البحوث الرجالیة فی کتاب مجمع الفائدة و البرهان
| البحوث الرجالية في کتاب مجمع الفائدة و البرهان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غرباوي، ماجد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ارشاد الاذهان الي احکام الايمان. شرح
زبده البيان في احکام القرآن. شرح مجمع الفائده و البرهان في شرح الاذهان. شرح البحوث الاصولیه في مجمع الفائده و الزبده البحوث الکلاميه في مجمع الفائده و زبده البيان البحوث الرجاليه و الکلاميه و الاصولیه في مجمع الفائده و البرهان و زبده البيان |
| ناشر | مؤتمر المقدس الأردبيلي(قدس‌سره) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1375ش |
| موضوع | 1.اصول فقه شيعه
2.تفاسير فقهي - شيعه 3.حديث - علم الرجال 4.حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. ارشاد الاذهان الي احکام الايمان - نقد و تفسير 5.فقه جعفری - قرن 8ق. 6.قرآن - احکام و قوانين 7.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - کنگرهها 8.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - زبده البيان في احکام القرآن - نقد و تفسير 9.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - ???ق. مجمع الفايده و البرهان في شرح ارشاد الاذهان - نقد و تفسير 10.کلام شيعه |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 153/5 /م7ک9 5.ش |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
البحوث الرجالية في كتاب مجمع الفائدة و البرهان، اثر نویسنده معاصر، ماجد غرباوی، به زبان عربی در موضوع رجال است.
مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، که به نام مجمع الفائدة و البرهان نیز معروف است، از آثار مقدس اردبیلی (متوفای 993ق) است. مؤلف در این کتاب به شیوه‌ای نوین - در زمان خود - به بیشتر ابواب فقهی ورود کرده و با استفاده از شرح استدلالی محکم و برگرفته از قرآن، سنت، عقل و اجماع، نظرات فقهی خود را بیان کرده است.[۱]
زبدة البيان في أحكام القرآن نیز از آثار مقدس اردبیلی است که مؤلف در آن به تفسیر فقهی و طرح بیش از چهارصد آیه درباره مسائل و موضوعات فقهی پرداخته است و از کتاب طهارة آغاز و به کتاب قضاء ختم نموده است.
در این دو کتاب، مسائل مختلفی از جمله اصول، کلام، اخلاق، رجال، تاریخ و... به چشم می‌خورد؛ لذا سه تن از مؤلفین معاصر به گردآوری نظرات مقدس اردبیلی در سه موضوع رجال، کلام و اصول پرداخته‌اند.
ماجد غرباوی، با رجوع به کتاب «مجمع الفائدة و البرهان»، نظرات رجالی مقدس اردبیلی، شیخ ابراهیم انصاری زنجانی، مباحث کلامی وی را از دو کتاب «مجمع الفائدة» و «زبدة البيان» و سید جواد شیخ‌الاسلامي، مباحث اصولی او را از این دو کتاب استخراج کرده‌اند.
این سه مؤلف، کتاب‌های خود را به‌صورت مجزا به کنگره مقدس اردبیلی عرضه کرده و کنگره مقدس اردبیلی آنها در در یک جلد منتشر نموده است.
معرفی البحوث الرجالية في كتاب مجمع الفائدة و البرهان
البحوث الرجالية في كتاب مجمع الفائدة و البرهان، اثر نویسنده معاصر، ماجد غرباوی، به زبان عربی در موضوع رجال است.
ماجد غرباوی، با رجوع به کتاب «مجمع الفائدة و البرهان»، نظرات رجالی مقدس اردبیلی را که برگفته از نظرات علامه حلی است.[۲]، اخذ کرده و در این کتاب گردآوری کرده است.
ساختار
کتاب از یک مقدمه و سه بخش تشکیل شده است. بخش اول به روات حدیث به ترتیب حروف الفبا اختصاص یافته است.
بخش دوم به طرق و اسانید اشاره دارد. این بخش نیز به ترتیب حروف الفبا چیده شده است.
بخش سوم کتاب با نام مبانی و فوائد در پنج قسمت (تمییز مشترکات، کتب، مراسیل ابن ابی‌عمیر، مکاتبه و مبانی) تنظیم شده است.
گزارش محتوا
بخش اول
مؤلف، در این بخش، الفاظ جرح و تعدیلی را که درباره هر راوی در کتاب مقدس اردبیلی آمده، دقیقا ذکر کرده است.
مقدس اردبیلی، درباره «الحسن بن موسی الخشاب»، مطابق آنچه مؤلف گردآوری کرده، فرموده است: علما درباره ایشان گفته‌اند که او از چهره‌های برجسته علمای شیعه و کثیر العلم می‌باشد. او ممدوح است درحالی‌که تصریح به توثیقش نشده است. اینکه تصریح به توثیق ایشان نشده است، به وثاقت او آسیبی وارد نمی‌سازد.[۳]
مؤلف در مواردی که نام و یا کنیه یک راوی را ذکر می‌کند و این راوی دارای نام و یا کنیه مشهورتری باشد، به آن ارجاع می‌دهد؛ مثلاًابواسامه را به زید الشحام و ابوخدیجه را به سالم بن مکرم ارجاع می‌دهد.[۴]
ایشان راویانی چون ابوبصیر را که مشترک بین چند نفرند، به نامشان ارجاع می‌دهد.[۵]
«ابان بن تغلب»، اولین عنوانی است که نویسنده در بخش اول کتابش به آن اشاره می‌کند. ایشان در ذیل این عنوان آورده است: در بیشتر موارد، مصنف (مقدس اردبیلی)، به وثاقت این راوی تصریح نموده است.[۶]
سپس به عنوان «ابان بن عثمان» رسیده است. ایشان در ابتدا نظر کشی را درباره مذهب ابان – ناووسی بودن وی - بازگو می‌کند و در ادامه می‌نویسد: مقدس اردبیلی گفته است: «در کتاب کشی که در نزد من موجود است، گفته شده وی قادسی بوده؛ یعنی از اهالی قادسیه؛ ولی گویا این تصحیف است». سپس درباره وثاقت او مطالبی را از مصنف نقل می‌کند.[۷]
آخرین عنوانی که مؤلف در بخش اول، به ذکر آن می‌پردازد، «یونس بن یعقوب» است که به نظر مصنف ثقه می‌باشد. این عنوان به شماره 374 شمارذاری شده است.[۸]
بخش دوم
مؤلف در این بخش، به ذکر بیش از 200 سند که طرق و اسناد شیخ صدوق در «من لا يحضره الفقيه» و شیخ طوسی در «تهذيب الأحكام» و «الاستبصار» است، اشاره می‌کند.[۹]
در آغاز این بخش، سه طریق را که به ابراهیم بن میمون ختم می‌شود، ذکر کرده، سپس درباره صحت و ضعف هرکدام از این طرق و اسناد مطالبی را بازگو می‌کند.[۱۰]
این بخش نیز همانند بخش قبل با «یونس بن یعقوب» ختم می‌شود. مقدس اردبیلی درباره وی گفته است: من به خیریت او معتقدم.[۱۱]
مؤلف در این بخش، 214 سند و طریق را ذکر می‌کند.
بخش سوم
این بخش، به مبانی و فوائد اختصاص یافته است.
مؤلف در این بخش، آرای رجالی مقدس اردبیلی در کتاب «مجمع الفائدة و البرهان» را آورده است. چنان‌که گذشت این بخش، دارای 5 مبحث است:
در مبحث مشترکات این بخش، وجه تمییز راویانی که دارای نام و یا کنیه مشترکند، بیان شده است؛ مثلاًدرباره ابوبصیر آمده است: ابوبصیر مطلق همان لیث بن بختری است. اگر شعیب بن یعقوب از ابوبصیر روایتی نقل کند آن ابوبصیر، یحیی بن قاسم است و ابوبصیر بطائنی همان یحیی بن قاسم است.[۱۲]
مبحث بعدی این بخش، به کتب رجالی‌ای اختصاص دارد که مقدس اردبیلی در کتابش آورده است. مقدس اردبیلی نام سه کتاب ابن غضائری، ابن داود و نجاشی را در کتاب فقهی‌اش ذکر کرده است.[۱۳]
از دیگر مباحث این بخش، مطالبی است پیرامون مراسیل ابن ابی‌عمیر و مکاتبات امام با اصحاب خویش و ارزش این دو از حیث صحت و ضعف.[۱۴]
مطلب پایانی این بخش پیرامون برخی از مبانی رجالی است؛ همچون: «روایت موثق و حسن قابلیت معارضه با روایت صحیح ندارند» و «عمل اصحاب به یک روایت، جابر ضعف سند است».[۱۵]
وضعیت کتاب
پاورقی‌های کتاب به مستندسازی مطالب آن اختصاص یافته است.
فهرست محتویات در پایان این بخش از کتاب آمده است.
درباره دو کتاب دیگر این مجموعه به طور مستقل آمده است. این کتابها عبارتند از:
المباحث الكلامية في مجمع الفائدة و زبدة البيان
البحوث الأصولیه في مجمع الفائدة و الزبدة
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.