۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
در صحبت پیران: حوزه عرفانی تبریز از ابراهیم جوینانی تا محمود شبستری: تفاوت میان نسخهها
در صحبت پیران: حوزه عرفانی تبریز از ابراهیم جوینانی تا محمود شبستری (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۹
، ۱۲ آوریلجایگزینی متن - ' .' به '.'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
[[موحد، صمد|صمد موحد]] در این کتاب، به بررسی و تحلیل حوزۀ عرفانی تبریز از دوران [[ابراهیم جوینانی]] تا [[شبستری، محمود|محمود شبستری]] میپردازد. این اثر تلاش دارد با نگاهی عمیق به تاریخ عرفان و تصوف در منطقۀ آذربایجان ایران بهویژه شهر تبریز، شرح حال و آرای مشایخ و عرفای این خطه را بیان و نظریات عملی و نظری آنها را تبیین کند. درست است که آنچه که از عرفان مورد بحث قرار میگیرد، در تمام منطقۀ آذربایجان وجود داشته است، ولی به دلیل اینکه تبریز مرکزیت دارد و محل سکونت و حضور مشایخ بزرگ آن زمان بوده، میتوان کل عرفان آن منطقه را به نام شهر تبریز زد. نویسنده با استفاده از منابع مختلف، از جمله آثار عرفانی و تاریخی موجود، جایگاه و نقش تبریز در تکوین و توسعۀ اندیشههای عرفانی در ایران را توضیح میدهد و به طور کلی عرفان را به دو شاخۀ عملی و نظری تقسیم میکند. عرفان عملی طریق سلوک معنوی عملی عارفان است، درحالیکه عرفان نظری بررسی فلسفی و عقلانی مشاهدات عرفانی سالک است. [[موحد، صمد|صمد موحد]] در این کتاب با تمرکز بیشتر بر دو عارف وارستۀ منطقۀ آذربایجان، یعنی [[شمس تبریزی، محمد|شمس تبریزی]] و [[شبستری، محمود|محمود شبستری]]، با بررسی دقیق منابع و متون متعدد، هم به مباحث عرفان عملی آنها و هم بررسی نظریاتشان پرداخته است. | [[موحد، صمد|صمد موحد]] در این کتاب، به بررسی و تحلیل حوزۀ عرفانی تبریز از دوران [[ابراهیم جوینانی]] تا [[شبستری، محمود|محمود شبستری]] میپردازد. این اثر تلاش دارد با نگاهی عمیق به تاریخ عرفان و تصوف در منطقۀ آذربایجان ایران بهویژه شهر تبریز، شرح حال و آرای مشایخ و عرفای این خطه را بیان و نظریات عملی و نظری آنها را تبیین کند. درست است که آنچه که از عرفان مورد بحث قرار میگیرد، در تمام منطقۀ آذربایجان وجود داشته است، ولی به دلیل اینکه تبریز مرکزیت دارد و محل سکونت و حضور مشایخ بزرگ آن زمان بوده، میتوان کل عرفان آن منطقه را به نام شهر تبریز زد. نویسنده با استفاده از منابع مختلف، از جمله آثار عرفانی و تاریخی موجود، جایگاه و نقش تبریز در تکوین و توسعۀ اندیشههای عرفانی در ایران را توضیح میدهد و به طور کلی عرفان را به دو شاخۀ عملی و نظری تقسیم میکند. عرفان عملی طریق سلوک معنوی عملی عارفان است، درحالیکه عرفان نظری بررسی فلسفی و عقلانی مشاهدات عرفانی سالک است. [[موحد، صمد|صمد موحد]] در این کتاب با تمرکز بیشتر بر دو عارف وارستۀ منطقۀ آذربایجان، یعنی [[شمس تبریزی، محمد|شمس تبریزی]] و [[شبستری، محمود|محمود شبستری]]، با بررسی دقیق منابع و متون متعدد، هم به مباحث عرفان عملی آنها و هم بررسی نظریاتشان پرداخته است. | ||
پیشینۀ تاریخی تصوف تبریز به نیمۀ دوم قرن سوم هجری میرسد. از منابع موجود میتوان گفت شیخ ابواسحاق ابراهیم بن یحیی جوینانی قدیمترین عارفی است که از او در جایگاه «مقدم مشایخ تبریز» یاد کردهاند. روایتها نشان میدهد ابواسحاق از مریدان [[بایزید بسطامی، طیفور بن عیسى|بایزید بسطامی]] بود و به جاذبۀ صحبت استاد روزگاری را در خراسان گذرانیده است. فصل نخست کتاب مروری است بر حوزۀ عرفانی تبریز که نویسنده افزون بر جوینانی، از باله خلیل صوفیانی، خواجه محمد خوشنام و ... سخن میگوید. | پیشینۀ تاریخی تصوف تبریز به نیمۀ دوم قرن سوم هجری میرسد. از منابع موجود میتوان گفت شیخ ابواسحاق ابراهیم بن یحیی جوینانی قدیمترین عارفی است که از او در جایگاه «مقدم مشایخ تبریز» یاد کردهاند. روایتها نشان میدهد ابواسحاق از مریدان [[بایزید بسطامی، طیفور بن عیسى|بایزید بسطامی]] بود و به جاذبۀ صحبت استاد روزگاری را در خراسان گذرانیده است. فصل نخست کتاب مروری است بر حوزۀ عرفانی تبریز که نویسنده افزون بر جوینانی، از باله خلیل صوفیانی، خواجه محمد خوشنام و... سخن میگوید. | ||
فصل دوم کتاب دربارۀ زندگی و عرفان پیران تأثیرگذار عرفان تبریز است؛ شخصیتهایی همانند بابا فرج تبریزی، بابا حسن ولی، خواجه عبدالرحیم اژآبادی و ... . | فصل دوم کتاب دربارۀ زندگی و عرفان پیران تأثیرگذار عرفان تبریز است؛ شخصیتهایی همانند بابا فرج تبریزی، بابا حسن ولی، خواجه عبدالرحیم اژآبادی و.... | ||
اگرچه شمس تبریزی از اولیای مستور حق بود و از شناختهشدن و شهرت گریزان، اما «الفاظ وحیآسای شکربار» او که در «مقالات» منعکس است، بیانکنندۀ مقام و منزلت معنوی، وسعت و پختگی و عمق اندیشه و مشرب عرفانی اوست. فصل سوم کتاب تأملاتی دربارۀ «مقالات» شمس تبریزی است. | اگرچه شمس تبریزی از اولیای مستور حق بود و از شناختهشدن و شهرت گریزان، اما «الفاظ وحیآسای شکربار» او که در «مقالات» منعکس است، بیانکنندۀ مقام و منزلت معنوی، وسعت و پختگی و عمق اندیشه و مشرب عرفانی اوست. فصل سوم کتاب تأملاتی دربارۀ «مقالات» شمس تبریزی است. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
در فصل پنجم با عنوان «مشرب جوانمردان» به شخصیت و عرفان زرکوب تهیکیسه از چهرههای برجستۀ حوزۀ عرفانی تبریز پرداخته شده است که آثاری به نظم و نثر از خود برجای گذاشته است. او عالم بود به علوم ظاهری و باطنی و به طریقتدانی وی در آذربایجان بزرگی نبود. ظاهراً پیرنظر او [[سعدالدین حمویه، محمد بن مؤید|سعدالدین حموی]] است؛ ولی از پیر توبه و تلقین و تربیت وی اطلاعی در دست نیست. | در فصل پنجم با عنوان «مشرب جوانمردان» به شخصیت و عرفان زرکوب تهیکیسه از چهرههای برجستۀ حوزۀ عرفانی تبریز پرداخته شده است که آثاری به نظم و نثر از خود برجای گذاشته است. او عالم بود به علوم ظاهری و باطنی و به طریقتدانی وی در آذربایجان بزرگی نبود. ظاهراً پیرنظر او [[سعدالدین حمویه، محمد بن مؤید|سعدالدین حموی]] است؛ ولی از پیر توبه و تلقین و تربیت وی اطلاعی در دست نیست. | ||
ناحیۀ شبستر و آبادیهای اطراف آن از دیرباز همواره مأمن مردان خدا و پیران صوفیه بوده است. وجود زمار عزیزانی مانند [[شبستری، محمود|محمود شبستری]]، بهاءالدین یعقوب تبریزی، بدرالدین احمد، پیر شهریار و .... مؤید این مطلب است. سرآمد مشایخ این ناحیه [[شبستری، محمود|محمود شبستری]] است که از نامورترین و شناختهترین عارفان اوایل قرن هشتم به شمار میآید و به واسطۀ منظومۀ کمحجم پرمحتوای «گلشن راز» شهرت جهانی دارد. فصل ششم اختصاص به بررسی شیوۀ کار و منابع افکار شبستری و اندیشههای او دارد. | ناحیۀ شبستر و آبادیهای اطراف آن از دیرباز همواره مأمن مردان خدا و پیران صوفیه بوده است. وجود زمار عزیزانی مانند [[شبستری، محمود|محمود شبستری]]، بهاءالدین یعقوب تبریزی، بدرالدین احمد، پیر شهریار و.... مؤید این مطلب است. سرآمد مشایخ این ناحیه [[شبستری، محمود|محمود شبستری]] است که از نامورترین و شناختهترین عارفان اوایل قرن هشتم به شمار میآید و به واسطۀ منظومۀ کمحجم پرمحتوای «گلشن راز» شهرت جهانی دارد. فصل ششم اختصاص به بررسی شیوۀ کار و منابع افکار شبستری و اندیشههای او دارد. | ||
در فصل پایانی کتاب به اوضاع سیاسی و اجتماعی تبریز و در ادامه تصوف سنتی و ... پرداخته شده است. در پیوست کتاب، به زندگی و عرفان حسن بلغاری از مشایخ معتبر قرن هفتم پرداخته شده است. | در فصل پایانی کتاب به اوضاع سیاسی و اجتماعی تبریز و در ادامه تصوف سنتی و... پرداخته شده است. در پیوست کتاب، به زندگی و عرفان حسن بلغاری از مشایخ معتبر قرن هفتم پرداخته شده است. | ||
درمجموع این اثر نهتنها یک تفسیر از تاریخ عرفان در تبریز، بلکه یک مطالعۀ جامع دربارۀ تأثیرات عرفان بر ایران معاصر است. [[موحد، صمد|موحد]] با نگاهی عمیق و تحلیلی، خواننده را همواره به چالش میکشد تا دربارۀ مسائل هم عرفانی و هم اجتماعی به طور عمیقتری تأمل کند و درک عمیقتری از بخشی عظیم از تاریخ ایران و همچنین پیامدهای آن پیدا کند.<ref>[https://literaturelib.com/books/13255 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | درمجموع این اثر نهتنها یک تفسیر از تاریخ عرفان در تبریز، بلکه یک مطالعۀ جامع دربارۀ تأثیرات عرفان بر ایران معاصر است. [[موحد، صمد|موحد]] با نگاهی عمیق و تحلیلی، خواننده را همواره به چالش میکشد تا دربارۀ مسائل هم عرفانی و هم اجتماعی به طور عمیقتری تأمل کند و درک عمیقتری از بخشی عظیم از تاریخ ایران و همچنین پیامدهای آن پیدا کند.<ref>[https://literaturelib.com/books/13255 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||