تاريخ النیاحة علی الإمام الشهید الحسين بن علي علیهماالسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تاريخ النياحة على الإمام الشهيد الحسين بن علي(ع)'''، اثر [[سید صالح شهرستانی]] (1325-1395ق/ 1907-1975م)، عالم، محقق، ادیب، شاعر و فعال سیاسی، کتابی است درباره تاریخ عزاداری و سوگواری برای امام حسین(ع) و اهل بیت گرامی ایشان.

درخواست یکی از دوستان مؤلف، مبنی بر تألیف اثری جامع درباره تاریخ عزاداری برای امام حسین(ع) و نیاز کتابخانه‌های اسلامی و عربی در جاهای مختلف، به مجموعه‌ای حاوی مطالب پراکنده در کتب و مؤلفات پیرامون تاریخ عزای حسینی و نوحه‌سرایی بر آن امام شهید، نویسنده را بر تألیف اثر حاضر برانگیخته است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ج1، ص21-22</ref>.

کتاب با سه مقدمه از سید احمد حسینی، محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو جلد، در بیست‌وهشت فصل، ارائه شده است. محتوای کتاب به‌صورت تاریخی و بر اساس فصول زمانی مختلف تنظیم گردیده است.

فصل دوم: در این فصل، روایات و حکایاتی با موضوع گریه حضرت علی(ع) و فاطمه(س) بر امام حسین(ع)، ذکر شده است <ref>ر.ک: همان، ص31</ref>.

فصل چهارم: در این فصل، به بیان روایات و نشانه‌هایی ‌پرداخته می‌شود که حاکی از علم و پیش‌بینی امام حسین(ع) نسبت به شهادت خود و یارانش است <ref>ر.ک: همان، ص39</ref>.

فصل پنجم: این فصل، روایات مربوط به گریه و ندبه خود امام حسین(ع) بر خویشتن و بر اهل بیتش در لحظات پیش از شهادت را نقل می‌کند. گزارش‌هایی از گریه‌های ایشان در صحرای کربلا، به یاد مادر، پدر و برادرش و همچنین ندبه‌های حضرت زینب(س) در کنار پیکر امام حسین(ع)، عمق فاجعه و تأثرات روحی امام و خاندانش را به تصویر می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>.

فصل ششم: این فصل، به ندبه‌ها و سوگواری‌های اهل بیت امام حسین(ع) پس از شهادت ایشان، به‌ویژه پس از شهادت علی اکبر(ع)، می‌پردازد <ref>ر.ک: همان، ص51</ref>.

فصل هفتم: در این فصل به جنبه‌ای عجیب و تأثربرانگیز از واقعه کربلا اشاره می‌شود؛ گریه و تأثر دشمنان امام حسین(ع) بر مظلومیت ایشان. روایت‌هایی نقل شده است که نشان می‌دهد حتی افرادی مانند عمر بن سعد، فرمانده لشکر مقابل، با دیدن صحنه‌های کربلا متأثر شده و اشک ریخته‌اند که این خود دلیلی بر عظمت و حقانیت امام(ع) است<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>.

فصل هشتم: پس از شهادت امام حسین(ع)، زنان و کودکان اهل بیت ایشان به اسارت گرفته شدند و در مسیر پرمشقت اسارت، با شرایط سخت و اندوه فراوان مواجه بودند. این فصل به ندبه‌ها و فریادهای حزن‌انگیز زنان در میدان نبرد و هنگام اسارت اشاره می‌کند؛ به‌ویژه ندبه‌های کوبنده حضرت زینب(س) که از صحنه‌های پرشور تاریخ است و سوز و گداز این مصیبت را به تصویر می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>.

فصل دهم: پس از ورود اسرا به کوفه، مردم کوفه با دیدن اهل بیت امام حسین(ع) به‌شدت متأثر شده و شروع به گریه و ندبه کردند. این فصل به خطبه‌های آتشین حضرت زینب(س) و دیگر بستگان امام در کوفه می‌پردازد که مردم را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها را به گریه واداشت و در واقع، آنان را از خواب غفلت بیدار کرد<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>.

فصل دوازدهم: این فصل تأیید می‌کند که اسرا در روز اربعین (چهلمین روز پس از شهادت) به کربلا بازگشتند. ملاقات جابر بن عبدالله انصاری با امام سجاد(ع) و ندبه او بر سر مزار امام حسین(ع) در این روز، از وقایع مهمی است که این فصل به آن می‌پردازد و این روز را به یکی از ایام اصلی عزاداری در تاریخ اسلام تبدیل کرد<ref>ر.ک: همان، ص87</ref>.

فصل سیزدهم: این فصل به تأثیر شهادت امام حسین(ع) بر شهر مدینه و اهل آن می‌پردازد. پس از رسیدن خبر شهادت، مدینه غرق در ماتم شد و زنان بنی‌هاشم به ندبه و عزاداری پرداختند. این سوگواری و حزن و اندوه در شهر پیامبر سال‌ها ادامه داشت و چهره مدینه را دگرگون ساخت<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>.

فصل چهاردهم: این فصل به سفر حضرت زینب(س) به مصر و استقبال پرشور مردم مصر از ایشان اشاره دارد. مردم مصر با گریه و عزاداری، حضرت زینب(س) را استقبال کردند و این آغاز گسترش مراسم عزاداری برای امام حسین(ع) در مصر بود که به‌ویژه در دوره فاطمیون اوج گرفت. در این فصل به اختلاف نظرها درباره محل دفن حضرت زینب(س) نیز اشاره می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>.

فصل شانزدهم: این فصل، به سیاست‌های سرکوبگرانه بنی‌امیه برای محو کردن یاد و خاطره امام حسین(ع) و جلوگیری از برگزاری مراسم عزاداری می‌پردازد. بنی‌امیه تلاش می‌کردند تا از زیارت قبر ایشان جلوگیری کرده و هرگونه عزاداری را ممنوع کنند. بااین‌حال، علی‌رغم تلاش‌های آنها، عزاداری‌ها و زیارت‌ها ادامه یافت، که نشان از عمق تأثیر شهادت امام(ع) بر دل‌ها بود<ref>ر.ک: همان، ص107</ref>.

فصل هفدهم: این فصل به قیام توابین در سال 65ق، می‌پردازد که هدفشان خون‌خواهی امام حسین(ع) و انتقام از بنی‌امیه بود. آن‌ها به کربلا رفته و بر سر مزار امام حسین(ع) ندبه و سوگواری کردند و این حرکت نقش مهمی در تثبیت و گسترش مراسم عزاداری و آشکار شدن آن ایفا کرد<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>.

فصل هجدهم: این فصل، به گریه‌های فراوان و مستمر ائمه اطهار(ع) بر جدشان امام حسین(ع) می‌پردازد. گزارش شده است که امام سجاد(ع) پس از شهادت پدرش به مدت چهل سال گریست. همچنین، امام صادق(ع)، امام باقر(ع)، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) نیز به اشک ریختن و تشویق به عزاداری برای امام حسین(ع) می‌پرداختند و بر این عمل تأکید می‌کردند<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>.

فصل نوزدهم: این فصل، به ندبه و سوگواری بسیاری از بزرگان، صحابه، مشایخ و علمای اسلام بر امام حسین(ع) اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص139</ref>.

فصل بیستم: در دوران حکومت آل بویه، عزاداری برای امام حسین(ع) به‌طور گسترده‌ای توسعه یافت و به یک رسم عمومی تبدیل شد. امرای آل بویه این مراسم را تشویق می‌کردند و این دوره شاهد برگزاری گسترده عزاداری‌ها و تظاهرات عمومی در عراق و ایران بود. این فصل، نشان می‌دهد که چگونه عزاداری در این دوره به یک رسم و عادت سالانه تبدیل شد و به یکی از مهم‌ترین مظاهر شیعی در جهان اسلام مبدل گشت<ref>ر.ک: همان، ص147</ref>.

جلد دوم، فصل بیست‌ویکم تا بیست‌وهشتم را در خود جای داده است. موضوعاتی که در این فصول مطرح گردیده، به‌ترتیب عبارتند از: موضع عباسیان در مورد عزاداری برای امام حسین(ع)<ref>ر.ک: همان، ج2، ص5</ref>، عزاداری برای امام حسین(ع) پس از عباسیان<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>، تأثیر عزاداری برای حسین(ع) در نقاط مختلف جهان<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>، عزاداری برای حسین(ع) در قرون اخیر<ref>ر.ک: همان، ص39</ref>، عزاداری برای حسین(ع) در نقاط مختلف قاره آسیا<ref>ر.ک: همان، ص57</ref> آفریقا<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>، اروپا<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> و قاره آمریکا<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.