۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
زين الأخبار (تعریب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ابوريحان بيرونى' به 'ابوريحان بيرونى '
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'ابوريحان بيرونى' به 'ابوريحان بيرونى ') |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
آن چه را كه بايد درباره چند و چون چند دانشمندى كه پيش از دكتر ملك دست به تصحيح اين متن زده‌اند، دانست، دكتر ملك در مقدّمه عالمانه خود به آنان و معرفى كارشان در صفحات شانزده تا بيست پيش‌گفتار پرداخته است و نيز از صفحه بيست و دو همين پيش‌گفتار نسخى را كه از زين‌الاخبار شناسايى كرده‌اند، معرّفى كرده‌اند. | آن چه را كه بايد درباره چند و چون چند دانشمندى كه پيش از دكتر ملك دست به تصحيح اين متن زده‌اند، دانست، دكتر ملك در مقدّمه عالمانه خود به آنان و معرفى كارشان در صفحات شانزده تا بيست پيش‌گفتار پرداخته است و نيز از صفحه بيست و دو همين پيش‌گفتار نسخى را كه از زين‌الاخبار شناسايى كرده‌اند، معرّفى كرده‌اند. | ||
زين‌الاخبار يكى از كتاب‌هاى مهم تاريخ كشورمان در دوره غزنوى است. موًلف عبدالحى بن ضحاك گرديزى، مورخ بزرگ عهد غزنوى است. از زندگى ابتدايى و ايام صباوت موصوف اطلاعى دقيقى در دست نيست. اما از مطالعه اثرش كه همان "زين الاخبار" ناميده مى‌شود، چنين استنباط مى‌گردد كه با دانشمندان دربار غزنوى روابط نيك و عالمانه داشته است؛ از جمله با ابوريحان بيرونى. | زين‌الاخبار يكى از كتاب‌هاى مهم تاريخ كشورمان در دوره غزنوى است. موًلف عبدالحى بن ضحاك گرديزى، مورخ بزرگ عهد غزنوى است. از زندگى ابتدايى و ايام صباوت موصوف اطلاعى دقيقى در دست نيست. اما از مطالعه اثرش كه همان "زين الاخبار" ناميده مى‌شود، چنين استنباط مى‌گردد كه با دانشمندان دربار غزنوى روابط نيك و عالمانه داشته است؛ از جمله با [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] . | ||
به قول سيعد نفيسى، عبدالحى بن ضحاك گرديزى، زمانى كه از جشن‌ها و عيدهاى هندوان سخن مى‌راند، مى‌گويد كه آن مطالب را از ابوريحان محمد بن احمد بيرونى شنيده است. از اين كه هر دو دانشمند در غزنين هرات به سر مى‌بردند و شايد موًلف زين‌الاخبار از شاگردان ابوريحان بوده باشد. | به قول سيعد نفيسى، عبدالحى بن ضحاك گرديزى، زمانى كه از جشن‌ها و عيدهاى هندوان سخن مى‌راند، مى‌گويد كه آن مطالب را از ابوريحان محمد بن احمد بيرونى شنيده است. از اين كه هر دو دانشمند در غزنين هرات به سر مى‌بردند و شايد موًلف زين‌الاخبار از شاگردان ابوريحان بوده باشد. | ||
ديده مى‌شود كه موًلف زين‌الاخبار با ابوريحان بيرونى محشور بوده و با يگديگر روابط علمى و دوستانه داشته‌اند. دانشمندان ديگر نيز در مورداش تبصره مى‌نمايد كه: ظاهرا گرديزى از شاگردان مورخ بزرگ اسلامى؛ يعنى ابوريحان بيرونى مولف آثارالباقيه بوده است. تا جايى كه ميرزا محمدخان قزوينى كتاب زين‌الاخبار را در تاريخ، آثار، اعياد، عادات، رسوم، انساب و معارف ملل ماضيه تا اندازه شبيه به آثار الباقيه ابوريحان بيرونى مى‌داند. ديده مى‌شود كه نزديكى دو موًرخ و دانشمند دربار غزنوى چنان بود كه تاًثيرات علمى، ابوريحان در اثر گرديزى نمايان است. | ديده مى‌شود كه موًلف زين‌الاخبار با [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] محشور بوده و با يگديگر روابط علمى و دوستانه داشته‌اند. دانشمندان ديگر نيز در مورداش تبصره مى‌نمايد كه: ظاهرا گرديزى از شاگردان مورخ بزرگ اسلامى؛ يعنى [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] مولف آثارالباقيه بوده است. تا جايى كه ميرزا محمدخان قزوينى كتاب زين‌الاخبار را در تاريخ، آثار، اعياد، عادات، رسوم، انساب و معارف ملل ماضيه تا اندازه شبيه به آثار الباقيه [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] مى‌داند. ديده مى‌شود كه نزديكى دو موًرخ و دانشمند دربار غزنوى چنان بود كه تاًثيرات علمى، ابوريحان در اثر گرديزى نمايان است. | ||
عبدالحى حبيبى، در مورد گرديزى مى‌نگارد كه: "از شرح حال گرديزى متاسفانه چيزى نمى‌دانيم و در كتب ديگر ذكرى از او نيست. اگر مقدمه اين كتاب در دست مى‌بود. از روى آن گرديزى را خوب‌تر مى‌شناختيم، در حالى كه در بعضى موارد نام خود را به عبارت ( فرازآورنده) اين كتاب ابوسيعد عبدالحى بن الضحاك ابن محمود گرديزى مى‌نويسد و چنين به نظر مى‌رسد كه در غزنه پايتخت آن وقت سكونت داشت و كتاب خود را در اين شهر نوشت و در اواخر زندگى استاد ابوريحان بيرونى (متوفى 440 هجرى 1048 ميلادى) با او ديدار كرده است. | عبدالحى حبيبى، در مورد گرديزى مى‌نگارد كه: "از شرح حال گرديزى متاسفانه چيزى نمى‌دانيم و در كتب ديگر ذكرى از او نيست. اگر مقدمه اين كتاب در دست مى‌بود. از روى آن گرديزى را خوب‌تر مى‌شناختيم، در حالى كه در بعضى موارد نام خود را به عبارت ( فرازآورنده) اين كتاب ابوسيعد عبدالحى بن الضحاك ابن محمود گرديزى مى‌نويسد و چنين به نظر مى‌رسد كه در غزنه پايتخت آن وقت سكونت داشت و كتاب خود را در اين شهر نوشت و در اواخر زندگى استاد [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] (متوفى 440 هجرى 1048 ميلادى) با او ديدار كرده است. | ||
زين‌الاخبار در زمان سلطنت عبدالرشيد بن مسعود بن محمود بن سبكتگين ( 444 441 هجرى 1950-1052 1049 ميلادى) در غزنه تاًليف شده باشد. زيرا در متن كتاب چند جاى نام سلطان عبدالرشيد را با دعاى "ام سلطان" ذكر كرده است و از اين بر مى‌آيد كه گرديزى كتاب خود را پيش از فتنه طغرل ختم كرده بود. | زين‌الاخبار در زمان سلطنت عبدالرشيد بن مسعود بن محمود بن سبكتگين ( 444 441 هجرى 1950-1052 1049 ميلادى) در غزنه تاًليف شده باشد. زيرا در متن كتاب چند جاى نام سلطان عبدالرشيد را با دعاى "ام سلطان" ذكر كرده است و از اين بر مى‌آيد كه گرديزى كتاب خود را پيش از فتنه طغرل ختم كرده بود. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
درباره نام كتاب مى‌توان اظهار كرد كه از لقب سلطان عبدالرشيد گرفته شده است؛ يعنى "عزوالدوله و زين‌المله سيف الله عبدالرشيد" كه احتمالا زين‌الاخبار از زين‌المله گرفته شده باشد. | درباره نام كتاب مى‌توان اظهار كرد كه از لقب سلطان عبدالرشيد گرفته شده است؛ يعنى "عزوالدوله و زين‌المله سيف الله عبدالرشيد" كه احتمالا زين‌الاخبار از زين‌المله گرفته شده باشد. | ||
به گفتهً گرديزى كه خودش "فرازآورنده" گردآورنده زين‌الاخبار بوده است. بر علاوه مشاهدات و روايات دوستان خويش، از منابع مختلف جهت تدوين كتابش بهره گرفته است. و طورى كه خودش بيان داشته، وى محضر شريف دانشمند بزرگ ابوريحان بيرونى را درك كرده و از او مطالبى شنيده و از دو كتاب معروف بيرونى؛ يعنى تحقيق مال الهند و آثارالباقيه وى استفاده كرده است. | به گفتهً گرديزى كه خودش "فرازآورنده" گردآورنده زين‌الاخبار بوده است. بر علاوه مشاهدات و روايات دوستان خويش، از منابع مختلف جهت تدوين كتابش بهره گرفته است. و طورى كه خودش بيان داشته، وى محضر شريف دانشمند بزرگ [[ابو ریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] را درك كرده و از او مطالبى شنيده و از دو كتاب معروف بيرونى؛ يعنى تحقيق مال الهند و آثارالباقيه وى استفاده كرده است. | ||
ماخذى كه گرديزى در اثر خود از آن استفاده كرده، از همه اول‌تر همانا، كتاب صورالاقاليم ابوزيد احمد بن سهل بلخى (235-323 هجرى 849-933 ميلادى) است و ثانيا از ممالك و مسالك ابن خردادبه تاًليف حدود (250هجرى 864 ميلادى) مى‌باشد كه در مباحثى مختلف از اين دو كتاب استفاده برده است. | ماخذى كه گرديزى در اثر خود از آن استفاده كرده، از همه اول‌تر همانا، كتاب صورالاقاليم ابوزيد احمد بن سهل بلخى (235-323 هجرى 849-933 ميلادى) است و ثانيا از ممالك و مسالك ابن خردادبه تاًليف حدود (250هجرى 864 ميلادى) مى‌باشد كه در مباحثى مختلف از اين دو كتاب استفاده برده است. | ||