سجادی، سید ضیاءالدین

نام	سجادی، سید ضیاءالدین
نام‎های دیگر
نام پدر	سید مصطفی سرابی خراسانی
متولد	1298ش
محل تولد	مشهد
رحلت	3 مرداد ۱۳۷۵ش / 1417ق / 1996م
اساتید	فروزانفر همایی بهمنیار ملک‌الشعرای بهار
برخی آثار	قصه حی بن یقظان و قصه سلامان و ابسال دیوان افضل‌الدین بدیل بن علی نجار خاقانی شروانی تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر
کد مؤلف	AUTHORCODE05862AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، سجادی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

سید ضیاءالدین سجادی (1299-1375ش)، مترجم و مصحح، استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبیات فارسی.

ولادت

ایشان در ۱۲۹۹ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش حاج سید مصطفی سرابی خراسانی از فضلا و ادبای مشهد بود که ادبیات را از ادیب نیشابوری و فلسفه را نزد حاجی فاضل آموخته و خود اهل شعر و ذوق بود.

تحصیلات

سید ضیاءالدین، تحصیلات مقدماتی، دبیرستان و دانش‌سرای مقدماتی را در زادگاهش گذراند و دیپلم ادبی گرفت.

وی در ۱۳۲۱ش، برای تحصیلات عالیه به تهران رفت و به تحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی همت گماشت.

ایشان در مدت تحصیل در دانشگاه تهران از وجود استادان برجسته‌ای، همچون فروزانفر، همایی، بهمنیار، ملک‌الشعرای بهار، میرزا عبدالعظیم قریب و ابراهیم پورداوود، بهره برد^[۱] و در ۱۳۳۴ از رساله دکتری خود درباره «خاقانی شروانی» دفاع کرد و همین امر، بستری فراهم آورد تا او در طول زندگی به بررسی و تفحص در آثار و اشعار خاقانی بپردازد.

مشاغل

سجادی از ۱۳۱۶ش، به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به‌عنوان دبیر در دبیرستان‌های مشهد به تدریس پرداخت.

پس از مهاجرت به تهران، در آنجا هم‌زمان با تحصیل، همکاری خود را با رادیو آغاز کرد و به تهیه و اجرای برنامه‌های ادبی و مذهبی در رادیو پرداخت. از ۱۳۲۸ش، به عضویت شورای نویسندگان و شورای برنامه‌های انتشارات و عضویت شورای نویسندگان برنامه‌های رادیو درآمد و تهیه و اجرای برنامه‌های ادبی و مذهبی را در رادیو به‌عهده داشت.

سید ضیاءالدین سجادی، از ۱۳۴۴ به‌عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی دانش‌سرای عالی و دانشگاه تهران و بعدها تربیت‌معلم، شهید بهشتی و فردوسی مشهد مشغول به تدریس شد. او با زبان‌های فرانسوی، انگلیسی و عربی آشنایی داشت. وی در ۱۳۳۹ش، درجه دانشیاری و در ۱۳۴۴ش، درجه استادی گرفت و سرانجام در ۱۳۵۸ش، بازنشسته شد.

این استاد ادبیات علاوه بر اینکه در دانشگاه‌های مختلف تدریس می‌کرد، از ایراد سخنرانی و ارائه مقاله در مجامع و اجلاس‌ها نیز غافل نبود؛ به این صورت که در ۶۵ کنگره، مجمع، مجلس علمی و ادبی به سخنرانی پرداخت که بیشترشان در مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات آن کنگره‌ها و مجامع به چاپ رسیده است.

کنگره‌های تحقیقات ایرانی، کنگره بزرگداشت فردوسی، حافظ، بیهقی، ناصرخسرو، کنگره ایران‌شناسان، کنگره جهانی سعدی و حافظ، نشست‌های بحث درباره زبان و ادبیات فارسی، کنگره بزرگداشت سیبویه، کنگره جهانی نظامی گنجوی، کنگره جهانی خواجوی کرمانی و کنگره جهانی خاورشناسان، برخی از این مجامع و کنگره‌هایی هستند که سجادی در آن‌ها به ارائه مطلب پرداخته است.

جوایز و نشان‌ها

سجادی عضو انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی، انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و کنگره تحقیقات ایرانی نیز بود و در مدت خدمت خود چندین تقدیرنامه از وزارت فرهنگ، انتشارات رادیو، وزارت فرهنگ و هنر، وزارت علوم و آموزش عالی، دانش‌سرای عالی و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد.

وفات

ایشان در سوم مرداد ۱۳۷۵ش، در تهران درگذشت و در بهشت‌ زهرا به خاک سپرده شد.

آثار

این استاد ادبیات علاوه بر ایراد سخنرانی در تألیف و تصحیح کتاب هم تلاش زیادی کرد که حاصل آن، آثاری همچون: دیوان خاقانی شروانی، مجموعه نامه‌های خاقانی شروانی، مثنوی ختم الغرائب خاقانی، شرح قصیده مسیحیت از شمس‌الدین لاهیجانی، حواشی دکتر محمد معین بر اشعار خاقانی، مثنوی‌های قضا و قدر، مفتاح الكنوز، یک دوره کتاب فارسی و دستور و تاریخ ادبیات دبیرستانی، شرح ‌حال شاعران در کارنامه بزرگان ایران، شرح‌ حال شاعران در فرهنگ امیرکبیر، گزیده اشعار خاقانی، در مکتب استاد، گزیده اشعار سنایی، رساله تحقیق در اشعار و امثال فارسی تاریخ بیهقی، سخنان گزیده درباره فردوسی و شاهنامه، کوی سرخاب تبریز و مقبرة الشعراء، مباحث لغوی و دستوری فرهنگ جامع لغات و تعبیرات و اعلام با شرح اشعار خاقانی شروانی، اشعار معروف و گویندگان آن‌ها با شرح و تحقیق، قصه حی بن یقظان و سلامان و ابسال بود.

سجادی همچنین بر چاپ کتاب نظارت می‌کرد یا مقدمه، حواشی و توضیحات بر آن‌ها می‌نوشت که می‌توان به چاپ دوم «تاریخ ادبیات ایران» (تألیف جلال‌الدین همایی)، جشن‌نامه مدرس رضوی، مقدمه بر رباعیات خیام، تاریخ ادبی ایران از صفویه تا عصر حاضر (نوشته ادوارد براون، ترجمه بهرام مقدادی)، مقدمه و توضیحات و حواشی بر تاریخ ادبیات عرب (نوشته نیکلسون، ترجمه کیوان‌دخت کیوانی) اشاره کرد.

وی همچنین بیش از ۱۷۰ مقاله در موضوع‌های ادبی، علمی، تاریخی، مذهبی، در مجلات و نشریات معتبر و دانشنامه‌ها، از جمله: راهنمای کتاب، یغما، سخن، رادیو ایران، آینده، مجلات دانشکده‌های ادبیات دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت‌معلم، دانش‌سرای عالی، دانشنامه ایران و اسلام و دانشنامه جهان اسلام، مجموعه مقالات حافظ‌شناسی و نشریات دیگر، به چاپ رسانده است^[۲].