تاریخ راقم: تفاوت میان نسخه‌ها

مولف در اين كتاب حوادث تاريخى را از سال 736ق. (سال ولادت تيمور) تا سال 1054ق. (سال جلوس عبدالعزيز خان بن ند محمد خان از اميران ماوراءالنهر) را گزارش كرده است. وى تاريخ وقوع حوادث به حساب ابجد را به نظم درآورده است.

راقم در تاريخ ماوراءالنهر متبحر بوده و بر جزئيات حوادث آن سامان وقوف كم‌نظيرى داشته است. مولف ابتدا قطعه شعرى از سروده‌هاى خود يا ديگران متضمن تاريخ درگذشت يكى از مشاهير آن حدود را مى‌آورد، سپس به شرح ماجرا مى‌پردازد. تاريخ راقم از حيث اطلاع دقيق بر حوادث ماوراءالنهر و خراسان به خصوص احوال حكمرانان و خاندان‌هاى مشهور آن سامان چون شيبانى‌ها در زمره منابع دست اول به شمار مى‌رود.

مولف در جاهايى از كتاب به احوال خود و دودمانش اشاره مى‌كند. اين اطلاعات بر روى هم مختصر است و گزارش كامل زندگى وى و اجدادش از آن به دست نمى‌آيد.

كتاب فصل‌بندى خاصى ندارد. مولف ذيل هر عنوان مختصرى د رآن باب سخن رانده سپس قطعه ماده تاريخ را آورده است و از اين قطعات تاريخ وفات برخى شخصيت‌ها، شاعران و عارفان مشهور معلوم مى‌گردد كه از فوايد كتاب شمرده مى‌شود. از جمله كسانى كه تاريخ وفات آن‌ها در قطعات منظوم آمده، ابن يمين قطعه‌گو، صدرالشريعه، طغان تيمور، نتاج چنگيز خان، شيخ حسن نويان، خواجه سلمان ساوجى و شاه قاسم انوار را بايد نام برد.

مولف گاه تاريخ بعضى وقايع ديگر را در كتابش مندرج ساخته و از آن جمله است تاريخ احداث مدرسه سلطان حسين ميرزا بايقرا، تولد مولاناى جام، خروج شيبانى خان، خروج شاه اسماعيل، نامه شيبانى به شاه اسماعيل، احداث مسجد جامع سمرقند، بناى مدرسه ميرعرب و رفتن همايون ميرزا از هند به عراق.

با اين كه محور اصلى تألیف راقم، تاريخ ماوراءالنهر و خراسان و رجال آن نواحى است، مولف گاه متذكر برخى حوادث و وقايع تاريخى شبه قاره هند و ايران شده، به خصوص اطلاعات مفيدى درباره بابريان هند و پادشاهان نخست اين سلسله عرضه داشته است. فايده ديگر اين اثر برخى آگاهى‌هاى مفيد درباره اماكن جغرافيايى ماوراءالنهر است كه در ضمن مطالب تاريخى مندرج است.