گفتمانی در باب سیاست و حکومت (با نگاهی به اندیشه سیاسی امام خمینی)

گفتمانی در باب سیاست و حکومت (با نگاهی به اندیشه سیاسی امام خمینی)
پدیدآوران	قادری، سید علی (نویسنده)
شابک	‎7-258-531-964-978
موضوع	خمینی، روح الله رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، ۱۲۷۹ - ۱۳۶۸-- سرگذشتنامه
کد کنگره	‏ ۱۵۷۴DSR۵/ /س۹گ۷ ۱

برای دیگر کاربردها، اندیشه سیاسی امام خمینی (ابهام زدایی) را ببینید.

گفتمانی در باب سیاست و حکومت (با نگاهی به اندیشه سیاسی امام خمینی) اثر دکتر سید علی قادری (متولد 1338ش)، سعی بر آن دارد تا با شیوه‌ای گفتگویی، نگاه‌های متفاوت به سیاست و حکومت را مطرح کند. در این گفتگوها اندیشه سیاسی امام خمینی بعنوان نگاه اصلی و محوری مورد توجه قرار می‌گیرد و هدف از طرح مباحث اندیشه سیاسی بعنوان زمینه‌ای برای طرح اندیشه سیاسی ایشان است.

آشنایی با زندگی امام خمینی

بطورکلی زندگی ایشان را می‌توان به دو دوره تقسیم نمود: 1. از تولد تا آغاز نهضت؛ 2. از آغاز نهضت تا ارتحال.

مهم‌ترین وقایع دوره دوم زندگی امام بطور مختصر عبارتند از:

-غیرقانونی اعلام کردن رفراندم شاه در زمینه مواد شش گانه انقلاب سفید

-اعلام عزا بجای جشن‌های عید در آستانه سال 1342

-حمله عوامل رژیم به مدرسه فیضیه و متعاقب آن سخنرانی امام

-صدور اعلامیه در 13 فروردین با عنوان:» شاه دوستی یعنی غارتگری»

-سخنرانی معروف عصر عاشورا در 12خرداد

-دستگیری ایشان در نیمه شب 15خرداد

-بروز و ظهور حماسه 15خرداد سال 1342

-انتقال امام از زندان به منزلی

-آزادی از زندان و ورود به قم در فروردین 1343

-سخنرانی در چهارم آبان 1343 علیه کاپیتولاسیون و دستگیری و تبعید ایشان به ترکیه

1.حوزه علم سیاست:

نظر به آنکه امام خمینی سیاست را عین دیانت می‌دانند از دین شناسان انتظار دارند که علاوه بر جهات معنوی اسلام،علوم اجتماعی و سیاست را بشناسند و اگر کسانی ادعا دارند که امور معنوی اسلام را می‌شناسند اما با جنبه-های اجتماعی اسلام آشنایی ندارند، دین‌شناسی آن‌ها را دین-شناسی نمی‌دانند.

2.حوزه حوادث سیاسی:

توجه به دو موضوع در این حوزه معرفتی راجع به امام خمینی اهمیت دارد: الف)نظر به آنکه خانواده امام افرادی اجتماعی بودند بطور طبیعی اخبار سیاسی اجتماعی کشور در خانه امام مورد بحث واقع می‌شد و از دوران کودکی، امام خمینی آموخت، که چرا و چگونه باید با حوادث سیاسی و اجتماعی و فرهنگی آشنا شد.ب(تجویز امام خمینی در مورد اطلاع رسانی این است که کل اطلاعات موجود در جهان متعلق به مردم است و مردم محرم‌ترین افراد می‌باشند که باید از هرآنچه به سرنوشت آنان ارتباط دارد، مطلع باشند.

3-حوزه تحلیل سیاسی:

اکنون این سؤال مهم است که تحلیل‌های امام خمینی از موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر اساس چیست؟ پاسخ آنکه مبنای تصمیمات امام لااقل در هنگام تصمیم‌گیری برای دانشمندان علوم سیاسی قابل توضیح نبوده است. یکی از مباحث اندیشه‌ای ایشان که در تحلیل‌ها دخالت بنیانی داشت، باور به وعده‌های خداوند است. به نظر می‌رسد یکی دیگر از مبانی معرفتی ایشان در تحلیل‌ها این بود که از موضوعات غیرمبتلا به جامعه بشری که مشغول شدن به آن، فقط برای ارضای تمایلات شخصی است، پرهیز می‌کردند.

حال آنکه ارضای تمایلات شخصی به همان میزان که در افزایش حجم تولیدات شبه-دانش، تأثیر زیادی دارد، خود حجابی برای تحلیل درست موضوعات جدی و مبتلا به جامعه بشری خواهد بود.

4.حوزه آرای سیاسی:

اندیشه حضرت امام کثرت را پذیراست. به همین جهت، پذیرش آرای دیگران جزء این اندیشه می‌باشد.

5.حوزه اندیشه سیاسی:

حضرت امام در حوزه اندیشه سیاسی، سخنی جدید دارند و طرحی نو درانداخته‌اند. البته این سخن با مفهوم احیاگری تناقض دارد و رفع آن به این است که گفته شود: برداشت ایشان از دین، برداشت‌هایی بیش از برداشت‌های سنتی است و احیاگری ایشان در زمینه‌هایی بوده که در متن دین موجود اما در بین مسلمین مغفول بوده است.

اندیشه سیاسی امام خمینی آمیزه‌ای از فقه، فلسفه و عرفان نیست، بلکه ترکیبی از این سه حوزه غنی معرفتی است. به بیان دیگر اگر اندیشه ایشان را به یک انسان زنده تشبیه کنیم اصول و فقه و هرآنچه پیرامون این دو دانش مطرح می‌باشد کالبد این اندیشه را می‌سازد. فلسفه و عبرت از تاریخ به منزله مغز و قلب این اندیشه می‌باشد و عرفان روحی است که چنین پیکری را زنده و شاداب و پرطراوت ساخته است.

مهم‌ترین مختصات اندیشه امام خمینی:

1. جامعیت دین: هر دین در زمانه خود دارای جامعیت است و در عصر کنونی «جامعیت اسلام» بعنوان آخرین دین، مطرح می‌باشد. جامعیت اسلام مهمترین کلیدواژه اندیشه سیاسی امام است.
2. مشروعیت نظام سیاسی: از نکات بسیار جالب در اندیشه امام این است که از لحاظ نظری، به مباحث قدیمی مشروعیت پایان می بخشند. امام خمینی مبنای مشروعیت را به قانون برگردانده‌اند. و حال آنکه فقط رعایت قانون خداوند مطلوب انسان است و می‌تواند جلوی استبداد فرد بر فرد، فرد بر اکثریت و اکثریت بر اکثریت را گرفته و عدالت را برقرار سازد و تنها از این رهگذر، اختیار، آزادی، فضیلت و عدالت از انسان سلب نمی‌گردد.

   براین اساس مبنای مشروعیت نظام سیاسی در اندیشه امام خمینی قانون الهی است.

3. اصالت رأی: در اندیشه امام خمینی رأی مردم اصالت دارد و این اصالت را در متن اسلام باید جستجو کرد.

تعریف سیاست از دیدگاه امام: سیاست آن است که جامعه را هدایت کند و راه ببرد، تمام مصالح جامعه را در نظر بگیرد و تمام ابعاد انسان و جامعه را در نظر بگیرد و این‌ها را هدایت کند به طرف آن چیزی که صلاحشان است.

منابع مقاله

بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)