۶۱٬۱۸۹
ویرایش
الأمالي مع كتابی ذيل الأمالي و النوادر: تفاوت میان نسخه‌ها
الأمالي مع كتابی ذيل الأمالي و النوادر (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۳۱
، ۱۲ دسامبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - ' ابو ' به ' ابو'
جز (جایگزینی متن - 'عبد الله' به 'عبدالله') |
جز (جایگزینی متن - ' ابو ' به ' ابو') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''كتاب الامالى مع كتابى ذيل الامالى و النوادر'''، به زبان عربى، هر سه، تأليف | '''كتاب الامالى مع كتابى ذيل الامالى و النوادر'''، به زبان عربى، هر سه، تأليف ابوعلى، اسماعيل بن قاسم بن عيذون قالى، مشهور به ابوعلى قالى(288 - 356ق)، در موضوعات مختلف تفسير، حديث، لغت، تاريخ و... است. | ||
به دنبال اين هر سه نوشتار كه در يك جلد گرد آمده، كتاب«التنبيه على اوهام القالى فى اماليه»، نوشته | به دنبال اين هر سه نوشتار كه در يك جلد گرد آمده، كتاب«التنبيه على اوهام القالى فى اماليه»، نوشته ابوعبيد عبدالله بن عبد العزيز بن محمد [[بکری، عبدالله بن عبد العزیز|بكرى]] گنجانده شده است. | ||
ابو على قالى، به دعوت حاكم اموّى اندلس در سال 328ق، به نزد او رفت و در آن‌جا به تعليم و تأليف پرداخت. او، در مقدمه‌ى اثر آورده كه امالى را در همين دوره، در قرطبه، روزهاى پنج‌شنبه هر هفته، در مسجد جامع«زهرا مباركه»، از حفظ بر شاگردانش املاء مى‌كرده است. | ابو على قالى، به دعوت حاكم اموّى اندلس در سال 328ق، به نزد او رفت و در آن‌جا به تعليم و تأليف پرداخت. او، در مقدمه‌ى اثر آورده كه امالى را در همين دوره، در قرطبه، روزهاى پنج‌شنبه هر هفته، در مسجد جامع«زهرا مباركه»، از حفظ بر شاگردانش املاء مى‌كرده است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
چند صفحه اول(7 صفحه)، توسط آقايان صلاح بن فتحى هلل و سيد بن عباس جليمى كه محققين اثر هستند، نگارش يافته است، سپس متن اصلى امالى كه از دو جزء تشكيل يافته است<ref>ص 14 تا 562</ref> و بعد ذيل امالى<ref>ص 563 تا 698</ref> و سپس كتاب نوادر<ref>ص 699 تا 757</ref> قرار گرفته است و در آخر، متن كتاب«التنبيه على اوهام القالى فى اماليه» از | چند صفحه اول(7 صفحه)، توسط آقايان صلاح بن فتحى هلل و سيد بن عباس جليمى كه محققين اثر هستند، نگارش يافته است، سپس متن اصلى امالى كه از دو جزء تشكيل يافته است<ref>ص 14 تا 562</ref> و بعد ذيل امالى<ref>ص 563 تا 698</ref> و سپس كتاب نوادر<ref>ص 699 تا 757</ref> قرار گرفته است و در آخر، متن كتاب«التنبيه على اوهام القالى فى اماليه» از ابوعبيد [[بکری، عبدالله بن عبد العزیز|بكرى]] ذكر شده است<ref>ص 758 تا 840</ref>. | ||
هيچ‌كدام از نوشته‌هاى ياد شده داراى باب‌بندى و فصل‌بندى خاصى نمى‌باشد. | هيچ‌كدام از نوشته‌هاى ياد شده داراى باب‌بندى و فصل‌بندى خاصى نمى‌باشد. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
در مقدمه، محققين، اول، از اهميت كتب امالى و نوادر نزد علماء، ازجمله آنچه [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] در«معجم الادباء» آورده، سخن مى‌گويند و به اين سخن [[ابن خلدون]] استشهاد مى‌نمايند: «اصول متن ادب و اركان آن، در چهار ديوان است؛ «ادب الكاتب» ابن قتيبة، «الكامل» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، «البيان و التبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و«نوادر» | در مقدمه، محققين، اول، از اهميت كتب امالى و نوادر نزد علماء، ازجمله آنچه [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] در«معجم الادباء» آورده، سخن مى‌گويند و به اين سخن [[ابن خلدون]] استشهاد مى‌نمايند: «اصول متن ادب و اركان آن، در چهار ديوان است؛ «ادب الكاتب» ابن قتيبة، «الكامل» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، «البيان و التبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و«نوادر» ابوعلى قالى و بقيه از اينها تبعيت نموده و فروع اين آثار شمرده مى‌شوند.» و دوم، شرح حال و اثر مؤلف را به‌طور مختصر بيان مى‌كنند و در قسمت بعدى، به معرفى كتاب امالى مى‌پردازند و خاطرنشان مى‌كنند كه ابوعلى قالى در اين اثر، همان راه علماى سلف را ادامه داده و اين نوع از امالى، مجموعه‌اى نامنظم از روايات گوناگون دينى و ادبى است و بيشتر به جنبه‌هاى لغوى عنايت دارد و اساس كار مؤلفين آنها، شرح و توضيح واژگان ناآشنا و دشوار است و در ادامه، در مورد اهميت اين اثر مى‌گويند: اين اثر، مجموعه‌اى عظيم از شرح آيات قرآن كريم و احاديث نبوى، اخبار و لطايف ادبى، گزيده‌هاى شعرى و امثال و حكم همراه با شرح مواد و توضيح لغوى است. | ||
قسمت بعدى مقدمه محققين، به معرفى اثر | قسمت بعدى مقدمه محققين، به معرفى اثر ابوعبيد [[بکری، عبدالله بن عبد العزیز|بكرى]] پرداخته است و در آخر، محققين، از ويژگى‌هاى اين طبع و روش خود صحبت مى‌كنند. | ||
== كتاب الامالى == | == كتاب الامالى == | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
ابو على قالى، پس از كتاب امالى، مجالس ديگرى را نيز به همين شيوه املاء كرد كه به نام«ذيل الامالى» معروف و منتشر شده است. در«ذيل الامالى»، 11 آيه قرآن را كه در آنها لغات دشوار به كار رفته يا داراى نكته لغوى و ادبى بوده، بيان نموده است و به چند حديث نبوى(9حديث) نيز پرداخته است. | ابو على قالى، پس از كتاب امالى، مجالس ديگرى را نيز به همين شيوه املاء كرد كه به نام«ذيل الامالى» معروف و منتشر شده است. در«ذيل الامالى»، 11 آيه قرآن را كه در آنها لغات دشوار به كار رفته يا داراى نكته لغوى و ادبى بوده، بيان نموده است و به چند حديث نبوى(9حديث) نيز پرداخته است. | ||
و بر همين سياق، به نقل كلمات قصار، اشعار و امثال و قصايد و خطبه‌ها، همراه با شرح واژه‌هاى دشوار آنها همت نهاده است، ازجمله قصيده ابن احمر، مرثيه زياد اعجم در خصوص مغيرة بن مهلب، سؤال معاويه از دغفل در رابطه با قبايل عرب، ابيات | و بر همين سياق، به نقل كلمات قصار، اشعار و امثال و قصايد و خطبه‌ها، همراه با شرح واژه‌هاى دشوار آنها همت نهاده است، ازجمله قصيده ابن احمر، مرثيه زياد اعجم در خصوص مغيرة بن مهلب، سؤال معاويه از دغفل در رابطه با قبايل عرب، ابيات ابوعتاهيه در رابطه با مرگ، قصيده سيار بن مبيرة، قصيده مسعود بن وكيلى، حجاج و اعرابى فصيح و... | ||
== كتاب النوادر == | == كتاب النوادر == | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
ابو على قالى، رساله‌اى ديگر به همان شيوه با نام«نوادر» نگاشت و در آن، اشعار و خطب مهم را نقل و شرح كرده است. كتاب، با اخبار عروة بن حرام و عفراء و شرح داستان آنها شروع مى‌شود و در ادامه، از امثال و اقوال عرب، نهار نزد عرب، كلام حضرت امير المؤمنين(ع) در مورد ايمان و يقين و زهد و عدل و... سخن به ميان آمده است. | ابو على قالى، رساله‌اى ديگر به همان شيوه با نام«نوادر» نگاشت و در آن، اشعار و خطب مهم را نقل و شرح كرده است. كتاب، با اخبار عروة بن حرام و عفراء و شرح داستان آنها شروع مى‌شود و در ادامه، از امثال و اقوال عرب، نهار نزد عرب، كلام حضرت امير المؤمنين(ع) در مورد ايمان و يقين و زهد و عدل و... سخن به ميان آمده است. | ||
آنچه در پايان بايد به آن توجه كرد اين است كه قالى بغدادى در نزد بزرگ‌ترين استادان ادب عربى و حديث و قرآن مانند زجّاج، اخفش، ابن دريد، ابن انبارى و [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] درس خوانده و ميراث علمى آنان را به اندلس انتقال داده و در اين كتاب پيوسته به آموخته‌هاى خويش از آنان استناد جسته است. | آنچه در پايان بايد به آن توجه كرد اين است كه قالى بغدادى در نزد بزرگ‌ترين استادان ادب عربى و حديث و قرآن مانند زجّاج، اخفش، ابن دريد، ابن انبارى و [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] درس خوانده و ميراث علمى آنان را به اندلس انتقال داده و در اين كتاب پيوسته به آموخته‌هاى خويش از آنان استناد جسته است. ابوعلى قالى، در شرح واژگان، بيشتر به سخنان لغويان برجسته، به‌ويژه اصمعى، ابن دريد و ابن انبارى استناد مى‌كند؛ به‌گونه‌اى كه تقريباً هيچ صفحه‌اى از اين اثر را نمى‌توان يافت كه نام يكى از اين دانشمندان در آن نيامده باشد. | ||
== التنبيه على اوهام ابى على فى اماليه == | == التنبيه على اوهام ابى على فى اماليه == | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
رواج و رونق امالى سبب شد كه محققان، ضمن بررسى آن، به برخى خطاها و كاستى‌هاى آن نيز پى ببرند، مثل نسبت دادن شعرى از يك شاعر به شاعر ديگر، نياوردن نام شاعر، تغيير غير دقيق شعر با جمله‌اى ادبى و گاه دريافت نادرست معناى آن و ناقص آوردن برخى عبارات. | رواج و رونق امالى سبب شد كه محققان، ضمن بررسى آن، به برخى خطاها و كاستى‌هاى آن نيز پى ببرند، مثل نسبت دادن شعرى از يك شاعر به شاعر ديگر، نياوردن نام شاعر، تغيير غير دقيق شعر با جمله‌اى ادبى و گاه دريافت نادرست معناى آن و ناقص آوردن برخى عبارات. | ||
اين نكته نيز تذكر داده شده است كه گاهى، براى فهم بهتر مقصود شاعر، بهتر بوده كه بيت‌هاى پيشين و پسين شعر نيز آورده مى‌شد؛ ازاين‌رو، | اين نكته نيز تذكر داده شده است كه گاهى، براى فهم بهتر مقصود شاعر، بهتر بوده كه بيت‌هاى پيشين و پسين شعر نيز آورده مى‌شد؛ ازاين‌رو، ابوعبيد [[بکری، عبدالله بن عبد العزیز|بكرى]] ، ضمن تأكيد بر مقام ادبى ابوعلى قالى كتاب«التنبيه على اوهام ابى على فى اماليه» را در توضيح همين موارد نگاشته است. | ||
== وضعيّت كتاب == | == وضعيّت كتاب == | ||