طبیب القلوب؛ کهن‌ترین اربعین حدیثی شناخته‌شده در زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' می پ' به ' می‌پ'
جز (جایگزینی متن - 'ه اند.' به 'ه‌اند.')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - ' می پ' به ' می‌پ')
 
خط ۳۴: خط ۳۴:
به نظر می‌رسد شکل‌گیری سنت اربعین‌نویسی در تمدن اسلامی دست‌کم دو علت مشخص اجتماعی داشته است؛ نخست بومی‌سازی عناصر اسلامی و دوم واکنش به فضای کلی مذهب در روزگار مؤلف. بومی‌سازی عناصر اسلامی به چه معناست؟ یک جامعه با هر کمیت و کیفیتی دربردارندۀ مجموعه‌ای از سنت‌ها و آداب و رسوم است که مشترکات فرهنگی آن جامعه دانسته می‌شود. این آداب و رسوم در فرایند زیست اجتماعی به‌تدریج پالایش و گزینش می‌شود و به مرحله تثبیت می‌رسد. هنگامی که دو جامعه با مجموعه‌ای از آداب و رسوم برخورد می‌کنند، فرآیند تعامل و تبادل فرهنگی شکل می‌گیرد. اگر در این تعامل، یک جامعه غالب باشد و دیگری مغلوب، جامعۀ مغلوب می‌کوشد پاره‌ای از دلبستگی‌های فرهنگی خود را همچنان حفظ کند. بدین منظور جامعۀ مغلوب، جامه‌ای از اشتراکات فرهنگی خود و جامعۀ غالب بر تن دلبستگی‌های خویش می‌پوشاند و خواسته‌های خود را از زبان فرهنگ غالب بیان می‌کند.
به نظر می‌رسد شکل‌گیری سنت اربعین‌نویسی در تمدن اسلامی دست‌کم دو علت مشخص اجتماعی داشته است؛ نخست بومی‌سازی عناصر اسلامی و دوم واکنش به فضای کلی مذهب در روزگار مؤلف. بومی‌سازی عناصر اسلامی به چه معناست؟ یک جامعه با هر کمیت و کیفیتی دربردارندۀ مجموعه‌ای از سنت‌ها و آداب و رسوم است که مشترکات فرهنگی آن جامعه دانسته می‌شود. این آداب و رسوم در فرایند زیست اجتماعی به‌تدریج پالایش و گزینش می‌شود و به مرحله تثبیت می‌رسد. هنگامی که دو جامعه با مجموعه‌ای از آداب و رسوم برخورد می‌کنند، فرآیند تعامل و تبادل فرهنگی شکل می‌گیرد. اگر در این تعامل، یک جامعه غالب باشد و دیگری مغلوب، جامعۀ مغلوب می‌کوشد پاره‌ای از دلبستگی‌های فرهنگی خود را همچنان حفظ کند. بدین منظور جامعۀ مغلوب، جامه‌ای از اشتراکات فرهنگی خود و جامعۀ غالب بر تن دلبستگی‌های خویش می‌پوشاند و خواسته‌های خود را از زبان فرهنگ غالب بیان می‌کند.


یکی دیگر از عوامل پیدایش اربعین‌ها، واکنش به فضای کلی مذهب در روزگار مؤلف است. تاریخ تمدن اسلامی نشان می‌دهد که متاسفانه بخش عمده‌ای از باورهای مذهبی در دوره‌های گوناگون تحت تأثیر جریان‌سازی‌های حکومتی و نظام‌های اقتصادی و اجتماعی غالب بوده است. بیش از آنکه نظام‌های سیاسی و اجتماعی پیرو مذهب باشند؛ مذه پیرو آنها بوده است. به همین سبب متناسب با خواست نظام‌های غالب، مذهب نیز دچار دگرگونی‌هایی شده است. در چنین شرایطی فرزانگان دیندار می پوشیدند با گزینش های هوشمندانه به فضای کلی مذهب در روزگار خود واکنش نشان دهند.
یکی دیگر از عوامل پیدایش اربعین‌ها، واکنش به فضای کلی مذهب در روزگار مؤلف است. تاریخ تمدن اسلامی نشان می‌دهد که متاسفانه بخش عمده‌ای از باورهای مذهبی در دوره‌های گوناگون تحت تأثیر جریان‌سازی‌های حکومتی و نظام‌های اقتصادی و اجتماعی غالب بوده است. بیش از آنکه نظام‌های سیاسی و اجتماعی پیرو مذهب باشند؛ مذه پیرو آنها بوده است. به همین سبب متناسب با خواست نظام‌های غالب، مذهب نیز دچار دگرگونی‌هایی شده است. در چنین شرایطی فرزانگان دیندار می‌پوشیدند با گزینش های هوشمندانه به فضای کلی مذهب در روزگار خود واکنش نشان دهند.


این کتاب، نگاشته [[خزيمي فراوي، محمد بن محمد|ابوالفضل محمد خزیمی فراوی]] (متوفای 514 ق) است. این کتابچه کهن‌ترین اربعین حدیثی شناخته شده در زبان فارسی است که تاکنون چاپ و منتشر نشده و با وجود عمری قریب به ۹۵۰ سال، جز در یکی‌دو منبع کهن نامی از آن نرفته است. تصحیح و چاپ این اثر یعنی شناساندن بخشی از میراث سترگ اسلامی.
این کتاب، نگاشته [[خزيمي فراوي، محمد بن محمد|ابوالفضل محمد خزیمی فراوی]] (متوفای 514 ق) است. این کتابچه کهن‌ترین اربعین حدیثی شناخته شده در زبان فارسی است که تاکنون چاپ و منتشر نشده و با وجود عمری قریب به ۹۵۰ سال، جز در یکی‌دو منبع کهن نامی از آن نرفته است. تصحیح و چاپ این اثر یعنی شناساندن بخشی از میراث سترگ اسلامی.