العمدة في غريب القرآن

    از ویکی‌نور
    العمدة في غريب القرآن
    العمدة في غريب القرآن
    پدیدآورانمکی بن حموش (نويسنده) مرعشلی، یوسف عبدالرحمن (محقق)
    ناشرمؤسسة الرسالة
    مکان نشرلبنان - بیروت
    سال نشر1401ق - 1981م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    م7ع8 82/3 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    العمدة في غريب القرآن، از آثار محدث، قارى، نحوى و مفسر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجرى ابومحمد مکى بن ابى‌طالب حموش قیسى (355-437ق)، توضیح اختصاری معانی واژگان قرآنی به‌ترتیب سوره‌ها‌ (از فاتحه تا ناس) است.

    ساختار و محتوا

    در اثر حاضر، معانی تعداد 1835 کلمه از واژگان قرآنی به‌ترتیب ورود در سور و آیات، بیان شده است. به گفته محقق، (یوسف عبدالرحمن مرعشلی)، نویسنده در این کتاب، خلاصه‌ای از مطالب کتاب دیگرش به نام تفسير المشكل من غريب القرآن را آورده، ولی مقدمه آن را حذف کرده و بدون هیچ مقدمه و توضیحی وارد اصل مطلب شده است. البته وی گاهی مطالبی در این تلخیص افزوده که در متن تفصیلی اصلی موجود نیست و درهرحال، توضیحات ابومحمد حموش قیسى در این اثر، غالباً بسیار مختصر و یکی دو کلمه‌ای است و گاه‌گاهی واژه مورد نظرش را با جمله‌ای چندکلمه‌ای شرح می‌دهد[۱]؛‏ البته قیسى اندلسی در مورد برخی از سوره‌ها هیچ مطلبی ذکر نکرده است، مانند سوره قدر[۲] و سوره کافرون[۳].

    منابع نویسنده

    به گفته محقق کتاب، نویسنده، (مکی بن حموش)، از 2 کتاب ذیل بهره بسیار گرفته است:

    1. تفسير غريب القرآن، نوشته ابن قتیبه؛
    2. المفردات في غريب القرآن، نوشته راغب اصفهانی[۴]‏.

    نمونه مباحث

    • حمد: شکر؛ عالَمین: خلق؛ ملک: معنایش سلطانی است که در ملکش باقی می‌ماند؛ مالک: قادری است که به نظر خودش داوری می‌کند. يوم الدين: روز جزا؛ صراط: راه؛ مستقیم: راست؛ یعنی اسلام؛ أنعمتَ عليهم: پیامبران و کسانی که با آنها اسلام آوردند؛ مغضوب: یهود و ضالّین، یعنی مسیحیان[۵]‏.
    • نبأ: خبر، قرآن؛ وَهّاج: برافروخته؛ ألفافاً: پیچیده، جمع‌شده؛ برد: خواب؛ حمیم: آب داغ؛ غسّاق: آنچه از پوستشان جاری می‌شود؛ وفاق: مطابق؛ عطاءً حساباً: کافی[۶]‏.
    • صمد: سید و سَرور؛ کفو: مِثل و مانند[۷]‏.

    مآخذ محقق

    یوسف عبدالرحمن مرعشلی برای شرح، تصحیح و تحقیق کتاب حاضر، از 52 کتاب عربی (علوم قرآنی، تفسیری، تاریخی، لغوی، تراجم، کتاب‌شناسی و...) استفاده کرده است[۸]‏.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7
    2. ر.ک: متن کتاب، ص351
    3. ر.ک: همان، ص359
    4. ر.ک: مقدمه محقق، ص7-12
    5. ر.ک: متن کتاب، ص67-68
    6. ر.ک: همان، ص331-332
    7. ر.ک: همان، ص360-361
    8. ر.ک: همان، ص452 -456

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها