کانت و اختلافنظر میان مفسران فلسفه او
کانت و اختلافنظر میان مفسران فلسفه او، نوشته کریم مجتهدی (1309-1402ش)، فیلسوف، غربشناس و چهره ماندگار ایرانی است که به بررسی آرا و اختلافات مفسران فلسفه کانت، بهویژه در مورد شکلگیری افکار نقادی وی و مسائل اصلی فلسفه او، میپردازد و جنبههای مختلف نظام فکری کانت را مورد تحلیل قرار میدهد. این اثر به منزله تلاشی برای احاطه بر ابعاد گوناگون فلسفه کانت و تأثیرات آن بر جریان فکری اروپا تلقی میشود.
| کانت و اختلاف نظر میان مفسران فلسفه او | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجتهدی، کریم (نويسنده) |
| ناشر | پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1400ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | کانت، ایمانوئل، 1724 - 1804م. - نقد و تفسیر - فلسفه آلمانی - قرن 18م. - تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب به دو قسمت اصلی («قسمت اول» و «قسمت دوم») تقسیم شده است؛ قسمت اول به شکلگیری افکار نقادی کانت و بحثهای مربوط به نقد عقل محض میپردازد، درحالیکه قسمت دوم به زمینهسازی مباحث جلد دوم کتاب و تحلیل تفسیرهای مفسران بعدی کانت اختصاص دارد.
سبک نگارش
نویسنده صرفاً به شرح نظام فلسفی کانت بسنده نکرده، بلکه با تحلیل عمیق آرا و اختلافات مفسران مختلف، به غنای بحث افزوده است[۱]. وی برای تبیین موضوع، از منابع متعدد فرانسوی، آلمانی و انگلیسی بهره برده و به متون اصلی کانت، مفسران و منتقدان او ارجاع داده است[۲].
گزارش محتوا
قسمت اول: این بخش با بحث در خصوص شکلگیری افکار و فلسفه نقادی کانت و مسائل فلسفی او تا سال ۱۷۷۰م آغاز میشود و به طرح مباحثی چون ارتباط میان علم و اخلاق[۳]، نظر کونو فیشر درباره کانت[۴]، مسئله ضرورت اخلاقی[۵] و روش خاص کانت میپردازد[۶].
در ادامه، نویسنده به طرح نظاممند فلسفه نقادی کانت و شناخت سیستم فکری او میپردازد[۷] و مقدمهای برای کتاب نقد عقل محض ارائه میدهد. قسمت مقدمات کانت برای چاپهای اول و دوم این کتاب، شامل مباحثی درباره شناخت تجربی، نقش قضایا (احکام تحلیلی و تألیفی) و مسئله عقل محض را در بر میگیرد[۸].
همچنین، بخشی از قسمت اول به بررسی دیدگاهها و تفاسیر برخی از منتقدان اولیه فلسفه کانت در آلمان میپردازد؛ از جمله میتوان به آرا کارل لئون هارد رینهولد، مایمون، و ژاکوب فردریک فریز اشاره کرد که هر کدام تفسیری خاص از اندیشه کانتی ارائه دادهاند[۹]. در این بخش، به تأثیر خانم استائل در معرفی ادبیات و فلسفه آلمان به فرانسه و چگونگی انتشار فلسفه کانتی در اروپا نیز اشاره شده است[۱۰].
قسمت دوم: قسمت دوم با ذکر مقدماتی درباره جلد دوم کتاب شروع میشود و عمدتاً بر موضوعاتی متمرکز است که به بحث تطبیقی میان لایبنیتس و کانت و همچنین تأثیر فلسفه کانتی بر متفکران بعدی اختصاص دارد. در این زمینه، موضوعاتی چون اصل تناقض، جوهر و ماده، مکان و زمان، و دوگانگی در نظام فکری کانت موردبررسی قرار میگیرند[۱۱].
بخش دیگری از قسمت دوم با عنوان «تحول علوم فیزیکی و جایگاه فلسفه نقادی» به معرفی مفسران و متفکرانی میپردازد که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، تحتتأثیر مستقیم یا غیرمستقیم کانت بودهاند. این افراد شامل شخصیتهایی چون هایزنبرگ، برگسن، ژان وال، و همچنین اندیشمندانی چون ژیل دلوز هستند[۱۲].
فصل پایانی این قسمت نیز به فلسفه نقادی کانت در حوزه منطق استعلایی و صوری میپردازد[۱۳]. نویسنده در «چند نکته نهایی» مطالبی را در تفاوت دیدگاه کانت، دکارت و نیوتن و مفهوم نقادی و جایگاه فلسفه و تفکر فلسفی، بیان میدارد[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.