قواعد فقه جزایی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
 
خط ۳۹: خط ۳۹:
فصول کتاب به شرح زیر به بررسی مباحث تخصصی می‌پردازند:
فصول کتاب به شرح زیر به بررسی مباحث تخصصی می‌پردازند:
#فصل اول: قواعد فقهی: این فصل به معرفی و تبیین مبانی قواعد فقهی اختصاص دارد. در ابتدای فصل، تاریخچه شکل‌گیری و اهمیت قواعد فقهی در فرایند استنباط احکام شرعی بررسی می‌شود <ref>ر.ک: متن کتاب، ص 18، 20 </ref>. سپس، مفاهیم اصلی نظیر قاعده، فقه و قاعده فقهی به‌صورت دقیق تعریف شده و تمایزات هر یک از مفاهیم مشابه روشن می‌گردد <ref>ر.ک: همان، ص 24- 21 </ref>. در ادامه، مفهوم اشباه و نظایر و چگونگی ارتباط آن با قواعد فقهی شرح داده می‌شود که برای درک ساختار و کاربرد قواعد فقهی حائز اهمیت است <ref>ر.ک: همان، ص 31-30</ref>.
#فصل اول: قواعد فقهی: این فصل به معرفی و تبیین مبانی قواعد فقهی اختصاص دارد. در ابتدای فصل، تاریخچه شکل‌گیری و اهمیت قواعد فقهی در فرایند استنباط احکام شرعی بررسی می‌شود <ref>ر.ک: متن کتاب، ص 18، 20 </ref>. سپس، مفاهیم اصلی نظیر قاعده، فقه و قاعده فقهی به‌صورت دقیق تعریف شده و تمایزات هر یک از مفاهیم مشابه روشن می‌گردد <ref>ر.ک: همان، ص 24- 21 </ref>. در ادامه، مفهوم اشباه و نظایر و چگونگی ارتباط آن با قواعد فقهی شرح داده می‌شود که برای درک ساختار و کاربرد قواعد فقهی حائز اهمیت است <ref>ر.ک: همان، ص 31-30</ref>.
#فصل دوم: قاعدة درأ: این فصل به یکی از مهم‌ترین قواعد فقه جزایی، یعنی قاعدة درأ (درء حدود با شبهات) می‌پردازد. این قاعده بیان می‌کند که در صورت وجود شبهه، حدود شرعی ساقط می‌شوند. ابتدا مستندات این قاعده از منابع دینی نظیر آیات و روایات بررسی می‌گردد <ref>ر.ک: همان، ص 41 </ref>. سپس، مفردات کلیدی قاعده مانند درأ (به معنای دفع و اسقاط)، حد (به معنای مجازات شرعی تعیین‌شده) و شبهه (به معنای تردید و ابهام) تعریف و اقسام مختلف شبهات (شبهه حکمیه و شبهه موضوعیه) تبیین می‌شوند <ref>ر.ک: همان، ص47- 43</ref>. در پایان، ماهیت و کاربردهای قاعده درأ در مواردی که فقها به آن استناد کرده‌اند، تحلیل می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص54-48 .</ref>
#فصل دوم: قاعدة درأ: این فصل به یکی از مهم‌ترین قواعد فقه جزایی، یعنی قاعدة درأ (درء حدود با شبهات) می‌پردازد. این قاعده بیان می‌کند که در صورت وجود شبهه، حدود شرعی ساقط می‌شوند. ابتدا مستندات این قاعده از منابع دینی نظیر آیات و روایات بررسی می‌گردد <ref>ر.ک: همان، ص 41 </ref>. سپس، مفردات کلیدی قاعده مانند درأ (به معنای دفع و اسقاط)، حد (به معنای مجازات شرعی تعیین‌شده) و شبهه (به معنای تردید و ابهام) تعریف و اقسام مختلف شبهات (شبهه حکمیه و شبهه موضوعیه) تبیین می‌شوند <ref>ر.ک: همان، ص47- 43</ref>. در پایان، ماهیت و کاربردهای قاعده درأ در مواردی که فقها به آن استناد کرده‌اند، تحلیل می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص54-48.</ref>
#فصل سوم: بررسی تطبیقی قاعدة تجری و جرم عقیم و محال: این فصل به دو مفهوم تجری (اقدام به انجام عمل حرام با فرض عدم تحقق آن) و جرم عقیم و محال از منظر فقه و حقوق می‌پردازد. در ابتدا، تعریف لغوی و اصطلاحی تجری ارائه شده و دیدگاه‌های مختلف فقها و اصولیان درباره آن، از جمله حکم کیفر یا عدم کیفر تجری، موردبحث قرار می‌گیرد <ref>ر.ک: همان، ص 66- 55 </ref>سپس، به تعریف جرم عقیم (جرمی که به دلیل عواملی خارج از اراده فاعل به نتیجه نمی‌رسد) و جرم محال (جرمی که به دلیل ماهیت خود یا موانع ذاتی، امکان تحقق ندارد) پرداخته و تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها بررسی می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص70- 66 </ref> این فصل همچنین نگاهی جرم‌شناسانه به این مفاهیم ارائه می‌دهد <ref>ر.ک: همان، ص 84-70.</ref>
#فصل سوم: بررسی تطبیقی قاعدة تجری و جرم عقیم و محال: این فصل به دو مفهوم تجری (اقدام به انجام عمل حرام با فرض عدم تحقق آن) و جرم عقیم و محال از منظر فقه و حقوق می‌پردازد. در ابتدا، تعریف لغوی و اصطلاحی تجری ارائه شده و دیدگاه‌های مختلف فقها و اصولیان درباره آن، از جمله حکم کیفر یا عدم کیفر تجری، موردبحث قرار می‌گیرد <ref>ر.ک: همان، ص 66- 55 </ref>سپس، به تعریف جرم عقیم (جرمی که به دلیل عواملی خارج از اراده فاعل به نتیجه نمی‌رسد) و جرم محال (جرمی که به دلیل ماهیت خود یا موانع ذاتی، امکان تحقق ندارد) پرداخته و تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها بررسی می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص70- 66 </ref> این فصل همچنین نگاهی جرم‌شناسانه به این مفاهیم ارائه می‌دهد <ref>ر.ک: همان، ص 84-70.</ref>
#فصل چهارم: تعزیر و رابطه آن با امر به معروف و نهی از منکر: در این فصل، مفهوم تعزیر (مجازات‌های بازدارنده و غیر حدی) و ارتباط آن با فریضه امر به معروف و نهی از منکر مورد بحث قرار می‌گیرد. ابتدا کلیات مربوط به تعزیر شامل تعریف، اقسام (مانند تعزیر خاص)، مجازات‌های تعزیری در حقوق الناس، و نوع و میزان آن‌ها بررسی می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص 95-85 </ref> سپس، به تفصیل رابطه تعزیر با امر به معروف و نهی از منکر در مراحل عملی این فریضه و وجوب عقلی و شرعی آن شرح داده می‌شود. این فصل تبیین می‌کند که تعزیرات ابزاری در راستای اجرای احکام شرعی و جلوگیری از ارتکاب منکرات هستند <ref>ر.: همان، ص102-95</ref>.
#فصل چهارم: تعزیر و رابطه آن با امر به معروف و نهی از منکر: در این فصل، مفهوم تعزیر (مجازات‌های بازدارنده و غیر حدی) و ارتباط آن با فریضه امر به معروف و نهی از منکر مورد بحث قرار می‌گیرد. ابتدا کلیات مربوط به تعزیر شامل تعریف، اقسام (مانند تعزیر خاص)، مجازات‌های تعزیری در حقوق الناس، و نوع و میزان آن‌ها بررسی می‌شود <ref>ر.ک: همان، ص 95-85 </ref> سپس، به تفصیل رابطه تعزیر با امر به معروف و نهی از منکر در مراحل عملی این فریضه و وجوب عقلی و شرعی آن شرح داده می‌شود. این فصل تبیین می‌کند که تعزیرات ابزاری در راستای اجرای احکام شرعی و جلوگیری از ارتکاب منکرات هستند <ref>ر.: همان، ص102-95</ref>.