تاروپود فرهنگ؛ درآمدی بر نظریه نشانه‌شناختی یوری لوتمان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تاروپود فرهنگ؛ درآمدی بر نظریۀ نشانه‌شناختی یوری لوتمان''' تألیف الکسی سِمِنِنگو، با ترجمه حسین سرفراز؛ این کتاب نخستین اثر جامع به زبان انگلیسی است که به شرح و تحلیل اندیشه‌های یوری لوتمان، بنیانگذار مکتب نشانه‌شناسی فرهنگی تارتوـمسکو، می‌پردازد. با رویکردی میان‌رشته‌ای، نظریه‌های لوتمان را در مطالعهٔ فرهنگ به‌مثابه یک نظام نشانه‌شناختی بررسی می‌کند و بر مفاهیم کلیدی مانند سپهر نشانه‌ای، حافظهٔ فرهنگی و ترجمهٔ بینافرهنگی تأکید دارد. کتاب در پنج فصل تنظیم شده و با نگاهی فراتر از تاریخنگاری صرف، به بسط ایده‌های لوتمان در زمینه‌های معاصر می‌پردازد. این اثر نه‌تنها برای نشانه‌شناسان، که برای پژوهشگران مطالعات فرهنگی، ادبی و هنری نیز منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.

یوری لوتمان از مهم‌ترین متفکران حوزۀ نظریۀ فرهنگ و روش مطالعۀ زبان‌های فرهنگی یا بازنمودهای فرهنگی (ادبیات، هنرهای نمایشی، سینما و ...) و از پایه‌گذاران مکتب نشانه‌شناسی فرهنگی تارتو ـ مسکو است. این کتاب نخستین اثر به زبان انگلیسی است که مجموع آرای لوتمان را با وضوح شرح می‌دهد؛ آرا و افکار متفکری که به دلیل روس زبان بودن چندان که باید در محافل دانشگاهی و عرصۀ عمومی شناخته نشده است.   

در فصل دوم و سوم، با شرح مفاهیم پایۀ نشانه‌شناسی لوتمان و مقدمات و پیش‌فرض‌های نظری وی از طریق ذکر مثال‌هایی از فرهنگ‌های مختلف، روشن خواهد شد که این مفاهیم چگونه در عمل به شکل ابزاری مؤثر برای تجزیه و تحلیل فرهنگی به کار می‌روند. فصل دوم بر کلان‌ساختارهای فرهنگ (نظام‌وارگی) و فصل سوم بر خردساختارهای فرهنگ (متن‌وارگی) تمرکز دارد. پرسش‌های اصلی که تلاش شده در این فصل‌ها بدان پاسخ داده شود، عبارتند از: 1. فرهنگ بر حسب ارتباطات چیست؟ 2. جایگاه هنر و دیگر نظام‌های الگوسازی در فرهنگ چیست؟ 3. عناصر پایه و مبنایی فرهنگ چیست؟ 4. چطور می‌توان متن را تعریف کرد؟ 5. نسبت متون با نشانه‌ها چیست؟ 6. کیفیات یا ویژگی‌های متن هنری چیستند؟ 7. اسطوره چیست و چطور متون اسطوره‌ای از متون غیراسطوره‌ای تفکیک می‌شوند؟ 8. چرا ترجمه در بافتار فرهنگ اهمیت دارد؟ 9. معنا چیست؟ چطور تولید می‌شود؟ 10. حافظۀ جمعی چیست؟ 11. آیا «قوانین» خاص رشد و توسعۀ فرهنگی وجود دارد؟ 12. چرا پیش‌بینی‌ناپذیری برای هر فرهنگی ضرورت دارد؟