پرش به محتوا

ابن حیون، نعمان بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ن الدین' به 'ن‌الدین'
جز (جایگزینی متن - 'ابی ' به 'ابی')
جز (جایگزینی متن - 'ن الدین' به 'ن‌الدین')
 
(۵۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵: خط ۵:
! نام!! data-type='authorName'|ابن حیون، نعمان بن محمد
! نام!! data-type='authorName'|ابن حیون، نعمان بن محمد
|-
|-
|نام های دیگر  
|نام‌های دیگر  
|data-type='authorOtherNames'| اب‍و ح‍ن‍ی‍ف‍ه‌ ش‍ی‍ع‍ه‌
|data-type='authorOtherNames'| اب‍و ح‍ن‍ی‍ف‍ه ش‍ی‍ع‍ه‌


اب‍وح‍ن‍ی‍ف‍ه‌ م‍غ‍رب‍ی‌
اب‍وح‍ن‍ی‍ف‍ه م‍غ‍رب‍ی‌


ت‍م‍ی‍م‍ی‌ م‍غ‍رب‍ی‌، ن‍ع‍م‍ان‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د
ت‍م‍ی‍م‍ی م‍غ‍رب‍ی‌، ن‍ع‍م‍ان ب‍ن م‍ح‍م‍د


ق‍اض‍ی‌ ال‍ن‍ع‍م‍ان‌ ال‍م‍ص‍ری‌
ق‍اض‍ی ال‍ن‍ع‍م‍ان ال‍م‍ص‍ری‌


ق‍اض‍ی‌ ن‍ع‍م‍ان‌
ق‍اض‍ی ن‍ع‍م‍ان‌
|-
|-
|نام پدر  
|نام پدر  
خط ۲۶: خط ۲۶:
|-
|-
|رحلت  
|رحلت  
|data-type='authorDeathDate'|363 هـ.ق
|data-type='authorDeathDate'|363 ق
|-
|-
|اساتید
|اساتید
خط ۳۲: خط ۳۲:
|-
|-
|برخی آثار
|برخی آثار
|data-type='authorWritings'|دعائم الاسلام، اساس التأویل، تأویل دعائم الاسلام،....
|data-type='authorWritings'|[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الاسلام]]، اساس التأویل، تأویل [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الاسلام]]،....
|-class='articleCode'
|-class='articleCode'
|کد مولف
|کد مؤلف
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE301AUTHORCODE
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE00301AUTHORCODE
|}
|}
</div>
</div>


'''ابوحنیفه محمد بن نعمان'''، معروف به قاضی نعمان، پایه‌گذار فقه اسماعیلی و بزرگ‌ترین فقیه در همه ادوار اسماعیلیه است.
شخصیت برجسته، تألیفات فراوان و تأثیرگذاری عمیق او بر اسماعیلیه و همچنین خدمات بی‌بدیل او در راه استواری مذهب اسماعیلی، از او چهره‌ای پرفروغ ساخته است. بزرگان اسماعیلیه همیشه از قاضی نعمان با احترام و تجلیل یاد کرده‌اند و هنوز هم کتاب‌های او در میان گروه‌هایی از اسماعیلیه رواج دارد.


'''ابـوحنیفه‌ محمد بن نعمان'''، معروف به قاضی نعمان، پایه‌گذار فقه اسماعیلی و بزرگ‌ترین فقیه‌ در‌ هـمه‌ ادوار اسـماعیلیه اسـت.  
در این میان، نکته قابل توجه این است که علمای امامیّه (= اثناعشری) در قرون اخیر قاضی نعمان را از خود دانسته و کتاب معروف او، [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الاسلام]]، را از منابع فقهی و حدیثی خود به شمار آورده و بدان استناد کرده‌اند.  


شخصیت برجسته، تألیفات فراوان و تأثیرگذاری عمیق او بر اسماعیلیه و همچنین‌ خدمات بی‌بدیل او در راه استواری مذهب اسماعیلی، از او چـهره‌ای پرفروغ ساخته‌ است. بزرگان اسماعیلیه همیشه‌ از‌ قاضی نعمان با احترام و تجلیل یاد کـرده‌اند و هنوز هم کتاب‌های او در مـیان گـروه‌هایی از اسماعیلیه رواج دارد.
قاضی نعمان در قرن چهارم می‌زیست و با بزرگانی چون ابن بابویه و کلینی(ره) هم‌عصر بود. شخصیت برجسته و مقام و آثار علمی او اهمیت پرداختن به آثار و افکار او و کاوش در راه فهم حقیقت مذهب او را به‌خوبی نمایان می‌سازد.


در این میان، نکته قابل توجه این است که علمای امامیّه‌ (= اثناعشری) در قرون اخیر قاضی نعمان را از خود دانسته و کتاب معروف او، دعائم الاسلام، را از منابع فقهی و حدیثی خود به شمار آورده و بدان استناد‌ کـرده‌اند.‌
==ولادت==
 
قاضی نعمان در قرن چهارم می‌زیست و با بزرگانی چون ابن بابویه و کلینی(ره) هم‌عصر بود. شخصیت برجسته و مقام و آثار علمی او اهمیت پرداختن به آثار و افکار‌ او‌ و کاوش در راه فهم حقیقت مذهب او را به‌خوبی نمایان می‌سازد.
 
== ولادت ==


نام کامل او ابوحنیفه نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی معروف به «قاضي نعمان» است.
نام کامل او ابوحنیفه نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی معروف به «قاضي نعمان» است.


تاریخ تولد وی نامشخص است. اما از میان اقوال می‌توان تولد وی را بین سال‌های 259ه تا ۲۹۰ق دانست (جوان آراسته امیر، ص 48).
تاریخ تولد وی نامشخص است. اما از میان اقوال می‌توان تولد وی را بین سال‌های 259ه تا ۲۹۰ق دانست (جوان آراسته امیر، ص48).


مـکان تـولد قـاضی نعمان همانند زمان‌ آن‌ مشخص‌ نیست. زِرِکلی او را اهل قیروان می‌داند.
مکان تولد قاضی نعمان همانند زمان آن مشخص نیست. زِرِکلی او را اهل قیروان می‌داند.


از‌ خانواده قاضی نـعمان نـیز اطـلاعاتی در دست‌ نیست،‌ به‌ جز اشاره‌هایی که در بعضی منابع به‌ پدر‌ او شده است. برخی از نویسندگان اسماعیلی احتمال داده‌اند که پدرش نیز از داعیان اسماعیلی بوده باشد.
از خانواده قاضی نعمان نیز اطلاعاتی در دست نیست، به جز اشاره‌هایی که در بعضی منابع به پدر او شده است. برخی از نویسندگان اسماعیلی احتمال داده‌اند که پدرش نیز از داعیان اسماعیلی بوده باشد.


قاضی دو پسر داشت که در مغرب متولد‌ شدند‌ و در مصر وفات یافتند. فرزندان قاضی نعمان بر مسند پدر تکیه زدند و قضاوت در دستگاه فاطمی تا سال 441ق در این خاندان باقی ماند.
قاضی دو پسر داشت که در مغرب متولد شدند و در مصر وفات یافتند. فرزندان قاضی نعمان بر مسند پدر تکیه زدند و قضاوت در دستگاه فاطمی تا سال 441ق در این خاندان باقی ماند.


== موقعیت علمی ==
==موقعیت علمی==


از قاضی نعمان آثار فراوانی به جای مانده است که حاکی از احاطۀ علمی وی بر کلام و فقه امامیه است. آصف فیضی در مقدمه دعائم الاسلام دربارۀ او نوشته است: «قاضی نعمان دارای مواهبی متعدد بود؛ علم زیاد و معرفتی وسیع داشت، اهل تحقیق و جستجو و کثیرالتألیف بود».(همان، ص 50-51)
از قاضی نعمان آثار فراوانی به جای مانده است که حاکی از احاطۀ علمی وی بر کلام و فقه امامیه است. آصف فیضی در مقدمه [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الاسلام]] دربارۀ او نوشته است: «قاضی نعمان دارای مواهبی متعدد بود؛ علم زیاد و معرفتی وسیع داشت، اهل تحقیق و جستجو و کثیرالتألیف بود».(همان، ص50-51)


ابن خلکان نیز به نقل از کتاب اخبار قضاة مصر دربارۀ او چنین نوشته است:
ابن خلکان نیز به نقل از کتاب اخبار قضاة مصر دربارۀ او چنین نوشته است:
خط ۶۸: خط ۶۶:
قاضی نعمان بن محمد، در غایت فضیلت بود، اهل قرآن و عالم به معانی آن بود، از ابعاد فقه و اختلاف فقها آگاهی داشت. لغت، شعر قوی و تاریخ مردم را می‌شناخت. در همۀ اینها با درایت و انصاف بود.  
قاضی نعمان بن محمد، در غایت فضیلت بود، اهل قرآن و عالم به معانی آن بود، از ابعاد فقه و اختلاف فقها آگاهی داشت. لغت، شعر قوی و تاریخ مردم را می‌شناخت. در همۀ اینها با درایت و انصاف بود.  


به بهترین وجه و زیباترین عبارت، هزاران صفحه دربارۀ اهل بیت تألیف کرد. کتابینیکو در باب مناقب و مثالب نگاشت. همچنین ردیه‌هایی بر مخالفان دارد: بر ابوحنیفه، مالک، شافعی و ابن سریج ردیه دارد(همان).
به بهترین وجه و زیباترین عبارت، هزاران صفحه دربارۀ اهل‌بیت تألیف کرد. کتابینیکو در باب مناقب و مثالب نگاشت. همچنین ردیه‌هایی بر مخالفان دارد: بر ابوحنیفه، مالک، شافعی و ابن سریج ردیه دارد(همان).


== فعالیت‌های سیاسی‌اجتماعی ==
==فعالیت‌های سیاسی‌اجتماعی==


قاضی نعمان در دستگاه فاطمیان وظایف خطیری چون قاضی القضاتی را بر عهده داشته است. قاضی از ابتدای دعوت فاطمیان همراه آنان بود و چهار خلیفه فاطمی را خدمت کرد.  
قاضی نعمان در دستگاه فاطمیان وظایف خطیری چون قاضی القضاتی را بر عهده داشته است. قاضی از ابتدای دعوت فاطمیان همراه آنان بود و چهار خلیفه فاطمی را خدمت کرد.  
خط ۸۲: خط ۸۰:
از سال ۳۲۲ تا ۳۴۴ق در زمان خلیفۀ دوم فاطمی، القائم بامرالله، مؤلف همان مسئولیت رساندن اخبار را به خلیفه به عهده داشت و به استنساخ کتب برای اسماعیل فرزند قائم نیز می‌پرداخت.
از سال ۳۲۲ تا ۳۴۴ق در زمان خلیفۀ دوم فاطمی، القائم بامرالله، مؤلف همان مسئولیت رساندن اخبار را به خلیفه به عهده داشت و به استنساخ کتب برای اسماعیل فرزند قائم نیز می‌پرداخت.


از سال ۳۳۴ تا ۳۴۱ق هنگامی که اسماعیل خلیفۀ سوم فاطمی شد و لقب ابیطاهر المنصوربالله را بر خود نهاد، جایگاه مؤلف تا قضاوت ارتقا یافت. خود می‌گوید: «من اولین کسی بودم که منصب قضاوت را به من داد و نامم را بلند گردانید و مقامم را نکو داشت».
از سال ۳۳۴ تا ۳۴۱ق هنگامی که اسماعیل خلیفۀ سوم فاطمی شد و لقب ابی‌طاهر المنصوربالله را بر خود نهاد، جایگاه مؤلف تا قضاوت ارتقا یافت. خود می‌گوید: «من اولین کسی بودم که منصب قضاوت را به من داد و نامم را بلند گردانید و مقامم را نکو داشت».


از سال ۳۳۴ تا ۳۳۷ق منصور او را قاضی شهر طرابلس کرد.
از سال ۳۳۴ تا ۳۳۷ق منصور او را قاضی شهر طرابلس کرد.
خط ۹۲: خط ۹۰:
در سال ۳۶۲ق معزّ به مصر نقل مکان کرد و رکن مستحکم خلافت فاطمی شد. نعمان نیز همراه او به مصر رفت و معزّ با کمک‌های فکری او، پایه‌های حکومت را بر مبنایی اسلامی و شیعی استوار کرد و شهر قاهره را بنیان نهاد(همان، ص51-52)
در سال ۳۶۲ق معزّ به مصر نقل مکان کرد و رکن مستحکم خلافت فاطمی شد. نعمان نیز همراه او به مصر رفت و معزّ با کمک‌های فکری او، پایه‌های حکومت را بر مبنایی اسلامی و شیعی استوار کرد و شهر قاهره را بنیان نهاد(همان، ص51-52)


== مذهب ==  
==مذهب==


مشهورترین قول دربارۀ مذهب قاضی نعمان آن است که وی در ابتدا مالکی بود، آن گاه به مذهب اسماعیلی گروید. با این حال، دربارۀ مذهب وی اقوال متعددی وجود دارد
مشهورترین قول دربارۀ مذهب قاضی نعمان آن است که وی در ابتدا مالکی بود، آن گاه به مذهب اسماعیلی گروید. با این حال، دربارۀ مذهب وی اقوال متعددی وجود دارد
خط ۱۰۲: خط ۱۰۰:
ابن تغری بردی بر اساس استدلالی نادرست ادعا کرده است که او حنفی بوده است.
ابن تغری بردی بر اساس استدلالی نادرست ادعا کرده است که او حنفی بوده است.
   
   
=== اقوال راجع به مذهب وی پس از ورود به حکومت فاطمیان ===
===اقوال راجع به مذهب وی پس از ورود به حکومت فاطمیان===


اسماعیلی: همۀ متون اسماعیلی قاضی نعمان را از علمای بزرگ خود دانسته، از او به بزرگی و عظمت یاد می‌کنند. همچنین برخی از بزرگان شیعۀ اثناعشریه مانند ابن شهر آشوب، مقدس اردبیلی و... و بسیاری از بزرگان اهل سنت مانند ذهبی، عسقلانی و... نیز همین نظر را پذیرفته‌اند.
اسماعیلی: همۀ متون اسماعیلی قاضی نعمان را از علمای بزرگ خود دانسته، از او به بزرگی و عظمت یاد می‌کنند. همچنین برخی از بزرگان شیعۀ اثناعشریه مانند [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]]، مقدس اردبیلی و... و بسیاری از بزرگان اهل سنت مانند ذهبی، عسقلانی و... نیز همین نظر را پذیرفته‌اند.


دوازده‌امامی: برخی از علمای دوازده‌امامی، قاضی نعمان را شیعۀ اثناعشری دانسته‌اند. [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]]، سید بحرالعلوم، محدث نوری، [[مامقانی، عبدالله|مامقانی]]، [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]] و آقابزرگ تهرانی و... این قول را برگزیده‌اند.
دوازده‌امامی: برخی از علمای دوازده‌امامی، قاضی نعمان را شیعۀ اثناعشری دانسته‌اند. [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]]، سید بحرالعلوم، [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نوری]]، [[مامقانی، عبدالله|مامقانی]]، [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]] و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانی]] و... این قول را برگزیده‌اند.


== تأليفات ==
==تأليفات==


قـاضی نعمان نویسنده‌ای پرکار بـود. بـیش از چهل رساله به نام او‌ ثـبت کـرده‌اند. ظاهراً وی‌ بیشتر‌ عمر خود را به تصنیف و تألیف آثار متعدّد خود در فقه و نـیز موضوعات دیگری از قـبیل تـاریخ، تأویل و حقایق گذرانیده اسـت.
قاضی نعمان نویسنده‌ای پرکار بود. بیش از چهل رساله به نام او ثبت کرده‌اند. ظاهراً وی بیشتر عمر خود را به تصنیف و تألیف آثار متعدّد خود در فقه و نیز موضوعات دیگری از قبیل تاریخ، تأویل و حقایق گذرانیده است.


===یازده کتاب در فقه===
===یازده کتاب در فقه===


# کـتاب‌الایضاح؛
# کتاب‌الایضاح؛
# مـختصرالایضاح؛
# مختصرالایضاح؛
# کتاب‌ الاخبار‌ فی‌ الفقه؛
# کتاب الاخبار فی الفقه؛
# مختصر الآثار فیما روی عن الائمة الاطهار؛
# مختصر الآثار فیما روی عن الائمة الاطهار؛
# الاقتصار؛
# الاقتصار؛
# القصیدة‌ المنتخبة؛
# القصیدة المنتخبة؛
# دعائم الإسلام و ذکر الحلال والحرام والقضایا والأحکام؛
# دعائم الإسلام و ذکر الحلال والحرام والقضایا والأحکام؛
# منهاج‌الفرائض؛
# منهاج‌الفرائض؛
# الاتفاق‌ والافـتراق؛
# الاتفاق والافتراق؛
# المـقتصر؛
# المقتصر؛
# الینبوع.
# الینبوع.


===سه کتاب در اخبار===
===سه کتاب در اخبار===


# شرح الاخبار فی فضائل الائمة‌ الاطهار؛
# شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار؛
# قصیدة ذات المحنة؛
# قصیدة ذات المحنة؛
# قصیدة ذات المنن.
# قصیدة ذات المنن.
خط ۱۳۴: خط ۱۳۲:
===نُه کتاب در حقایق===
===نُه کتاب در حقایق===


# دعائم‌ الإسلام؛
# دعائم الإسلام؛
# تأویل الشریعة؛
# تأویل الشریعة؛
# اساس التأویل؛
# اساس التأویل؛
# شرح الخطب التی لأمیرالمؤمنین علی؛
# شرح الخطب التی لأمیرالمؤمنین علی؛
# کتاب التوحید‌ والامامة؛
# کتاب التوحید والامامة؛
# اثبات الحقائق فـی مـعرفة توحید الخـالق؛
# اثبات الحقائق فی معرفة توحید الخالق؛
# حدود المعرفة فی تفسیر‌ القرآن‌ و التنبیه علی التأویل؛
# حدود المعرفة فی تفسیر القرآن و التنبیه علی التأویل؛
# نهج‌السبیل الی‌ معرفة‌ علم‌ التأویل؛
# نهج‌السبیل الی معرفة علم التأویل؛
# الراحة والتسلّی.
# الراحة والتسلّی.


===پنج کتاب در‌ ردّ‌ مـخالفان===
===پنج کتاب در ردّ مخالفان===


# اختلاف اصول المذاهب؛
# اختلاف اصول المذاهب؛
# الرسالة المصریة فی الردّ علی الشافعی؛
# الرسالة المصریة فی الردّ علی الشافعی؛
# الردّ‌ علی ابن سریبح البـغدادی؛
# الردّ علی ابن سریبح البغدادی؛
# ذات البـیان فی‌ الرد‌ علی‌ ابن قتیبة؛
# ذات البیان فی الرد علی ابن قتیبة؛
# دامع الموجز فی‌ الردّ‌ علی العتقی.
# دامع الموجز فی الردّ علی العتقی.


===چهارده کتاب در عقاید===
===چهارده کتاب در عقاید===
# القصیدة المختارة؛
# القصیدة المختارة؛
# کتاب الهمّة‌ فی‌ آداب اتـباع ‌ ‌الأئمـّة؛
# کتاب الهمّة فی آداب اتباع ‌الأئمّة؛
# کتاب الطهارة؛
# کتاب الطهارة؛
# الارجوزة؛
# الارجوزة؛
# مفاتیح‌ النعمة؛
# مفاتیح النعمة؛
# کتاب الدعاء؛
# کتاب الدعاء؛
# کتاب‌ عبادة‌ یوم ولیلة؛
# کتاب عبادة یوم ولیلة؛
# کیفیة الصـلاة عـلی النـبی؛
# کیفیة الصلاة علی النبی؛
# التعقیب والانتقاد؛
# التعقیب والانتقاد؛
# کتاب الحلی‌ والثیاب؛
# کتاب الحلی والثیاب؛
# کتاب الشروط؛
# کتاب الشروط؛
# منامات‌ الأئمّة؛
# منامات الأئمّة؛
# تأویل الروایات؛
# تأویل الروایات؛
# التفریع‌ والتصنیف.
# التفریع والتصنیف.


===پنج کتاب در‌ وعـظ‌ و تاریخ===
===پنج کتاب در وعظ و تاریخ===


# رسالة الی المرشد الداعی بمصر فی تربیة المؤمنین؛
# رسالة الی المرشد الداعی بمصر فی تربیة المؤمنین؛
# کتاب المجالس‌ والمسایرات‌ والمواقف والتـوقعیات؛
# کتاب المجالس والمسایرات والمواقف والتوقعیات؛
# معالم الهدی؛
# معالم الهدی؛
# المناقب‌ لأهـل بـیت‌ رسول‌اللّه‌؛
# المناقب لأهل بیت رسول‌اللّه‌؛
# افتتاح الدعوة.
# افتتاح الدعوة.


==تقسیم بندی دیگر در آثار وی==
==تقسیم بندی دیگر در آثار وی==


===کتابهای موجود===
===کتاب‌های موجود===


تقریبا نیمی‌ ازاین کتب اکنون موجودند و بقیه یا ازبین رفته‌اند و یا در دسترس نیستند.
تقریبا نیمی ازاین کتب اکنون موجودند و بقیه یا ازبین رفته‌اند و یا در دسترس نیستند.


کتب موجود‌ قاضی‌ نعمان را حسینی جلالی چنین برشمرده‌ است:‌
کتب موجود قاضی نعمان را حسینی جلالی چنین برشمرده است:‌
1.‌ الاخبار،‌ 2.اختلاف اصول المذاهب،‌ 3.الارجوزة المختارة، 4. اساس التـأویل، 5. افتتاح الدعوة، 6. الاقتصار، 7. الایضاح، 8. تأویل الشریعة، 9.‌ تربیة‌ المؤمنین‌ بالتوقیف علی حدود باطن الدین (تأویل الدعائم)،‌ 10.‌ تقویم‌ الانام،‌ 11.‌ التوحید،‌ 12. دعائم الاسلام فی مسائل الحلال والحرام والقضایا والاحکام(معروف‌ترین کتاب نعمان)، 13. ذات البیان، 14. الراحة والتسلّی، 15.‌ الرسالة‌ المذهبیة فی العقائد الاسماعیلیة، 16.‌ شرح‌ الاخبار فی فضائل الأئمة الاطهار، 17. الطهارات، 18. قصیدة فی الامام الحسین، 19. المجالس والمسایرات، 20. مختصر الآثـار فـیما روی عـن الأئمة الأطهار، 20.‌ مفاتیح‌ النعمة، 22. المـناقب والمـثالب،‌ 23.‌ المـنتخبة (قصیده‌ای فقهی)، 24. منهاج الفرائض، 25. الهمة فی آداب اتباع الأئمة، 26. الینبوع، 27. کتاب یوم ولیلة فی الصلاة المفروضة.
1. الاخبار، 2. اختلاف اصول المذاهب، 3. الارجوزة المختارة، 4. اساس التأویل، 5. افتتاح الدعوة، 6. الاقتصار، 7. الایضاح، 8. تأویل الشریعة، 9. تربیة المؤمنین بالتوقیف علی حدود باطن‌الدین (تأویل الدعائم)، 10. تقویم الانام، 11. التوحید، 12. [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الاسلام]] فی مسائل الحلال والحرام والقضایا والاحکام(معروف‌ترین کتاب نعمان)، 13. ذات البیان، 14. الراحة والتسلّی، 15. الرسالة المذهبیة فی العقائد الاسماعیلیة، 16. شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الاطهار، 17. الطهارات، 18. قصیدة فی الامام الحسین، 19. المجالس والمسایرات، 20. مختصر الآثار فیما روی عن الأئمة الأطهار، 20. مفاتیح النعمة، 22. المناقب والمثالب، 23. المنتخبة (قصیده‌ای فقهی)، 24. منهاج الفرائض، 25. الهمة فی آداب اتباع الأئمة، 26. الینبوع، 27. کتاب یوم ولیلة فی الصلاة المفروضة.


===کتابهای مفقود===
===کتاب‌های مفقود===


امّا آثار مفقود قاضی نعمان عبارت‌اند از:
امّا آثار مفقود قاضی نعمان عبارتند از:


1. الآثـار‌ النـبویة،‌ 2. الاتـفاق والافتراق، 3. اصول الحدیث، 4. الامامة، 5. البلاغ الاکبر والناموس الاعـظم (دربـاره اصول دین)، 6. تأویل القرآن، 7. التفریع والتصنیف لمن لایعلم العلم، 8. الدامع الموجز فی الردّ‌ علی‌ العتکی، 9.الدّعاء، 10. الرد علی الخوارج، 11. ذات المحنة، 12. ذات المـنن، 13. الرسـالة المـصریة فی الردّ علی‌ الشافعی، 14. کیفیة الصلاة علی النبی، 15. کتاب فیما رفـضته العامّة‌ من‌ کتاب‌ اللّه وانکرته، 16. معالم الهدی، 17. نهج السبیل الی معرفة علم التأویل، 18. التعقیب والاتحاد، 19. الحلی ‌‌والثیاب،‌ 20. الشروط، 21. منامات الائمـّة، 22. رسـالة الی المـرشد الداعی بمصر فی تربیة‌ المؤمنین،‌ 23.المغازی(همان، ص 54-55)
1. الآثار النبویة، 2. الاتفاق والافتراق، 3. اصول الحدیث، 4. الامامة، 5. البلاغ الاکبر والناموس الاعظم (درباره اصول دین)، 6. تأویل القرآن، 7. التفریع والتصنیف لمن لایعلم العلم، 8. الدامع الموجز فی الردّ علی العتکی، 9. الدّعاء، 10. الرد علی الخوارج، 11. ذات المحنة، 12. ذات المنن، 13. الرسالة المصریة فی الردّ علی الشافعی، 14. کیفیة الصلاة علی النبی، 15. کتاب فیما رفضته العامّة من کتاب اللّه وانکرته، 16. معالم الهدی، 17. نهج السبیل الی معرفة علم التأویل، 18. التعقیب والاتحاد، 19. الحلی ‌والثیاب، 20. الشروط، 21. منامات الائمّة، 22. رسالة الی المرشد الداعی بمصر فی تربیة المؤمنین، 23. المغازی(همان، ص54-55)


== وفات ==
==وفات==


عموم تـذکره‌نویسان وفـات‌ قاضی‌ نـعمان را در ماه رجب سال 363 ق (۲۷ مارس ۹۷۴م) ذکر کرده‌اند، امّا بعضی دیگر ماه جمادی‌الآخر همان سال را ذکر می‌کنند.
عموم تذکره‌نویسان وفات قاضی نعمان را در ماه رجب سال 363ق (۲۷ مارس ۹۷۴م) ذکر کرده‌اند، امّا بعضی دیگر ماه جمادی‌الآخر همان سال را ذکر می‌کنند.


== منابع ==
==منابع مقاله==


جوان آراسته، امیر، قاضی نعمان و مذهب او، مجله هفت آسمان، بهار و تابستان 1380، شماره 9 و10، (از صفحه 47 تا 82)
جوان آراسته، امیر، قاضی نعمان و مذهب او، مجله هفت آسمان، بهار و تابستان 1380، شماره 9 و10، (از صفحه 47 تا 82)
خط ۲۰۴: خط ۲۰۲:




== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
{{وابسته‌ها}}
[[تأویل الدعائم]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[أساس التأويل]]
 
[[تأویل الدعائم]]
 
[[شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار]]  
 
[[المناقب و المثالب]]
 
[[المجالس و المسايرات]]


[[المناقب و المثالب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام]]


[[المجالس و المسايرات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[افتتاح الدعوة]]  


[[دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام عن اهل بیت رسول الله علیه و علیهم افضل السلام]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الإيضاح (قاضی نعمان)]]  


[[افتتاح الدعوة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الأرجوزة المختارة في الأمامة، موقف الفرق من مسالة الأمامة و نقضه و دفاع عن حق الأئمة]]  


[[الایضاح]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[كتاب الاقتصار]]


[[ الأرجوزة المختارة في الأمامة، موقف الفرق من مسالة الأمامة و نقضه و دفاع عن حق الأئمة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]