۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
===کلام امامیه پس از دوران حضور؛ نخستین واکنشها=== | ===کلام امامیه پس از دوران حضور؛ نخستین واکنشها=== | ||
سیدعلی حسینیزاده خضرآباد این مقاله با نگارش تحلیلی و مقایسهای نوشته و به بررسی چگونگی شکلگیری کلام امامیه در بغداد پس از دوران حضور ائمه (غیبت صغری) و تعامل آن با مکاتب کلامی موجود، بهویژه معتزله، پرداخته است. هدف او روشنکردن تغییر رویکرد کلامی امامیه از مدرسه کوفه به بغداد و چگونگی تأثیر متقابل اندیشهها در این فرایند است.<ref>ر.ک: همان، ص59</ref> | سیدعلی حسینیزاده خضرآباد این مقاله با نگارش تحلیلی و مقایسهای نوشته و به بررسی چگونگی شکلگیری کلام امامیه در بغداد پس از دوران حضور ائمه (غیبت صغری) و تعامل آن با مکاتب کلامی موجود، بهویژه معتزله، پرداخته است. هدف او روشنکردن تغییر رویکرد کلامی امامیه از مدرسه کوفه به بغداد و چگونگی تأثیر متقابل اندیشهها در این فرایند است.<ref>ر.ک: همان، ص59</ref> | ||
حسینیزاده نشان میدهد که مکتب کلامی بغداد با رویکرد عقلانی و با تعامل با معتزله و تلاشی که متکلمان برجسته این مکتب داشتهاند، نقطه عطفی را در تاریخ کلام امامیه ایجاد نمود که زمینهساز توسعههای بعدی آن را فراهم آورد.<ref>ر.ک: همان، ص81،82</ref> پس از دوران حضور ائمه (ع)، مکتب کلامی امامیه از کوفه به بغداد منتقل شد. این انتقال منجر به تغییر رویکرد از تکیه صرف بر روایات به سمت رویکرد عقلانی و استدلالی گشت.<ref>ر.ک: همان، ص59، 162 </ref>متکلمان امامیه در بغداد، بهویژه شیخ مفید و سید مرتضی، از روشهای استدلالی معتزله در دفاع از عقاید امامیه بهره بردند. این تعامل باعث غنای کلام امامیه و شکلگیری مکتب کلامی بغداد شد.<ref>ر.ک: همان، ص60،68</ref> | حسینیزاده نشان میدهد که مکتب کلامی بغداد با رویکرد عقلانی و با تعامل با معتزله و تلاشی که متکلمان برجسته این مکتب داشتهاند، نقطه عطفی را در تاریخ کلام امامیه ایجاد نمود که زمینهساز توسعههای بعدی آن را فراهم آورد.<ref>ر.ک: همان، ص81،82</ref> پس از دوران حضور ائمه(ع)، مکتب کلامی امامیه از کوفه به بغداد منتقل شد. این انتقال منجر به تغییر رویکرد از تکیه صرف بر روایات به سمت رویکرد عقلانی و استدلالی گشت.<ref>ر.ک: همان، ص59، 162 </ref>متکلمان امامیه در بغداد، بهویژه شیخ مفید و سید مرتضی، از روشهای استدلالی معتزله در دفاع از عقاید امامیه بهره بردند. این تعامل باعث غنای کلام امامیه و شکلگیری مکتب کلامی بغداد شد.<ref>ر.ک: همان، ص60،68</ref> | ||
متکلمان امامیۀ بغداد در مباحث کلامیشان، با تأثیر از معتزله، بر تنزیه خداوند از صفات جسمانی و تشبیه تأکید داشتند.<ref>ر.ک: همان، ص65، 66 </ref>آنان معتقد بودند که خداوند عادل است و هیچ فعلی از او ناروا نیست. بداء نیز به معنای تغییر ارادۀ الهی، از موضوعات موردبحث بود.<ref>ر.ک: همان، ص71</ref> امامیه بر اختیار انسان و قدرت او بر انجام اعمال تأکید میورزید.<ref>ر.ک: همان، ص72،78<</ref متکلمان بغداد نیز مخلوق بودن قرآن را باور داشتند. این دیدگاه با دیدگاه اهل حدیث تفاوت داشت.<ref>ر.ک: همان، ص73،74،75</ref> ایمان در کلام امامیه شامل اقرار قلبی و عمل بود.<ref>ر.ک: همان، ص76</ref> شیخ مفید و سید مرتضی نقش محوری در این تحولات ایفا نمودند و با تألیفات و مناظرات خود، کلام امامیه را به یک نظام فکری منسجم تبدیل کردند.<ref>ر.ک: همان، ص60،68</ref> | متکلمان امامیۀ بغداد در مباحث کلامیشان، با تأثیر از معتزله، بر تنزیه خداوند از صفات جسمانی و تشبیه تأکید داشتند.<ref>ر.ک: همان، ص65، 66 </ref>آنان معتقد بودند که خداوند عادل است و هیچ فعلی از او ناروا نیست. بداء نیز به معنای تغییر ارادۀ الهی، از موضوعات موردبحث بود.<ref>ر.ک: همان، ص71</ref> امامیه بر اختیار انسان و قدرت او بر انجام اعمال تأکید میورزید.<ref>ر.ک: همان، ص72،78<</ref متکلمان بغداد نیز مخلوق بودن قرآن را باور داشتند. این دیدگاه با دیدگاه اهل حدیث تفاوت داشت.<ref>ر.ک: همان، ص73،74،75</ref> ایمان در کلام امامیه شامل اقرار قلبی و عمل بود.<ref>ر.ک: همان، ص76</ref> شیخ مفید و سید مرتضی نقش محوری در این تحولات ایفا نمودند و با تألیفات و مناظرات خود، کلام امامیه را به یک نظام فکری منسجم تبدیل کردند.<ref>ر.ک: همان، ص60،68</ref> | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
نوشته سید علی حسینیزاده خضرآباد است. او با رویکردی تحلیلی و مقایسهای به تحلیل تعاملات کلامی نوبختیان با متکلمان امامی و معتزلی میپردازد و نقش این تعاملات را در شکلگیری اندیشه نوبختیان و سیر کلام امامیه بررسی میکند. | نوشته سید علی حسینیزاده خضرآباد است. او با رویکردی تحلیلی و مقایسهای به تحلیل تعاملات کلامی نوبختیان با متکلمان امامی و معتزلی میپردازد و نقش این تعاملات را در شکلگیری اندیشه نوبختیان و سیر کلام امامیه بررسی میکند. | ||
نوبختیان از نخستین متکلمان امامیه در بغداد به شمار میروند و نقش مهمی در شکلگیری و توسعه کلام امامیه داشتند. آنان با اندیشههای معتزلی آشنا بودند و برخی از اندیشههایشان (مانند توحید، عدل، نبوت) را پذیرفتند و در عین حال، تمایزهای فکری در باب امامت و صفات الهی میانشان بود بهویژه آنکه نوبختیان بر اساس روایات و احادیث ائمه (ع) استدلال میکردند و در این زمینه با معتزله تفاوت داشتند. در بحث امامت، نوبختیان دیدگاه امامیه را در قبال خلافت و نقش امامان (ع) تقویت کردند، در حالی که معتزله این جایگاه را نپذیرفته بودند. آنان در موضوع جبر و اختیار برخلاف برخی معتزله، به اختیار انسان اعتقاد داشتند و افعال انسان را مخلوق خودش میدانستند. خضرآباد نشان میدهد که نوبختیان با وجود تبادل فکری با معتزله، هویت کلامی مستقل خود را حفظ کردند و به تثبیت اندیشه امامیه کمک شایانی نمودند. ref>ر.ک: همان، ص246-215</ref> | نوبختیان از نخستین متکلمان امامیه در بغداد به شمار میروند و نقش مهمی در شکلگیری و توسعه کلام امامیه داشتند. آنان با اندیشههای معتزلی آشنا بودند و برخی از اندیشههایشان (مانند توحید، عدل، نبوت) را پذیرفتند و در عین حال، تمایزهای فکری در باب امامت و صفات الهی میانشان بود بهویژه آنکه نوبختیان بر اساس روایات و احادیث ائمه(ع) استدلال میکردند و در این زمینه با معتزله تفاوت داشتند. در بحث امامت، نوبختیان دیدگاه امامیه را در قبال خلافت و نقش امامان(ع) تقویت کردند، در حالی که معتزله این جایگاه را نپذیرفته بودند. آنان در موضوع جبر و اختیار برخلاف برخی معتزله، به اختیار انسان اعتقاد داشتند و افعال انسان را مخلوق خودش میدانستند. خضرآباد نشان میدهد که نوبختیان با وجود تبادل فکری با معتزله، هویت کلامی مستقل خود را حفظ کردند و به تثبیت اندیشه امامیه کمک شایانی نمودند. ref>ر.ک: همان، ص246-215</ref> | ||
===نقش ابن قبه رازی در تاریخ تفکر امامیه=== | ===نقش ابن قبه رازی در تاریخ تفکر امامیه=== | ||