۱۴۴٬۷۴۵
ویرایش
سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام: تفاوت میان نسخهها
سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۷
، ۹ نوامبربدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام''' تألیف کاظم | '''سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام''' تألیف [[استادی مقدم، کاظم|کاظم استادی]]؛ پژوهشگر و محقق؛ این کتاب به بررسی سیر تحول خط فارسی از قرن اول هجری تا دوران معاصر میپردازد و با ارائه گاهشمار دقیق و نمونههای متعدد، تحولات خط عمومی فارسی را در ایران پس از اسلام تحلیل میکند. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
کتاب «سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام» اثر کاظم | کتاب «سیر تحول خط عمومی فارسی در ایران پس از اسلام» اثر [[استادی مقدم، کاظم|کاظم استادی]]، پژوهشی جامع در مورد تاریخ تحول خط فارسی از دوران پس از اسلام تا عصر حاضر است. این کتاب با نگاهی دقیق به روند تغییر و تحول خط در ایران، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران تاریخ خط و زبان فارسی قرار میدهد. | ||
نویسنده در آغاز کتاب به این نکته مهم اشاره میکند که از قرن اول هجری تا قرن سوم، هیچ کتاب نوشتهای به جز قرآن کریم و یا برگهایی از این مصحف شریف، در ایران و اسلام برجای نمانده است. اولین نسخه خطی به جای مانده از صدر اسلام مربوط به قرن سوم هجری و به زبان عربی میباشد که اصل این نسخه نیز در ایران موجود نیست. پس از ورود اعراب مسلمان به ایران، در زمانی نسبتاً کوتاه، خط پهلوی که در آن زمان خط نوشتاری اکثر مناطق ایران بود، از کاربرد عمومی ساقط شد و تا چند قرن، خط یا زبان نوشتاری مردم ایران، زبان و خط عربی گشت. | نویسنده در آغاز کتاب به این نکته مهم اشاره میکند که از قرن اول هجری تا قرن سوم، هیچ کتاب نوشتهای به جز قرآن کریم و یا برگهایی از این مصحف شریف، در ایران و اسلام برجای نمانده است. اولین نسخه خطی به جای مانده از صدر اسلام مربوط به قرن سوم هجری و به زبان عربی میباشد که اصل این نسخه نیز در ایران موجود نیست. پس از ورود اعراب مسلمان به ایران، در زمانی نسبتاً کوتاه، خط پهلوی که در آن زمان خط نوشتاری اکثر مناطق ایران بود، از کاربرد عمومی ساقط شد و تا چند قرن، خط یا زبان نوشتاری مردم ایران، زبان و خط عربی گشت. | ||
در بخش اول کتاب که تلخیصی از کتاب «زبان تازی در میان ایرانیان، پس از اسلام تا انتهای خلافت عباسیان» تألیف دکتر قاسم تویسرکانی است، به سیر تحول خط عربی در میان ایرانیان از قرن اول تا انتهای خلافت عباسیان پرداخته شده است. این بخش شامل دو فصل اصلی است: فصل اول به دورۀ از سقوط ساسانیان تا آغاز فرمانروایی مستقل ایرانی میپردازد که خود شامل دو دورۀ از سقوط ساسانیان تا سقوط امویان و از خلافت عباسیان تا فرمانروایان مستقل است. در این فصل به موضوعاتی همچون گردانیدن خط دیوان از فارسی به عربی و زبان و خط عربی در سکهها پرداخته شده است. فصل دوم به دوران حکومتهای مستقل از صفاریان تا سلجوقیان و از سلجوقیان تا سقوط خلافت بغداد اختصاص دارد و موضوعاتی چون خط عربی در قلمرو شهریاران خراسان و سیستان، شیفتگی دانشمندان ایرانی این دوران به زبان و خط، درآمیختگی عربی با پارسی، و زبان و خط عربی در نوشتههای تزئینی را بررسی میکند. | در بخش اول کتاب که تلخیصی از کتاب «زبان تازی در میان ایرانیان، پس از اسلام تا انتهای خلافت عباسیان» تألیف دکتر [[قاسم تویسرکانی]] است، به سیر تحول خط عربی در میان ایرانیان از قرن اول تا انتهای خلافت عباسیان پرداخته شده است. این بخش شامل دو فصل اصلی است: فصل اول به دورۀ از سقوط ساسانیان تا آغاز فرمانروایی مستقل ایرانی میپردازد که خود شامل دو دورۀ از سقوط ساسانیان تا سقوط امویان و از خلافت عباسیان تا فرمانروایان مستقل است. در این فصل به موضوعاتی همچون گردانیدن خط دیوان از فارسی به عربی و زبان و خط عربی در سکهها پرداخته شده است. فصل دوم به دوران حکومتهای مستقل از صفاریان تا سلجوقیان و از سلجوقیان تا سقوط خلافت بغداد اختصاص دارد و موضوعاتی چون خط عربی در قلمرو شهریاران خراسان و سیستان، شیفتگی دانشمندان ایرانی این دوران به زبان و خط، درآمیختگی عربی با پارسی، و زبان و خط عربی در نوشتههای تزئینی را بررسی میکند. | ||
بخش دوم کتاب به «گاهشمار شمسی خط فارسی در ایران از قرن اول تاکنون» اختصاص دارد. نویسنده در این بخش تأکید میکند که سده ششم هجری قمری، آغاز خطاطی فارسی در ایران و سده نهم و دهم هجری قمری، اوج خطاطی کتابهای فارسی است. همچنین اشاره میکند که سده دوازدهم با ورود حروفچینی سربی به ایران، کاهش چشمگیری در خطاطی فارسی پدید آمد و پس از آن، خطاطی کتاب فقط به صورت تفننی و تفریحی و تزیینی به کار رفته است. نکته جالب توجه این که نویسنده معتقد است خط فارسی عمومی مردم ایران از زمان پیدایش خط نسخ (و گاهی نستعلیق) و کاربرد عمومی آن تاکنون، تغییر قابل ملاحظه و چشمگیری نکرده است و اگر سیر خطهای عمومی و رایج بین اکثر مردم ایران را در نوشتهجات و کتابهای غیر تزیینی بررسی کنیم، درخواهیم یافت که در حال حاضر خط فارسی همان است که هشتصد سال پیش بوده است. | بخش دوم کتاب به «گاهشمار شمسی خط فارسی در ایران از قرن اول تاکنون» اختصاص دارد. نویسنده در این بخش تأکید میکند که سده ششم هجری قمری، آغاز خطاطی فارسی در ایران و سده نهم و دهم هجری قمری، اوج خطاطی کتابهای فارسی است. همچنین اشاره میکند که سده دوازدهم با ورود حروفچینی سربی به ایران، کاهش چشمگیری در خطاطی فارسی پدید آمد و پس از آن، خطاطی کتاب فقط به صورت تفننی و تفریحی و تزیینی به کار رفته است. نکته جالب توجه این که نویسنده معتقد است خط فارسی عمومی مردم ایران از زمان پیدایش خط نسخ (و گاهی نستعلیق) و کاربرد عمومی آن تاکنون، تغییر قابل ملاحظه و چشمگیری نکرده است و اگر سیر خطهای عمومی و رایج بین اکثر مردم ایران را در نوشتهجات و کتابهای غیر تزیینی بررسی کنیم، درخواهیم یافت که در حال حاضر خط فارسی همان است که هشتصد سال پیش بوده است. | ||