المباحث الكلامية في مجمع الفائدة و زبدة البيان
| البحوث الرجالية في کتاب مجمع الفائدة و البرهان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غرباوي، ماجد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ارشاد الاذهان الي احکام الايمان. شرح
زبده البيان في احکام القرآن. شرح مجمع الفائده و البرهان في شرح الاذهان. شرح البحوث الاصولیه في مجمع الفائده و الزبده البحوث الکلاميه في مجمع الفائده و زبده البيان البحوث الرجاليه و الکلاميه و الاصولیه في مجمع الفائده و البرهان و زبده البيان |
| ناشر | مؤتمر المقدس الأردبيلي(قدس‌سره) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1375ش |
| موضوع | 1.اصول فقه شيعه
2.تفاسير فقهي - شيعه 3.حديث - علم الرجال 4.حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. ارشاد الاذهان الي احکام الايمان - نقد و تفسير 5.فقه جعفری - قرن 8ق. 6.قرآن - احکام و قوانين 7.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - کنگرهها 8.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - زبده البيان في احکام القرآن - نقد و تفسير 9.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - ???ق. مجمع الفايده و البرهان في شرح ارشاد الاذهان - نقد و تفسير 10.کلام شيعه |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 153/5 /م7ک9 5.ش |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المباحث الكلامية في مجمع الفائدة و زبدة البيان، تألیف شیخ ابراهیم انصاری زنجانی است.
مؤلف، مباحث کلامی برگفته از دو کتاب مقدس اردبیلی به نام‌های «مجمع الفائدة و البرهان» و «زبدة البيان في أحكام القرآن» را استخراج و در این کتاب گردآوری کرده است.
این کتاب به همراه دو کتاب دیگر در مجموعه‌ای به نام البحوث الرجالیة فی کتاب مجمع الفائدة و البرهان آمده است.
ساختار
مباحث این کتاب در شش بخش به نام‌های اثبات خداوند و صفات او، عدل، نبوت، معاد، امامت و ایمان و کفر گردآوری شده است.
مؤلف در ابتدای هر بخش به‌منظور درک بهتر مطالب آن، مقدمه‌ای را ذکر کرده است.[۱]
گزارش محتوا
کتاب با مقدمه‌ای از مؤلف آغاز شده است. در این مقدمه آمده است:
رجوع به علمای هیئت و تقلید از آنها - به دلیل تشتت نظرات آنها، عدم دستیابی به علم (یقین) در آن زمان و نیز چون مأخذ این علوم، علمای مسلمان و یا اهل کتاب نبودند، پس به گفتار آنها اعتمادی نیست - صحیح نیست.[۲]
ایشان در معارضه بین فقها و متکلمین با فلاسفه و عرفا، نظر فقها و متکلمین را برگزیده و همچنین در موضع‌گیری پیرامون آرای فلکی جدید، برتری فقها و متکلمین مسلمان بر علمای مسیحی را مطرح نموده است.[۳]
اثبات خدواند متعال و صفات او
ایشان در مبحث اول کتابش به اثبات خداوند متعال و صفات ثبوتیه و سلبیه، به‌جز عدل پرداخته است. این بخش از کتاب را به سه قسمت اثبات صانع که نفی آن باعث کفر می‌شود، توحید در خلق و تدبیر، توحید در عبادت و تشریع تقسیم نموده است.[۴]
وی درباره اقسام کفر می‌گوید: کفر بر چهار قسم است: الف)- کفر صریح: این در صورتی است که کسی علنی اعلام کند که من منکر دین اسلام هستم؛ ب)- کفر باطنی یا نفاق؛ ج)- ادعای اعتقاد به دین اسلام با درآمیختن آن با مذهب انحرافی؛ د)- اعتقاد به اسلام با انکار برخی از ضروریات آن.
ایشان می‌گوید: مقدس اردبیلی با توجه به آیه شریفه «إنما المشركون نجس فلا يقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا»، کفر صریح را در کسانی می‌داند که انکار دین اسلام را آشکارا اعلام کنند.[۵]
عدل
عدل دومین مبحث از مباحث کتاب است. مؤلف در این مبحث می‌گوید: عدل دومین اصل از اصول دین از دیدگاه شیعه است که مشتمل بر مسائل بسیاری است، ولی مقدس اردبیلی در کتابش فقط به چهار مسئله تکلیف به ترک، حسن و قبح عقلی، توبه و حکم ولد الزنا اشاره کرده است.[۶]
نبوت
سومین مبحث کتاب، بحث نبوت است.
مؤلف در این بحث می‌گوید: شیعه برخلاف اهل سنت بر عدم سهو نبی در امور دینی، تکالیف شرعی (در امور تبلیغی و غیر تبلیغی) متفقند. در این میان اقوال کسانی مانند شیخ صدوق که سهو نبی را پذیرفته‌اند از اقوال شاذ بشمار می‌رود.
ظاهر عبارت طبرسی در «مجمع البيان» این است که وی معتقد است: «اسهاء و انساء از طرف خداوند نسبت به پیامبر واقع شده»، ولی مقدس اردبیلی این را نپذیرفته و آیه شریفه‌ای را که در این مورد آمده، از قبیل «إياك أعنیو اسمعي يا جارة» دانسته که هرچند خطابش به پیامبر است، ولی مراد غیر پیامبر می‌باشد.[۷]
معاد
چهارمین بحث کتاب درباره معاد است. این اصل را تمام مسلمین قبول دارند و اصلی از اصول دین می‌دانند.
احباط و خلقت بهشت و جهنم از مباحث این بخش از کتاب است.[۸]
امامت
پنجمین مبحث کتاب به امامت اختصاص یافته است.
آیاتی که دلالت بر امامت می‌کنند و دلیل عصمت امام، مناقشه بین مقدس اردبیلی و صاحب کشاف، غیبت امام و... از مباحث این بخش از کتاب می‌باشد.[۹]
ایمان و کفر
ایمان و کفر مبحث پایانی این کتاب می‌باشد. مؤلف می‌گوید: مقدس اردبیلی به ده مسئله از مسائل ایمان و کفر اشاره کرده است؛ از جمله: ایمان به غیب، عمل خارج از ایمان، اثر معصیت بر ایمان، ایمان مرتکبین گناه کبیره و...[۱۰]
وضعیت کتاب
در این بخش از کتاب ارجاعات آن درون‌متنی است.
فهرست محتویات در پایان این بخش از کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.