۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح ابن عقيل: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
نقاط قوت كتاب: | نقاط قوت كتاب: | ||
#آميختن قواعد نحوى و صرفى با مسائل ادبى (شعرى و نثرى) و اين دو ارزش؛ يعنى ادبى و لغتى، در كنار ارزش نحوى آن، شايد از مهمترين عوامل توجه مجامع علمى آموزشى جهان اسلام به اين اثر باشد، زيرا استفاده از مسائل و نكتههاى ادبى - لغتى و ظرافتهاى خاص زبان عربى، نقش قابل توجهى در فراگيرى دانشجويان دارد. | |||
#بهرهگيرى صاحب متن الفيه، شارح و محقق، از سبك آموزشى و شيوههاى قابل فهم؛ از جمله: بهكارگيرى اصطلاحات مرسوم و مأنوس در نحو؛ استفاده از واژگان و تركيبات رسا و شيوه برتر در عرضه موضوعات نحوى در مقايسه با منابع درسى ديگر؛ پرهيز از نگارش خشك، بسيار مختصر، و ملالتآور و... | |||
#جامعيت كتاب؛ آنچنانكه مسائل عمده و اساسى يك دوره قواعد عربى را در خود دارد. | |||
#ايجاد روحيه پژوهشگرى در دانشجويان كه لازمه كتاب دانشگاهى است و سبك استدلالى ابن عقيل و محى الدين عبدالحميد در نقد و بررسى ديدگاههاى علماى نحو، جهت تحقق هدف تخصصپرورى، مثمر ثمر است. | |||
#وجود تمرينهاى عملى؛ يعنى تجزيه و تركيب بيش از 1358 بيت در كنار مسائل تئورى براى دستيابى به هدفهاى مورد نظر، كه امرى ضرورى است. | |||
#از آنجا كه دورههاى كارشناسى ارشد و دكتراى رشته زبان عربى، مستلزم داشتن سطح علمى متناسب ورود به اين دورهها است، متن حاضر را صاحبنظران اين رشته، اغلب، بهعنوان متن درسى معرفى مىكنند و از اين جهت است كه كتاب شرح ابن عقيل هر سال جزو منابع امتحانى كنكور مقاطع تحصيلات تكميلى قرار مىگيرد. | |||
#اين كتاب ارزشمند و پرآوازه، يكى از منابع مهم در زمينه قواعد عربى است و شايد نتوان دانشگاهى را در جهان اسلام يافت كه در آن براى آموزش زبان عربى از اين كتاب استفاده نشود؛ ازاينرو، دانشجويان رشته عربى علاقهمند به ادامه تحصيل در دانشگاههاى خارج، چنانچه با محتواى اين كتاب آشنا باشند، مشكلى نخواهند داشت. | |||
#اين كتاب همچنين سرفصلهاى دروس نحو و صرف شوراى عالى برنامهريزى را شامل است و هدفهاى آموزشى مد نظر را تأمين مىسازد. | |||
نقاط ضعف كتاب: | نقاط ضعف كتاب: | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۴: | ||
الف)- شكلى: | الف)- شكلى: | ||
#نقص عنوانهاى فرعى: | |||
#:كتاب، فاقد عنوانهاى فرعى است (چه در متن، چه در حاشيه عبدالحميد)؛ حالآنكه وجود اين عنوانها براى آسان كردن عرضه موضوعات و جلوگيرى از تداخل و تراكم مطالب، ضرورى است. از جمله اين موارد نقص، مىتوان به نمونههاى زير اشاره كرد: | |||
كتاب، فاقد عنوانهاى فرعى است (چه در متن، چه در حاشيه عبدالحميد)؛ حالآنكه وجود اين عنوانها براى آسان كردن عرضه موضوعات و جلوگيرى از تداخل و تراكم مطالب، ضرورى است. از جمله اين موارد نقص، مىتوان به نمونههاى زير اشاره كرد: | #:در متن: | ||
#:- تعريف الكلام 14/1، أقسام الكلام 15/1. | |||
در متن: | #:- علامات الاسم 16/1، التنوين و أقسامه 17/1. | ||
#:- أقسام الحروف 23/1، أقسام الفعل 24/1. | |||
- تعريف الكلام 14/1، أقسام الكلام 15/1. | #:- اسم الفعل 25/1، الاعراب النيابى 43/1. | ||
#:- المثنى و احكامه 55/1، الاضافة الى الجمل 55/2. | |||
- علامات الاسم 16/1، التنوين و أقسامه 17/1. | #:- جمع المذكر السالم 59/1، جمع المؤنث السالم 73/1. | ||
#:- اعراب الافعال الخمسة 78/1، اعراب المعتل 80/1. | |||
- أقسام الحروف 23/1، أقسام الفعل 24/1. | #:- نون الوقاية 108/1، الموصولات الحرفية 138/1. | ||
#:- الخبر و احكامه 201/1، حذف المبتدأ وجوبا 254/1. | |||
- اسم الفعل 25/1، الاعراب النيابى 43/1. | #:- جواز فتح همزة «أنَّ» و كسرها 355/1. | ||
#:- التعليق و الالغاء 431/1، مصدر المرَّة 132/2. | |||
- المثنى و احكامه 55/1، الاضافة الى الجمل 55/2. | #:- مصدر الهيئة 133/2، التوكيد اللفظى 212/2 و... | ||
#:در حاشيه: | |||
- جمع المذكر السالم 59/1، جمع المؤنث السالم 73/1. | #:- إسم الجنس 15/1، أسماء الافعال 26/1. | ||
#:- أسباب البناء 29/1، أوجه الشبه بين الحروف و الاسماء 31/1. | |||
- اعراب الافعال الخمسة 78/1، اعراب المعتل 80/1. | #:- اِعراب أسماء الافعال 33/1، اِعراب فواتح السور 34/1. | ||
#:- ما ينوب فى البناء 41/1، اِعراب الاسماء السّتة 44/1. | |||
- نون الوقاية 108/1، الموصولات الحرفية 138/1. | #:- أحكام «ذو» 54/1، علّة زيادة «ن» فى الجمع و التثنية 70/1. | ||
#:- علّة بناء الضّمائر 92/1، من مواضع الاستتار الوجوبى 96/1. | |||
- الخبر و احكامه 201/1، حذف المبتدأ وجوبا 254/1. | #:- مواضع انفصال الضّمير 100/1، أحكام العلم اللّفظى 128/1. | ||
#:- اِسم الاشارة 130/1، «ما» و «مَنْ» الموصولتان 147/1 و... | |||
- جواز فتح همزة «أنَّ» و كسرها 355/1. | #عدم ذكر مرجع آيات قرآن كريم: حدود 280 آيه قرآنى در متن شرح ابن عقيل و 130 آيه در حاشيه عبدالحميد بدون ذكر نام سوره و شماره آيه نقل شده است. | ||
#:ب)- ضعف ارزشى و اخلاقى كتاب: | |||
- التعليق و الالغاء 431/1، مصدر المرَّة 132/2. | #:#ذكر حديث جعلى و مثال آن: | ||
#:- «أسامة اَحَبُّ النّاس ماحاشا فاطمة...». | |||
- مصدر الهيئة 133/2، التوكيد اللفظى 212/2 و... | #:- «نحن مَعَاشِر الأنبياء لا نورث...». | ||
#:#ذكر اشعارى در مدح خاندان ستمگر بنى اميّه، از جمله: در مدح يزيد بن عبدالملك بن مروان و مروان بن الحكم. | |||
در حاشيه: | #:#ذكر اشعار تحريكآميز و منافى عفت عمومى. | ||
#:ج)- ضعف علمى متن: | |||
- إسم الجنس 15/1، أسماء الافعال 26/1. | |||
- أسباب البناء 29/1، أوجه الشبه بين الحروف و الاسماء 31/1. | |||
- اِعراب أسماء الافعال 33/1، اِعراب فواتح السور 34/1. | |||
#استناد به نظرها و قرائتهاى قرآنى ضعيف در برخى موارد. | |||
#استفاده محدود از متون اسلامى، مانند قرآن كريم، احاديث، نهج البلاغه. | |||
#نبودن مبحث «اعراب الجمل» بهصورت مستقل، زيرا مبحث مذكور، از جمله مطالب مهم نحوى است. | |||
با توجه به گسترش دامنه آموزش زبان عربى، بعد از انقلاب شكوهمند اسلامى ايران در دانشگاهها و ديگر مراكز آموزش عالى كشور (علاوه بر مقاطع تحصيلى پيش از دانشگاه) و نظر به لزوم فراگيرى يك دوره كامل صرف و نحو توسط دانشجويان رشتههاى تخصصى، ادبيات عربى، فارسى و الهيات، ضرورت وجود كتاب شرح ابن عقيل - كه از ديرباز، منبع اصلى آموختن قواعد عربى در حوزه و دانشگاه است - بيشتر درك مىشود. | با توجه به گسترش دامنه آموزش زبان عربى، بعد از انقلاب شكوهمند اسلامى ايران در دانشگاهها و ديگر مراكز آموزش عالى كشور (علاوه بر مقاطع تحصيلى پيش از دانشگاه) و نظر به لزوم فراگيرى يك دوره كامل صرف و نحو توسط دانشجويان رشتههاى تخصصى، ادبيات عربى، فارسى و الهيات، ضرورت وجود كتاب شرح ابن عقيل - كه از ديرباز، منبع اصلى آموختن قواعد عربى در حوزه و دانشگاه است - بيشتر درك مىشود. | ||
| خط ۱۷۶: | خط ۱۳۶: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#شريف عسكرى، محمدصالح، «نقدى بر نقش كاربردى كتاب شرح ابن عقيل» مجلات: فلسفه، كلام و عرفان، «نامه علوم اسلام»، پاييز 1379، شماره 3 (12 صفحه از صفحه 165 تا 176). | |||
#طبيبيان، سيد حميد، (1388)، «ترجمه شرح ابن عقيل بر الفيه محمد بن عبدالله بن مالك»، تهران، چاپ دوم، مؤسسه انتشارات اميركبير. | |||