طهرانی، ابوالفضل بن ابوالقاسم
| نام | طهرانی، ابوالفضل بن ابوالقاسم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | تهرانی، ابوالفضل بن ابوالقاسم
طهرانی، ابوالفضل احمد کلانتری، احمد بن اب‍ی ال‍ق‍اس‍م میرزا ابوالفضل تهرانی نوری طهرانی، ابوالفضل بن ابوالقاسم کلانتر تهرانی، ابوالفضل |
| نام پدر | ابوالقاسم |
| متولد | 1273ق |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 1316 ق |
| اساتید | محمدرضا قمشه‌اى |
| برخی آثار | شفاء الصدور في شرح زيارة العاشور |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02073AUTHORCODE |
ابوالفضل بن ابوالقاسم طهرانى (1273-1316ق)، مشهور به میرزا ابوالفضل مجتهد کلانتر و ابوالفضل نوری، عالم فاضل، متبحر در فقه، اصول، رجال، آشنا با حكمت، رياضى، سيره و تاريخ و شاعرى توانمند كه به دو زبان عربى و فارسى شعر مى‌سروده است. ایشان پدر محمد ثقفی تهرانی پدر زن امام خمینی ره هستند.
ولادت
در سال 1273ق در تهران متولد شد.از آنجا که اصل وی از شهر نور مازندران بود، ابوالفضل نوری نیز خوانده شده است.
برخی منابع نام او را احمد ذکر کرده و ابوالفضل را که بدان مشهور است، کنیه‌اش دانسته‌اند؛ اما با توجه به اینکه فرزندش، میرزا محمد ثقفی از این موضوع اظهار بی اطلاعی کرده و نیز از خود وی نقل شده که پدرش پیش از تولد او نامش را ابوالفضل تعیین کرده بوده است، نمی‌توان آن را درست دانست.
پدر میرزا ابوالفضل، میرزا ابوالقاسم تهرانی، از جهت انتساب به دایی خود، محمودخان کلانتر، به کلانتری شهرت یافت و فرزندش، ابوالفضل، به این نام نیز خوانده شده است.
تحصيلات
میرزا ابوالفضل در کودکی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. او نخست علوم و فنون مقدماتی را نزد پدر خود آموخت، تا جایی که پیش از بلوغ، آن‌ها را کاملاً فراگرفته بود، آنگاه تحصیل فقه و اصول را در دوره سطح آغاز کرد و پس از آن دوره خارج را نزد سید محمد صادق طباطبایی و میرزا عبدالرحیم نهاوندی گذراند و به درجه اجتهاد رسید، فلسفه و عرفان را نیز از محمدرضا قمشه‌اى و ميرزا ابوالحسن جلوه فراگرفت.
میرزا ابوالفضل در ۱۳۰۰ رهسپار نجف شد و چندین ماه در آنجا ماند و در درس علامه ميرزا حبيب‌اللّه رشتى شرکت کرد.
سپس به سامراء رفته به شاگردى مجدد بزرگ ميرزاى شيرازى مفتخر گرديد همچنین در آنجا رجال و دیگر علوم حدیثی را از میرزا حسین نوری آموخت و از محمدحسین کاظمینی (کاظمی) اجازه روایت گرفت..
او در ۱۳۰۶ق برای انجام مراسم حج به مکه رفت و در بازگشت مدتی در نجف اقامت کرد تا اینکه به دعوت گروهی از مردم به تهران بازگشت منابع سال بازگشت وی را مختلف ذکر کرده‌اند، ولی فرزندش، میرزا محمد ثقفی، بازگشت او را در ۱۳۱۰ گفته است. میرزا ابوالفضل پس از بازگشت به تهران، به تدریس فقه و اصول و رجال و کلام پرداخت و نماز جماعت و مجلس وعظ و خطابه برپا داشت. او در ۱۳۱۲ مدرسه سپهسالار از بناهای میرزا حسین خان سپهسالار را افتتاح کرد، طلاب را در آن جای داد و در آن حلقه درس دایر کرد.
گفته شده ابوالفضل، ابیات بسیاری را در حافظه داشته است. سیدحیدر حِلّی، از شاعران عراق، هنگام رفتن به سامرا از هماوردی با ابوالفضل ناتوان شد و در مدح او قصیده‌ای سرود. حَبُّوبی از دیگر شاعران نیز وی را ستوده است. آقابزرگ طهرانی نوشته او نثری شیوا داشت.
اجازۀ روايت
والد ايشان مرحوم ميرزا ابوالقاسم داراى اجازۀ نقل احاديث از مرحوم شيخ انصارى بوده كه مصنف محترم نيز از طريق پدر از شيخ انصارى روايت نقل مى‌نموده است.
سيد احمد حسينى در تراجم الرجال، جزء اول، صفحۀ 42 مى‌نويسد: «إنه يروى عن أبيه عن الشيخ المرتضى الأنصاري و ذكر أنه طرقه كثيرة، لا يظن أحدا من علماء عصره أكثر طرقا منه إلى أخبار الأئمة عليهم‌السلام».
وفات
وفات او در تهران در غرۀ شهر صفر سال 1316 هجرى قمرى بوده و در مقبرۀ پدرش در صحن امام‌زاده حمزه در بارگاه حضرت عبدالعظيم مدفون است.
آثار
- شفاء الصدور في شرح زيارة العاشور، كتاب مورد بحث.
- ديوان شعر عربى كه در سال 1369 در تهران به اشراف سيد جلال‌الدين محدث ارموى به همراه مقدمه‌اى در زندگى‌نامه و خصوصيات مصنف به چاپ رسيد.
- صدح الحمامة، در زندگى‌نامۀ والد ماجدش و زندگى‌نامۀ خود.
- قلائد الدرر، در علم صرف
- الدر الفتيق، در علم رجال
- تميمة الحديث، در علم درايه
- ميزان الفلك، در علم هيئت
- منظومة النحو، در علم نحو تا باب حال
- حاشية المتاجر
- تنقیح المقالة فی تحقیق الدلالة
- الإصابة فی مَن أجمعت علیه العصابة