پژوهشی در اعجاز علمی قرآن

پژوهشی در اعجاز علمی قرآن
پدیدآوران	رضایی اصفهانی، محمدعلی (نویسنده)
ناشر	کتاب مبين
مکان نشر	رشت - ایران
سال نشر	1381 ش
چاپ	3
شابک	‎964-91072-8-x
موضوع	قرآن - اعجاز قرآن و علوم
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏6‎‏پ‎‏4‎‏ ‎‏1386
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

پژوهشى در اعجاز علمى قرآن اثر دكتر محمدعلى رضايى اصفهانى، از جمله آثارى است كه در موضوع علوم قرآنى به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است.

نویسنده به قصد خدمت به آستان مقدس قرآن كريم و جلوگيرى از افراط و تفريطها در انطباق قرآن با علوم تجربى و در راستاى تفسير بهتر قرآن كريم، اين نوشتار را به رشته تحرير درآورده است

ساختار

كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، در پنج بخش و هر بخش در چندين فصل تنظيم شده است.

روشى كه نویسنده در اين كتاب مورد استفاده قرار داده است، روش زمينه‌اى و موردى مى‌باشد. در اين روش، پژوهش گسترده‌اى از موقعيت فعلى و قبلى يك واحد انجام مى‌شود و كنش و واكنش‌هاى آن مورد بررسى قرار مى‌گيرد. تحقيق نویسنده بيان مى‌كند كه چه هست، نه اينكه چه خواهد بود. در اين شيوه، متغيرهاى گوناگون، در يك نمونه واحد بررسى شده و تصوير كاملى از آن ارائه مى‌گردد

روش جمع‌آورى اطلاعات در اين تحقيق، به صورت استفاده از كتابخانه‌ها مى‌باشد كه عمدتاًً از كتب و علوم تجربى استفاده شده است. هر چند در اين شيوه تحقيق، تأثيرات ذهنى پژوهشگر، غيرقابل اجتناب است؛ لكن وى سعى كرده با رعايت انصاف و امانت، آنها را به حداقل برساند

گزارش محتوا

در مقدمه نویسنده، پرسش‌ها، اهداف، انگيزه، پيشينه، ضرورت، پيش فرض‌ها، فرضيه، روش و محدوديت‌هاى تحقيق اشاره شده است

پرسش‌هايى كه نویسنده در اين نوشتار، به دنبال يافتن پاسخ آن‌ها مى‌باشد، عبارتند از اين‌كه:

1. كداميك از آيات قرآن با يافته‌هاى قطعى علوم تجربى منطبق است؟
2. در چه مواردى اين انطباق‌ها اعجاز علمى قرآن را اثبات مى‌كند؟
3. در چه مواردى نظريه‌هاى علمى بر ظواهر آيات قرآن تحميل شده است؟
4. اشكال‌هاى تفسيرى اين انطباق‌ها چيست؟
5. آيا تعارض ادعا شده بين برخى آيات با يافته‌هاى علوم تجربى صحيح است؟

به باور نویسنده، قرآن كريم معجزه پيامبر اسلام(ص) بوده كه يكى از ابعاد آن، اعجاز علمى است كه در برخى موارد قابل اثبات است، اما اكثر مواردى كه ادعاى اعجاز علمى شده، نقدپذير و يا غيرقابل قبول است

اعجاز قرآن داراى ابعاد متفاوتى مثل: فصاحت و بلاغت، محتواى عالى، اخبار غيبى و... بوده و پس از آشنائى مسلمانان با علوم يونان و انطباق قرآن با علوم تجربى كه از قرن چهارم هجرى رخ نمود، نوع جديدى از تفسير قرآن پيدا شد كه به نام تفسير علمى خوانده شده و در دو قرن اخير، در پى رشد چشمگير علوم تجربى در غرب، اين نوع از تفسير اوج گرفت

در دامن تفسير علمى، بعدى ديگر از اعجاز قرآن مطرح شد كه به نام اعجاز علمى قرآن خوانده شد و بسيارى از مفسران قرآن و صاحب‌نظران (پزشکان، مهندسان و...) در اين حوزه قلم زدند. اما در اين ميان برخى راه افراط و تفريط را در پيش گرفتند. به‌طورى‌كه برخى بيش از 300 آيه قرآن را با علوم تجربى تطبيق كردند و در بسيارى از موارد ادعاى اعجاز علمی‌نمودند و برخى ديگر اين مطالب را غيرصحيح و تحميل بر قرآن دانستند و اعجاز علمى را به كلى منكر شدند. اما نویسنده در اين كتاب، راه ميانه‌اى پيموده و موارد صحيح اعجاز علمى را پذيرفته و ادعاهاى نادرست را نقد كرده است

وى در اين نوشتار بر آن است تا اشكالات تفسيرى و علمى انطباق آيات با علوم تجربى و نقاط ضعف و قوت ادعاهاى اعجاز علمى قرآن را بررسى نمايد؛ زيرا معتقد است گاهى مطالب علمى كه با آيات قرآن تطبيق شده و به عنوان اعجاز علمى مطرح شده است، مطالبى سست يا نظريه‌هايى در كنار نظريه‌هاى رقيب بوده و گاهى قواعد تفسيرى در اين مورد رعايت نشده است

با توجه به اينكه بحث اعجاز علمى قرآن از سويى زيرمجموعه بحث انطباق قرآن با علوم تجربى يعنى تفسير علمى به شمار مى‌آيد و از سوى ديگر، زيرمجموعه اعجاز علمى قرآن محسوب مى‌شود، نویسنده بخش اول را به كلياتى در مورد انطباق قرآن با علوم تجربى (تفسير علمى) و بحث معجزه و اعجاز علمى اختصاص داده است، تا واژه‌ها و مفاهيم و معيارهاى بحث شفاف شود

در اين راستا، وى تاريخچه بحث انطباق قرآن با علوم تجربى و اعجاز علمى و اقسام و آثار آن‌ها را ذكر كرده و سپس مقصود خود را از علم بيان داشته است. آنگاه بحثى پيرامون ماهيت معجزه، اعجاز قرآن و مقصود از اعجاز علمى ارائه كرده است

بخش دوم، پيرامون قرآن و علوم كيهان‌شناسى است. پديده آسمان و ستارگان خيره‌كننده آن در شب هميشه يكى از دغدغه‌هاى فكر بشر بوده و توجه دانشمندان را به خود جلب كرده است. تا آنجا كه رشته‌اى از علوم بشرى اختصاص به شناخت آسمان‌ها، ستارگان، سيارات و قمرهاى آنها پيدا كرده و تحت عنوان «علم هيئت، نجوم و كيهان‌شناسى» از آن ياد مى‌شود. قرآن كريم نيز به اين پديده عظيم خلقت توجه فراوان نموده و در آيات متعددى از آن ياد كرده است. گاه دعوت به تفكر در خلقت آسمان و زمين مى‌كند و گاه اشارات علمى به آنها دارد كه قرن‌ها بعد، كيهان‌شناسى جديد آن مطالب علمى را كشف مى‌كند و اعجاز علمى قرآن را به اثبات مى‌رساند

برخى از نويسندگان و صاحب‌نظران در چند دهه اخير بعد ديگرى براى اعجاز قرآن بيان كرده‌اند كه همان اعجاز عددى قرآن است. اينان ادعا مى‌كنند كه يك نظم رياضى بر قرآن حاكم است. هر چند كه در كتاب «الإتقان في علوم القرآن» سيوطى، رد پاى اين فكر ديده مى‌شود. امّا تا چند سال اخير اين راز علمى پنهان مانده بود و با ظهور رايانه‌هايى كه مى‌تواند حساب‌هاى بسيار زيادى را در مدت زمان كمى و با دقت بالائى انجام دهد، پرده از روى نظم رياضى قرآن برداشته شد و اعجاز اين كتاب مقدس بار ديگر بر جهانيان ثابت گرديد. در مقابل آنان، گروه ديگرى از نويسندگان و صاحب‌نظران قرآنى، قرار دارند كه اين مطالب را نمى‌پذيرند و برخى محاسبات آنان را خطاآلود مى‌دانند و حتى برخى نويسندگان با شدت هر چه بيشتر، قسمتى از اين مطالب را توطئه بهائيت معرفى مى‌كنند و آن‌را يك جريان انحرافى مى‌دانند و در اين مورد به ادعاى نبوت رشاد خليفه و كشته شدن او استشهاد مى‌كنند

نویسنده در بخش سوم، ابتدا گزارشى از آثار موافقان و مخالفان اعجاز عددى قرآن كريم را بيان و سپس چنين نتيجه‌گيرى كرده است: «تعداد زيادى از دانشمندان، نظم رياضى قرآن را دنبال كرده‌اند و به نتايج قابل توجهى رسيده‌اند، هر چند كه برخى از محاسبات آنها خطا بوده و يا با اعمال سليقه و ذوق شخصى همراه بوده است»

بخش چهارم و پنجم، در جلد دوم قرار گرفته و شماره صفحات، ادامه شماره صفحات جلد اول مى‌باشد. نویسنده در بخش چهارم، علوم زيست‌شناسى در قرآن كريم را بررسى نموده است. عناوين برخى از مباحث مطرح شده در اين بخش عبارت است از: منشأ پيدايش حيات در زمين؛ آيا انسان مى‌تواند موجود زنده‌اى به وجود بياورد؛ خلقت انسان اوليه و نظريه تكامل داروين؛ زوجيت و لقاح گياهان و ابرها

بخش پنجم، پيرامون قرآن و علوم پزشکى بوده و از جمله موضوعات مورد بررسى قرار گرفته در آن، مى‌توان به مطالب زير اشاره كرد: قرآن و بهداشت؛ قرآن و درمان بيمارى‌ها؛ قرآن و اسرار خلقت انسان (از نظر پزشکى)

وضعيت كتاب

فهرست مطالب، در ابتداى جلد اول و فهرست آيات؛ روايات؛ نمايه اعلام، اشخاص و موضوعات مطرح شده در متن، به همراه فهرست منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى كتاب آمده است.

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

پژوهشی در اعجاز علمی قرآن (رضایی اصفهانی)

پیامبر مهر