ابن ابیالدنیا، عبدالله بن محمد
| نام | ابن ابیالدنیا، عبدالله بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ابیالدنیا، ابوبکر عبدالله بن محمد
ابوبکر عبدالله بن محمد عبدالله بن ابی الدنیا ق‍رش‍ی، عبدالله بن محمد |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 208ق |
| محل تولد | بغداد |
| رحلت | 281 ق |
| اساتید | محمد بن حسین بُرجُلانى
ابویوسف احمد بن جمیل مروزى على بن جَعد جوهرى |
| برخی آثار | مكارم الأخلاق (ابن ابی الدنیا)
مقتل أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00608AUTHORCODE |
ابن ابى الدنيا، ابوبكر، عبدالله بن محمد بن عُبَيد بن سُفيان بن قيس قُرشى (208 - 281ق)، از جمله روات و محدثان است.
اساتید
وى حديث را از راویان بسيارى همچون محمد بن حسین بُرجُلانى، ابویوسف احمد بن جمیل مروزى و على بن جَعد جوهرى فراگرفت. ذهبى ضمن اشاره به اينكه نخستين استاد او، سعيد بن سليمان سعدویه واسطى بوده، گروه بى‌شمارى از آنان را نام برده است. كسانى چون حارث بن ابى اسامه، محمد بن خلف وكيع، محمد بن خلف بن مرزبان، عبيدالله بن عبدالرحمان السكرى و عمر بن سعد قراطيسى، از وى حديث نقل كرده‌اند.
ابن ابى الدنيا، در روزگار خود واعظ و سخنور مشهورى بود و زندگى منزهى داشت و از احترام ویژه‌اى برخوردار بود. آثار بازمانده از او كه تلفيقى از شعر و ادب و حديث است، نشانگر آن است كه وى به تهذيب اخلاق، عشق مى‌ورزيده است؛ ازاين‌رو، در بين آثار او کتاب‌هایى در نكوهش تنگ‌چشمى، ستمكارى، هوس‌رانى، رشك‌ورزى، ناسزاگویى و پرستش سراى ناپايدار اختصاص يافته است. طوسى و اردبيلى، او را «عامى‌مذهب» معرفى كرده‌اند و بغدادى او را شافعى‌مذهب خوانده است. وى به‌رغم اينكه پدرانش از موالى بنى امیه بودند، در اواخر عمر به سبب شهرت و آوازه نیکو، معلم چند تن از فرزندان خلفاى عباسى شد. وى در جمادى‌الاول 281، در بغداد درگذشت. يوسف بن يعقوب قاضى بن اسماعيل بصرى، بر جنازه او نماز گزارد، آن‌گاه در شونيزيه به خاک سپرده شد. اسماعيل بن اسحاق قاضى، درباره او گفته است: «دانش بسيارى همراه با او مرد».
ابن ابى الدنيا، تأليفات بسيار داشته و ابن جوزى شمار دست‌نوشته‌هاى او را بيش از 100 دانسته است. سبط بن جوزى بيش از 130 اثر او را شخصاً مى‌شناخته است. ابن كثير، بنا بر روايتى، تعداد تأليفات منسوب به وى را نزدیک به 300 اثر نوشته است.
با بررسى فهارس نسخ خطى موجود در مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، 55 کتاب و رساله منسوب به ابن ابى الدنيا شناخته شده است كه 14 اثر از این تعداد تاكنون چاپ و نشر يافته و بقيه به‌صورت دست‌نویس در کتابخانه‌هاى كشورهاى مختلف موجود است.
آثار
برخى از عناوین نسخ خطى آثار وى اينهاست:
- الاولیاء؛
- التوكل على الله عز و جل؛
- حسن الظن بالله؛
- الحلم و ذم الفحش؛
- ذم الملاهى؛
- الشكر؛
- الصمت و آداب اللسان؛
- العقل و فضله؛
- الفرج بعد الشدة؛
- قضاء الحوائج و بعض الاصطناع؛
- مجانى الدعوة؛
- رسائل ابن ابى الدنيا في الزهد و الرقائق و الورع؛
- مقتل امیرالمؤمنين؛
- المنتقى من کتاب الرهبان؛
- من عاش بعد الموت؛
- اليقين؛
- نوادر الرسائل (حلم معاویه)؛
- ترجمه مقتل امام امیرالمؤمنين، على بن ابى‌طالب(ع)[۱].
پانویس