ابن حاج، محمد بن محمد
| ابن حاج، محمد بن محمد بن محمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن محمد بن محمد عبدری فاسى |
| نام پدر | محمد بن محمد |
| ولادت | حدود 657ق |
| محل زندگی | قاهره |
| رحلت | 737ق |
| مدفن | قرافه (در نزدیكى قاهره) |
| طول عمر | بیش از 80 سال |
| مذهب | مالکی |
| اطلاعات علمی | |
| مشایخ | ابومحمد عبدالله بن ابى‌جمره، تقى‌الدین عبید اسعردی |
| شاگردان | محمد بن رافع سلامى |
| برخی آثار | المدخل تنمیةالأعمال بتحسین النیات، شموس‌الأنوار و كنوزالأسرار |
ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن محمد بن محمد عبدری فاسى (د 20 جمادی‌الأولی 737ق/25 دسامبر 1336م)، فقیه مالكى.
ولادت
با توجه به این‌كه مدت زندگى او را بیش از 80 سال نوشته‌اند، مى‌توان تولد او را در حدود 657ق تخمین زد.
مشایخ
ابن حاج در آغاز از علمای فاس، دانش آموخت، آن‌گاه به قاهره رفت و تا پایان عمر در آن‌جا اقامت گزید. ابن حاج، شاگرد نزدیك ابومحمد عبدالله بن ابى‌جمره بوده و از او و دیگر مشایخ صوفیه تعالیم آنان را فرا گرفته است. حجوی حتى او را صاحب طریقه‌ای مشهور در تصوف دانسته است. ابن قاضى مكناسى نیز به صوفى‌بودن او تصریح كرده است. از دیگر مشایخ ابن حاج مى‌توان تقى‌الدین عبید اسعردی را ذكر كرد كه نزد او موطأ مالك را به روایت یحیى بن یحیى فراگرفته است.
شاگردان
از شاگردان و راویان وی نیز مى‌توان از محمد بن رافع سلامى یاد كرد.
وفات
وی پس از عمری دراز، در 20 جمادی‌الأولی 737ق در قاهره درگذشت و در قرافه (در نزدیكى قاهره) به خاك سپرده شد.
آثار
چاپى
1. المدخل تنمیةالأعمال بتحسین النیات و التنبیه على بعض‌البدع و العوائد التي انتحلت و بیان شناعتها و قبحها، نام دیگر این اثر، مدخل الشرع الشریف على المذاهب الأربعة است كه ظاهراً تألیف آن را در 732ق/1332م به پایان آورده است. وی در این كتاب بسیاری از بدعت‌هایى را كه از منكرات مسلمه و برخى دیگر را كه از شبهات مى‌دانسته و در میان مردم در عصر ممالیك رایج بوده، نقد كرده است. او در این اثر خود، پاره‌ای مسائل فقهى، اخلاقى، اقتصادی و اجتماعى را از چگونگى پوشش زنان، آداب غذاخوردن، اعیاد و ایام سوگواری، مسائل حسبه، حدود و تعزیرات، مناسبات اقتصادی و مالى میان مردم و جز آن مورد بررسى قرار داده است. شهرت عمده ابن حاج در واقع مرهون تألیف كتاب المدخل و مخالفت‌های وی با بدعت‌هاست. این كتاب، نخست در 1297ق/1880م در اسكندریه به چاپ رسیده و بعدها به كرات از جمله در 1401ق/1981م در قاهره در 4 جلد تجدید چاپ شده است؛
2. شموس‌الأنوار و كنوزالأسرار، در علم حروف. چاپ اول آن در 1297ق در مصر انجام گرفته و بعدها نیز در 1329ق تجدید چاپ شده است.
خطى
بلوغ القصد و المنى في خواص أسماءالله الحسنى. زركلى از وجود نسخه آن خبر داده است.[۱]
پانویس
- ↑ قره‌بگلو، سعیدالله، ج3، ص293-294
منابع مقاله
قره‌بگلو، سعیدالله، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.