پژوهشی جامعه‌شناختی در نثر داستانی جدید فارسی
| پژوهشی جامعه‌شناختی در نثر داستانی جدید فارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نواب‌پور، رضا (نویسنده) |
| ناشر | توس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 1ـ724ـ315ـ964ـ978 |
| موضوع | داستا‌نها‌ی فارسی - قرن ۱۴ - جنبههای اجتماعی,داستا‌ن‌نویسی - تاریخ,داستا‌نها‌ی فارسی - تاریخ و نقد,داستا‌ن - جنبههای اجتماعی |
| کد کنگره | PIR ۳۸۵۴/ن۹پ۴ ۱۳۹۷ |
پژوهشی جامعه‌شناختی در نثر داستانی جدید فارسی تألیف رضا نواب‌پور، ادبیات نو پارسی در دورانی از دگرگونی اجتماعی پدید آمده که از پایان سدۀ نوزدهم آغاز شده و پس از جنگ جهانی دوم شتاب گرفته است.
ساختار
کتاب در سه بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
مطالعۀ ادبیات، نه همین دستیابی به شناخت انگیزه‌ها و هنر نویسندگان و تحول و تکامل قالب‌ها و سبک‌هاست که بر محیط‌های اجتماعی‌ای که بر کوشش ادبی نفوذ داشته و در آثار ادبی بازتاب یافته‌اند نیز پرتو می‌افکند.
ادبیات نو پارسی در دورانی از دگرگونی اجتماعی پدید آمده که از پایان سدۀ نوزدهم آغاز شده و پس از جنگ جهانی دوم شتاب گرفته است. نویسندگان مدرن ایران در محیط متضاد و پیوند میان کهنه و نو پرورش یافته، از برای خوانندگانی که پیوسته در افزایش و دگرگونی اجتماعی بودند، نوشته‌اند. اینان جنبههای گوناگون زندگانی پیچیدۀ اجتماعی ایران نو را به تصویر کشیده، به تصریح یا به تلویح مقاومتی را که در برابر دگرگونی می‌دیدند، تفسیر کردند. بنابراین ادبیات جدید ایران هم در ارزش هنری و هم ارزش منبع آگاهی بودنش، در زمینۀ تاریخ اجتماعی خواندنی است. این کتاب در باب ادبیات داستانی پدیدآمده میان انقلاب مشروطه و انقلاب است و شعر را که هنوز بارور است و در ایران گسترده‌تر از اروپا و آمریکا سروده می‌شود، نادیده می‌انگارد.
این کتاب به بررسی ادبیات داستانی جدید ایران می‌پردازد که رویش تازه‌ای است که از بیداری ملی پایان سدۀ نوزدهم و انقلاب مشروطه نشأت گرفته است. این ادبیات در ضمن حفظ عناصر مرده ریگ ادبیات کلاسیک پارسی، مستقیم یا غیرمستقیم از قالب‌های اروپایی تأثیر پذیرفته، گرایشی کلی را نسبت به واقع‌باوری اجتماعی نشان می‌دهد. این ادبیات بازتاب‌کنندۀ دگرگونی‌های اجتماعی بزرگی است که ایران در طی هفتادواند سال، میان 1284 تا 1358 با آنها دست به گریبان بوده است. برون‌داد یا محصول ادبی دوران‌های پیاپی گواه دگرگونی‌های بزرگ در نگرش‌های متداول و علاقه‌های اجتماعی است.
بخش نخست کتاب به زمینۀ تاریخی و اجتماعی تا سال 1358 می‌پردازد. بخش دوم به ویژگی‌های اجتماعی ادبیات کلاسیک و عامه پرداخته، دربارۀ آثاری ویژه بحث می‌کند که در دورۀ زمینه‌ساز پیش از سال 1284 پدید آمدند. بخش سوم پژوهشی است دربارۀ ادبیات مدرن ایران که به سه دوره تقسیم شده است:
1. (1284 ـ 1319) آن هنگام که نگرش غالب ملت باوری گیتیانه، افتخار به گذشتۀ ایران را با گرایش به مدرن‌گری در هم آمیخته بود.
2. (1319 ـ 1332) آن هنگام که دشمنی با خودکامگی (پس از تجربه‌های حکومت رضاشاه) با نگرش سیاسی که روی هم رفته بیشتر سوسیالیستی بود تا لیبرال (آزادی‌خواه) و گاه نیز ضد روحانی بود، جوش خورده بود.
3. (1332 ـ 1358) آنگاه که در میان گرایش‌های گوناگون، مهم‌ترین نگرانی‌ها دربارۀ وضع تهیدستان و هویت فرهنگ ملی بود. از آنجا که کوشش‌های ادبی در دوران هر دو شاه پهلوی با سانسور روبرو بود و از آن تأثیر می‌پذیرفت، در بخش سوم از سرشت و میزان دگرگون‌شونده شدت سانسور و ابزارهای طفره‌رفتن نویسندگان از آن بحث می‌شود و دو گرایش اصلی این دوران به هم‌پوشانی یکدیگر می‌پردازند؛ زیرا هر یک نمایندۀ دگرگونی ناگهانی علیه مدرن‌گری شتاب‌آلود و تحمیلی است. بدیهی است که برخی از نویسندگان بیشتر نگران سختی‌های اقتصادی و اجتماعی توده‌ها بودند و برخی دیگر بیشتر نگران تأثیرهایی که بر فرهنگ سنتی اسلامی و شیوۀ زندگانی توده‌ها می‌گذاشت.
در پیوستی که به کتاب افزوده شده، مقاله‌ای از زنده‌یاد نواب پور با عنوان «روشنفکر ایرانی؛ سیاست، ادبیات و روشنفکری» توسط مترجم آورده شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات