ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد
| نام | ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن قاضی شهبه، تقی الدین ابوبکر بن احمد |
| نام پدر | |
| متولد | 1377 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 851 هـ.ق یا 1448 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4215AUTHORCODE |
ابوبكر بن احمد بن محمد بن عمر، ملقب به تقى الدين، (779-11 ذيقعدۀ 851ق1377/-19 ژانويۀ 1448م)، فقيه، قاضى القضاة و مورخ بود. وى در كودكى، صحيح بخارى را نزد پدر خويش آموخت. در 11 سالگى پدر را از دست داد و آن‌گاه در محضر درس عالمان زمان خويش چون ابن حجى، شرفان شريشى، جمال طيمانى، بدر بن مكتوم، ابوهريرۀ بن ذهبى، علاء بن ابوالمجد و ديگران به كسب علم پرداخت. او سرانجام فقيهى برجسته شد و رياست مذهب شافعى به او رسيد و متصدى فتوا و مرجع عموم گرديد. شهرت علمى وى باعث شد كه از اَطراف و اكناف، طالبان علم به نزد او شتافته، از درس وى استفاده كنند. او در دمشق و نيز در بيت‌المقدس، به نقل حديث پرداخت. سخاوى تصريح كرده كه از او اجازۀ نقل حديث دريافت داشته است. وى نخست در مدارس مجاهديه و عذراويه به عنوان معيدِ درس مشغول بوده است، اما چنان‌كه خود او تصريح كرده، در 797ق در مدارس طبريه و امينيه به تدريس پرداخته است. همچنين در مدارس مختلف ديگرى چون: اقباليه، تقويه و جز آن تدريس كرده و جمع بسيارى از اعيان و بزرگان شام در جلسۀ درس وى شركت جسته‌اند. او در 842ق مستقلاً به عنوان قاضى القضاة دمشق انتخاب گرديد، اما چون در واقعۀ اينال جَكَمى، بر منبر جامع اموى، خطبه به نام ملك عزيز يوسف بن اشرف برسباى خواند، در حالى كه آن زمان در دمشق خطبه به نام ملك ظاهر جَقمق خوانده مى‌شد، از اين‌رو جقمق او را از مقام قضا بركنار كرد؛ اما بار ديگر در 843ق به اين مقام منصوب گرديد. در همين سال وى از مقام خطيبى جامع اموى بركنار شد و در 844ق مقام قاضى القضاتى را از او گرفتند و از آن پس او يكسره به اشتغالات علمى روى آورد.
وى سرانجام در دمشق درگذشت. او را در مقبرۀ خانوادگى در باب الصغير به خاك سپردند.
آثار
به او آثار و تأليفات بسيارى نسبت داده‌اند كه بيشتر آن‌ها تلخيص، ذيل و شرح آثار ديگران است. وى در آثار خود از تأليفات ابن حجر عسقلانى بهره برده و گاهى آراء او را نقد كرده است، او بر تاريخ ابن حجى ذيلى نوشته كه حوادث تا سال 840ق را در آن آورده است و ذيلى نيز بر تاريخ‌هاى ذهبى، برزالى، ابن رافع، ابن كثير و ديگران نوشته كه در 8 جلد و شامل حوادث 741ق تا 820 و اندى مى‌شده و بعد آن را در دو جلد و سپس در يك جلد خلاصه كرده است. برخى از آثار وى به اين شرح است:
- تاريخ؛
- طبقات الشافعية؛
- طبقات النجاة و اللغويين؛
- الاعلام بتاريخ اهل الاسلام، كه شامل حوادث سال‌هاى 200 تا 792ق است.
- تاريخ بناءِ مدينة دمشق و من بنا مِن المتقدّمين، كه با عنوان‌هاى: تاريخ دمشق و من بناها من المتقدمين و تاريخ بناء دمشق و معرفة من بناها و طرف من اخبارها و تلخيص ابن قاضى شهبة لمقدمة تاريخ دمشق از ابن عساكر و المنتقى من تاريخ ابن عساكر نيز معرفى شده است.
- تراجم الفقهاء الشافعية من ذيل الروضتين از ابوشامه؛
- فتاوى شيخ الاسلام ابن قاضى شهبۀ؛
- مناقب الشافعى. ظاهراً بخشى از تاريخ الاسلام ذهبى است؛
- مجموعۀ احاديث (اربعون) در خزائن كتب الاوقاف؛
- منتخب مِن درة الاسلاك ابن حبيب؛
- منتقى العبر؛
- المنتقى من تاريخ ابن دقماق به نام نزهة الانام في تاريخ الاسلام؛
- المنتقى من تاريخ ابن فرات.
منابع
دائرة المعارف بزرگ اسلامى ج4، ص442.