه خداوند متعال است، چرا كه در جمعآورى آنها فوايد بزرگ و مهمى براى حفظ روايات اهل بيت(ع) است و اساس دين با آنها كامل گشته و شريعت پيامبر خاتم(ص) با آنها درخشانتر خواهد شد. | ||
از خداوند، طلب خير نمودم و آن مرواريدهاى گرانبها را جمعآورى نمودم و آن جواهرات ارزشمند را به نظم درآوردم و اين دو كتاب، همچون دو ستاره درخشان كه موجب هدايت و راهنمايى رهجويان مىشود يا همچون دو درياى شگرف كه از دل آنها مرواريد و جواهرات گرانبها بيرون مىآيد، گرديد. | از خداوند، طلب خير نمودم و آن مرواريدهاى گرانبها را جمعآورى نمودم و آن جواهرات ارزشمند را به نظم درآوردم و اين دو كتاب، همچون دو ستاره درخشان كه موجب هدايت و راهنمايى رهجويان مىشود يا همچون دو درياى شگرف كه از دل آنها مرواريد و جواهرات گرانبها بيرون مىآيد، گرديد. | ||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
مؤلف، روايات فراوانى از كتابهاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده، جمعآورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آنها، به مجموعههاى روايى شيعه اضافه نموده و بر غناى آنها افزوده است. | مؤلف، روايات فراوانى از كتابهاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده، جمعآورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آنها، به مجموعههاى روايى شيعه اضافه نموده و بر غناى آنها افزوده است. | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، كتاب خود را به شيوه | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، كتاب خود را به شيوه كتاب «وسائل» نگاشته است. وى، ترتيب بابهاى كتاب را مانند ترتيب بابهای «وسائل» نامگذارى كرده تا مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا كند و اگر نظر وى با صاحب «وسائل» در نامگذارى برخى بابها فرق مىكرده، باز هم رعايت همآهنگى شده است و اگر در باب خاصى، روايات جديدى نيافته، آن باب را حذف نموده است. | ||
در اين كتاب، از | در اين كتاب، از صاحب «وسائل»، به «شيخ» تعبير شده و از كتاب «وسائل» با عنوان اصلى نام برده شده است. | ||
در پايان بيشتر ابواب، نكات مهمى در باره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن بابها مطرح مىشد يا نبايد مطرح مىشد و... | در پايان بيشتر ابواب، نكات مهمى در باره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن بابها مطرح مىشد يا نبايد مطرح مىشد و... | ||
خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
گاهى روايتى را [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در باب خاصى نياورده و در جاى ديگرى آورده است، ولى [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده، آورده است. | گاهى روايتى را [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در باب خاصى نياورده و در جاى ديگرى آورده است، ولى [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده، آورده است. | ||
ويژگىهاى | ويژگىهاى كتاب «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل»: | ||
1. برخى از روايات ضعيف در | 1. برخى از روايات ضعيف در كتاب «وسائل»، در اين كتاب، با سند صحيح ذكر شده است؛ | ||
2. كثرت و فراوانى برخى از روايات كه در «وسائل»، غريب و نادر به شمار آمدهاند، در اين كتاب ثابت شده است؛ | 2. كثرت و فراوانى برخى از روايات كه در «وسائل»، غريب و نادر به شمار آمدهاند، در اين كتاب ثابت شده است؛ | ||
خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
اگر احاديث و روايات | اگر احاديث و روايات كتاب «مستدرك» از اطلاعات گسترده [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] در باره روايات و احاديث پرده برمىدارد و تتبع و تحقيق عميق ايشان را در سخنان اهل بيت(ع) آشكار مىسازد، خاتمه نيز آينهاى است كه نبوغ و استعداد فراوان ايشان را در علم رجال و كتابشناسى به تصوير مىكشد. | ||
وى، در فوايد دوازدهگانه پايان كتاب، به بسيارى از مطالب مهم رجالى و مباحث مشكل علم حديث، با توجه فراوان به توثيقات عامه و اختلاف سبكها و مبانى علمى گوناگون اشاره دارد. | وى، در فوايد دوازدهگانه پايان كتاب، به بسيارى از مطالب مهم رجالى و مباحث مشكل علم حديث، با توجه فراوان به توثيقات عامه و اختلاف سبكها و مبانى علمى گوناگون اشاره دارد. | ||
خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در اين بخش، توجه فراوانى به تتبع اقوال و بررسى نظريات گوناگون علماى اين علم دارد. | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در اين بخش، توجه فراوانى به تتبع اقوال و بررسى نظريات گوناگون علماى اين علم دارد. | ||
بسيارى از علماى بزرگ، شگفتى خود را از مباحث ارزشمند خاتمه | بسيارى از علماى بزرگ، شگفتى خود را از مباحث ارزشمند خاتمه كتاب «مستدرك» پنهان نداشتهاند و در درسهاى خود اعلام كردهاند كه همگى پاى سفره آن دانشمند بزرگ نشستهاند و اعلام داشتهاند كه در ميان كتابهاى حديث و رجال شيعه اماميه، مانند اين فوايد گرانبها، بسيار كمنظير است. | ||
از آيات حسن و جمال اين بخش، آن است كه شامل مجموعهاى بزرگ از راويان احاديث و بررسى برخى از چهرههاى ناشناس آنان است. | از آيات حسن و جمال اين بخش، آن است كه شامل مجموعهاى بزرگ از راويان احاديث و بررسى برخى از چهرههاى ناشناس آنان است. | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
3. سند [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] به اين كتابها و مشايخ روايى وى؛ | 3. سند [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] به اين كتابها و مشايخ روايى وى؛ | ||
4. شرح حال | 4. شرح حال كتاب «[[الکافی|كافى]]»، نوشته ثقة الاسلام [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]]؛ | ||
5. شرح مشيخه | 5. شرح مشيخه كتاب «[[من لايحضره الفقيه]]»، نوشته [[شيخ صدوق]]؛ | ||
6. نكاتى در باره | 6. نكاتى در باره كتاب «تهذيب»، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]؛ | ||
7. اصحاب اجماع و تعداد آنها؛ | 7. اصحاب اجماع و تعداد آنها؛ |
ویرایش