إبطال مذهب وحدة الوجود و الرد علی ابن عربي الصوفي: تفاوت میان نسخه‌ها

'''إبطال مذهب وحدة الوجود و الرد علی ابن عربي الصوفي'''، نوشته سعدالدین مسعود بن عمر بن عبدالله تفتازانى (722-792ق)، ادیب، متکلم و منطق‌دان، در موضوع عرفان (نقد) است. اثر یادشده توسط عبدالبدیع محمد عبدالله (حسین عرینی) تحقیق شده است.

کتاب حاضر، مشتمل بر رد بر ابن عربی و رویکرد او، با تکیه بر ابزار منطق، فلسفه و علم کلام است<ref>ر.ک: مقدمه، ص8-9</ref>.

تفتازانی در رد بر قائلان به وحدت وجود، از ضمیر جمع استفاد کرده است. این امر به معنی آن است که نویسنده جز در موارد اندکی، متعرض باور ابن عربی و کتاب فصوص نشده است و تنها به مواردی از باورهای وی پرداخته که آنها را در مخالفت با اسلام قلمداد کرده است<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>.

نویسنده در نگارش این کتاب علاوه بر استفاده از نوشته خود، یعنی کتاب «شرح المقاصد»، از مصادر دیگری نظیر: «إحياء علوم الدين» غزالی، کتاب تفسیری «مفاتيح الغيب» فخرالدین رازی، به‌اضافه دو کتاب مهم ابن عربی، «فتوحات مکیه» و «فصوص الحكم» بهره گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>.

کتاب در دو قسم پژوهش (الدراسه) و متن تحیقق‌شده تنظیم شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص10</ref>. قسم اول آن، دارای دو باب است. باب اول، به جنبه تاریخی پژوهش اختصاص یافته و در چهار فصل، به تعریف کتاب فصوص الحكم ابن عربی و تأثیر آن بر تصوف، عصر تفتازانی و حیات وی و معرفی کتاب حاضر پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، 11-13</ref>. باب دوم، به بررسی مسائل کتاب الرد، اختصاص یافته که دارای هفت فصل و یک خاتمه است. در فصل‌های متعدد این باب، به موضوعات مختلفی نظیر روش تفتازانی در مناظره و رد، تصوف از نگاه او و دیدگاه تفتازانی درباره برخی باورها همچون: کشف، فنا، حلول، اتحاد، وحدت وجود پرداخته شده و نظر وی پیرامون وحدت ادیان از نگاه صوفیه و همچنین دیدگاه صوفیان درباره نبوت و ولایت مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص69</ref>.

نویسنده، مطالب کتاب را با ذکر اشعاری آغاز کرده است. وی در این‌باره گفته است: هنگامی که سخنان باطل کتاب الفصوص را ملاحظه کرده، خداوند شعری درباره این فسق بر زبانش جاری کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص159</ref>. در ادامه مطالبی پیرامون عقل و شرع و کارکرد آنها مطرح کرده، سپس به بیان مفهوم وحدت مطلق پرداخته و از وظیفه انبیا و رسل سخن به میان آورده است<ref>ر.ک: همان، ص162-165</ref>. انکار عقید ابن عربی و اصحاب وحدت وجود، دفاع از فلاسفه در مقابل معتقدان به وحدت وجود، مطالبی پیرامون کشف و شهود، اصطلاحات صوفیه و تغییر مفهوم آنها توسط وحدت‌وجودیان، توحید عوام و توحید خواص و... از دیگر مطالب مطرح‌شده در کتاب است.