تصفح الأدلة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تصفح الأدلة'''، اثر ابوالحسین محمد بن علی بن محمد بن علی بصری (متوفی 436ق/ 1044م)، کتابی است در علم کلام معتزلی که با تحقیق ویلفرد مادلونگ و زابینه اشمیتکه منتشر شده است.

این کتاب، مهم‌ترین اثر بصری است که تنها بخش‌های کوتاهی از آن به‌صورت اصلی باقی مانده و البته محتوای آن به‌وسیله محمود ملاحمی خوارزمی در کتاب «المعتمد» بازنویسی و تحریر دوباره شده و هم‌اکنون می‌توان گفت که بر اساس همین کتاب اخیر، می‌توان به محتوا و حتی در موارد بسیاری، عبارات کتاب اصلی، یعنی «تصفح الأدلة» که منبع اصلی ملاحمی در بخشی از کتاب «المعتمد» بوده دسترسی داشت<ref>ر.ک: انصاری، حسن</ref>.

این کتاب همان طور که از نامش هم پیداست، درباره بررسی و بازبینی ادله معتزلیان بهشمی درباره مسائل اصلی علم کلام بوده و ازآنجاکه ابوالحسین در پاره‌ای مسائل با نظرات استادش قاضی عبدالجبار همدانی مخالف بوده و آنها را به نقد کشیده و از همه مهم‌تر مسئله احوال و شیئیت معدوم و در پاره‌ای از مسائل هم تحت تأثیر فیلسوفان بوده و در پاره‌ای از مسائل هم بیشتر متمایل به بغدادیان بوده تا بصریان و همه این امور، موجبات انتقاد تند بهشمیان را از او فراهم کرده است و از آن جمله است انتقاد حاکم جشمی در شرح «عيون المسائل» از او و بی‌اعتنایی به آرای ابوالحسین در سرتاسر کتابش<ref>ر.ک: همان</ref>.