۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'محدث نورى' به 'محدث نورى '
جز (جایگزینی متن - 'مستدرك ' به 'مستدرك ') |
جز (جایگزینی متن - 'محدث نورى' به 'محدث نورى ') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل و مستنبط المسائل'''، به زبان عربى، تأليف حاج ميرزا حسين نورى، مشهور به | '''[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل و مستنبط المسائل'''، به زبان عربى، تأليف حاج ميرزا حسين نورى، مشهور به «[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] »، از چهره‌هاى درخشان علماى شيعه در قرن چهاردهم هجرى(1254 - 1320 هجرى)، حاوى روايات و احاديث ائمه اطهار(ع) در باره مسائل و احكام شرعى است. | ||
اين كتاب، در جهت تدارك رواياتى كه در كتاب«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» ذكر نشده، نگارش يافته است. | اين كتاب، در جهت تدارك رواياتى كه در كتاب«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» ذكر نشده، نگارش يافته است. | ||
محدث | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در حدود سال 1295ق، در شهر سامرا، در جوار حرم شريف امام هادى و امام حسن عسكرى(ع) و در خدمت ميرزاى شيرازى، نگارش كتاب را شروع كرد و در سال 1313ق؛ يعنى يك سال بعد از وفات ميرزاى شيرازى، بخش اصلى آن را به اتمام رساند و در سال 1319ق، در شهر نجف اشرف، بخش دوم آن را كه خاتمه آن است، به پايان رساند. | ||
وى، حدود 24 سال از عمر شريف خود را در جمع‌آورى اين كتاب ارزش‌مند صرف نموده است. | وى، حدود 24 سال از عمر شريف خود را در جمع‌آورى اين كتاب ارزش‌مند صرف نموده است. | ||
علامه، [[آقا بزرگ تهرانى]]، در باره اين كتاب، مى‌فرمايد: «كتاب [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل، از بزرگ‌ترين و ارزش‌مندترين تأليفات محدث نورى به شمار مى‌آيد. وى، اين كتاب را در جمع‌آورى رواياتى كه در [[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] نيامده، نگاشته است. | علامه، [[آقا بزرگ تهرانى]]، در باره اين كتاب، مى‌فرمايد: «كتاب [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل، از بزرگ‌ترين و ارزش‌مندترين تأليفات [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] به شمار مى‌آيد. وى، اين كتاب را در جمع‌آورى رواياتى كه در [[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]] [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] نيامده، نگاشته است. | ||
اين كتاب، بسيار مورد قبول علماى بزرگ شيعه و صاحب‌نظران متأخرين قرار گرفته و همگى به مقام و منزلت و مهارت و پيش‌قدمى مؤلف آن اعتراف نموده‌اند. | اين كتاب، بسيار مورد قبول علماى بزرگ شيعه و صاحب‌نظران متأخرين قرار گرفته و همگى به مقام و منزلت و مهارت و پيش‌قدمى مؤلف آن اعتراف نموده‌اند. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
اعتبار اين كتاب، مانند ديگر مجموعه‌هاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جست‌وجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.» | اعتبار اين كتاب، مانند ديگر مجموعه‌هاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جست‌وجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.» | ||
[[آخوند خراسانى]]، در مورد اين كتاب، فرموده‌اند: «در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمى‌شود مگر آنكه به كتاب«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل» محدث نورى مراجعه كند و از روايات آن اطلاع يابد». | [[آخوند خراسانى]]، در مورد اين كتاب، فرموده‌اند: «در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمى‌شود مگر آنكه به كتاب«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل» [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مراجعه كند و از روايات آن اطلاع يابد». | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
محدث | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در مقدمه كتاب، كلامى با اين مضمون دارد: | ||
«عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهنده آثار، جمع آورنده روايات، شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]] (قدس الله تعالى روحه الزكية)، در كتاب«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]»، روايات و احاديث فراوانى را از ميان كتاب‌هاى روايى علما و اصحاب جمع‌آورى نموده است؛ رواياتى كه براى جان لذّت‌بخش و براى ديده، نور و روشنى است. | «عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهنده آثار، جمع آورنده روايات، شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|محمد بن حسن حر عاملى]] (قدس الله تعالى روحه الزكية)، در كتاب«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]»، روايات و احاديث فراوانى را از ميان كتاب‌هاى روايى علما و اصحاب جمع‌آورى نموده است؛ رواياتى كه براى جان لذّت‌بخش و براى ديده، نور و روشنى است. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، اين دانشمند بزرگ، اگر چه ميوه‌هاى رسيده و زيبايى از اين باغستان بزرگ روايات اهل بيت(ع) چيده و از گلستان احاديث آن بزرگواران گل‌هاى عطرانگيزى را به ارمغان آورده و براى جويندگان بعد از خود، مقدار كمى را رها ساخته، اما به شكر خدا و منت و كرم او، بعد از سعى و تلاش فراوان و جست‌وجوى سخت در كتاب‌هاى روايى، توانستم اين مجموعه بزرگ و ارزش‌مند را جمع‌آورى نمايم كه روايات آن، در حدود روايات«وسائل» شده و همچون روايات آن، ارزش‌مند و گران‌بها مى‌باشد». | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، اين دانشمند بزرگ، اگر چه ميوه‌هاى رسيده و زيبايى از اين باغستان بزرگ روايات اهل بيت(ع) چيده و از گلستان احاديث آن بزرگواران گل‌هاى عطرانگيزى را به ارمغان آورده و براى جويندگان بعد از خود، مقدار كمى را رها ساخته، اما به شكر خدا و منت و كرم او، بعد از سعى و تلاش فراوان و جست‌وجوى سخت در كتاب‌هاى روايى، توانستم اين مجموعه بزرگ و ارزش‌مند را جمع‌آورى نمايم كه روايات آن، در حدود روايات«وسائل» شده و همچون روايات آن، ارزش‌مند و گران‌بها مى‌باشد». | ||
منابع و كتب معتبر روايى كه در«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» از آنها يادى نشده، شامل 75 كتاب روايى معتبر شيعه است كه محدث نورى از آنها روايت كرده و در خاتمه كتاب، اعتبار هر يك از آنها را به اثبات رسانده است. | منابع و كتب معتبر روايى كه در«[[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشيعة]]» از آنها يادى نشده، شامل 75 كتاب روايى معتبر شيعه است كه [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] از آنها روايت كرده و در خاتمه كتاب، اعتبار هر يك از آنها را به اثبات رسانده است. | ||
مؤلف، روايات فراوانى از كتاب‌هاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده، جمع‌آورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آنها، به مجموعه‌هاى روايى شيعه اضافه نموده و بر غناى آنها افزوده است. | مؤلف، روايات فراوانى از كتاب‌هاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده، جمع‌آورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آنها، به مجموعه‌هاى روايى شيعه اضافه نموده و بر غناى آنها افزوده است. | ||
محدث | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، كتاب خود را به شيوه كتاب«وسائل» نگاشته است. وى، ترتيب باب‌هاى كتاب را مانند ترتيب باب‌های «وسائل» نام‌گذارى كرده تا مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا كند و اگر نظر وى با صاحب«وسائل» در نام‌گذارى برخى باب‌ها فرق مى‌كرده، باز هم رعايت هم‌آهنگى شده است و اگر در باب خاصى، روايات جديدى نيافته، آن باب را حذف نموده است. | ||
در اين كتاب، از صاحب«وسائل»، به «شيخ» تعبير شده و از كتاب«وسائل» با عنوان اصلى نام برده شده است. | در اين كتاب، از صاحب«وسائل»، به «شيخ» تعبير شده و از كتاب«وسائل» با عنوان اصلى نام برده شده است. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
در پايان بيشتر ابواب، نكات مهمى در باره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن باب‌ها مطرح مى‌شد يا نبايد مطرح مى‌شد و... | در پايان بيشتر ابواب، نكات مهمى در باره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن باب‌ها مطرح مى‌شد يا نبايد مطرح مى‌شد و... | ||
گاهى روايتى را [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در باب خاصى نياورده و در جاى ديگرى آورده است، ولى محدث نورى آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده، آورده است. | گاهى روايتى را [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در باب خاصى نياورده و در جاى ديگرى آورده است، ولى [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده، آورده است. | ||
ويژگى‌هاى كتاب«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل»: | ويژگى‌هاى كتاب«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل»: | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
اگر احاديث و روايات كتاب«مستدرك» از اطلاعات گسترده محدث نورى در باره روايات و احاديث پرده برمى‌دارد و تتبع و تحقيق عميق ايشان را در سخنان اهل بيت(ع) آشكار مى‌سازد، خاتمه نيز آينه‌اى است كه نبوغ و استعداد فراوان ايشان را در علم رجال و كتاب‌شناسى به تصوير مى‌كشد. | اگر احاديث و روايات كتاب«مستدرك» از اطلاعات گسترده [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] در باره روايات و احاديث پرده برمى‌دارد و تتبع و تحقيق عميق ايشان را در سخنان اهل بيت(ع) آشكار مى‌سازد، خاتمه نيز آينه‌اى است كه نبوغ و استعداد فراوان ايشان را در علم رجال و كتاب‌شناسى به تصوير مى‌كشد. | ||
وى، در فوايد دوازده‌گانه پايان كتاب، به بسيارى از مطالب مهم رجالى و مباحث مشكل علم حديث، با توجه فراوان به توثيقات عامه و اختلاف سبك‌ها و مبانى علمى گوناگون اشاره دارد. | وى، در فوايد دوازده‌گانه پايان كتاب، به بسيارى از مطالب مهم رجالى و مباحث مشكل علم حديث، با توجه فراوان به توثيقات عامه و اختلاف سبك‌ها و مبانى علمى گوناگون اشاره دارد. | ||
محدث | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در اين بخش، توجه فراوانى به تتبع اقوال و بررسى نظريات گوناگون علماى اين علم دارد. | ||
بسيارى از علماى بزرگ، شگفتى خود را از مباحث ارزش‌مند خاتمه كتاب«مستدرك» پنهان نداشته‌اند و در درس‌هاى خود اعلام كرده‌اند كه همگى پاى سفره آن دانشمند بزرگ نشسته‌اند و اعلام داشته‌اند كه در ميان كتاب‌هاى حديث و رجال شيعه اماميه، مانند اين فوايد گران‌بها، بسيار كم‌نظير است. | بسيارى از علماى بزرگ، شگفتى خود را از مباحث ارزش‌مند خاتمه كتاب«مستدرك» پنهان نداشته‌اند و در درس‌هاى خود اعلام كرده‌اند كه همگى پاى سفره آن دانشمند بزرگ نشسته‌اند و اعلام داشته‌اند كه در ميان كتاب‌هاى حديث و رجال شيعه اماميه، مانند اين فوايد گران‌بها، بسيار كم‌نظير است. | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
وى، در اين بخش، شواهدى را ارائه مى‌دهد كه دلالت بر حسن حال و اعتبار بسيارى از روات حديث داشته و به نكاتى اشاره دارد كه تأثير فراوانى در شناخت گذشتگان دارد. | وى، در اين بخش، شواهدى را ارائه مى‌دهد كه دلالت بر حسن حال و اعتبار بسيارى از روات حديث داشته و به نكاتى اشاره دارد كه تأثير فراوانى در شناخت گذشتگان دارد. | ||
از مهارت‌هاى شگفت محدث | از مهارت‌هاى شگفت [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در خاتمه، اين است كه با تحقيق در زندگانى برخى از چهره‌هاى ناشناس روات اثبات مى‌كند كه آنان از علماى بزرگ و معتبر بوده‌اند. | ||
وى، به دفاع از روات اكتفا نكرده، بلكه بسيارى از كتاب‌هاى روايى و اصول اوليه شيعه را نيز مطرح ساخته و اعلام داشته كه آنها نيز در اعتبار و شهرت، همچون خورشيد درخشانند و مورد اعتماد بسيارى از علماى مشهور بوده‌اند. | وى، به دفاع از روات اكتفا نكرده، بلكه بسيارى از كتاب‌هاى روايى و اصول اوليه شيعه را نيز مطرح ساخته و اعلام داشته كه آنها نيز در اعتبار و شهرت، همچون خورشيد درخشانند و مورد اعتماد بسيارى از علماى مشهور بوده‌اند. | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
محدث | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] ، در فوايد مطرح شده در خاتمه كتاب، به اين مباحث اشاره دارد: | ||
1. منابع كتاب؛ | 1. منابع كتاب؛ | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
2. معرفى و اعتبار منابع كتاب و مؤلفين آنها؛ | 2. معرفى و اعتبار منابع كتاب و مؤلفين آنها؛ | ||
3. سند محدث نورى به اين كتاب‌ها و مشايخ روايى وى؛ | 3. سند [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] به اين كتاب‌ها و مشايخ روايى وى؛ | ||
4. شرح حال كتاب«[[الکافی|كافى]]»، نوشته ثقة الاسلام [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]]؛ | 4. شرح حال كتاب«[[الکافی|كافى]]»، نوشته ثقة الاسلام [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]]؛ | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى، مشهد مقدس(اين نسخه، به خط مؤلف كتاب مى‌باشد و تاريخ پايان نگارش آن، دهم ربيع الثانى، سال‌روز تولد امام حسن عسكرى(ع)، در سال 1319ق؛ يعنى يك سال قبل از وفات محدث نورى است. در پايان اين نسخه، خط [[آقا بزرگ تهرانى]] نيز موجود است كه اين نسخه را تأييد كرده است)؛ | 1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى، مشهد مقدس(اين نسخه، به خط مؤلف كتاب مى‌باشد و تاريخ پايان نگارش آن، دهم ربيع الثانى، سال‌روز تولد امام حسن عسكرى(ع)، در سال 1319ق؛ يعنى يك سال قبل از وفات [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] است. در پايان اين نسخه، خط [[آقا بزرگ تهرانى]] نيز موجود است كه اين نسخه را تأييد كرده است)؛ | ||
2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه علامه حجة الاسلام سيد عبدالعزيز طباطبايى(در اين نسخه، حواشى [[آقا بزرگ تهرانى]] بر«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل» نيز آمده است)؛ | 2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه علامه حجة الاسلام سيد عبدالعزيز طباطبايى(در اين نسخه، حواشى [[آقا بزرگ تهرانى]] بر«[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك]] الوسائل» نيز آمده است)؛ | ||