۱۴۴٬۸۸۷
ویرایش
فرشتگان مانوی: پژوهشی در فرشتهشناسی و مفاهیم وابسته در کیش مانوی: تفاوت میان نسخهها
فرشتگان مانوی: پژوهشی در فرشتهشناسی و مفاهیم وابسته در کیش مانوی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۹
، ۱۱ ژانویهجایگزینی متن - 'تـ' به 'ت'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'یـ' به 'ی') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'تـ' به 'ت') |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
میان پارهدستنویسهای مانوی مجموعۀ «تورفان» دستکم سیوپنج متن وجود دارد که در آنها از فرشتگانی یاد میشود که بیشتر آنها به دلیل کمبود مدارک در تحقیقات پژوهشگران مطالعات مانوی گمناماند. غیر از فرشتۀ همزاد مانی معروف به «توم» و سردار فرشتگان یاکوب و چهار کلانفرشته ـ رفائیل، میخائیل، گبرائیل و سرائیل ـ که در باب آنها تا کنون چند تحقیق نوشته شده است، دیگر فرشتگان مانوی در کانون توجه محققان نبودهاند. | میان پارهدستنویسهای مانوی مجموعۀ «تورفان» دستکم سیوپنج متن وجود دارد که در آنها از فرشتگانی یاد میشود که بیشتر آنها به دلیل کمبود مدارک در تحقیقات پژوهشگران مطالعات مانوی گمناماند. غیر از فرشتۀ همزاد مانی معروف به «توم» و سردار فرشتگان یاکوب و چهار کلانفرشته ـ رفائیل، میخائیل، گبرائیل و سرائیل ـ که در باب آنها تا کنون چند تحقیق نوشته شده است، دیگر فرشتگان مانوی در کانون توجه محققان نبودهاند. | ||
بیشتر متنهای ایرانی میانۀ این کتاب، از نظر گونۀ ادبی یا متنهایی نیایشیاند یا دستنبشتههایی جادویی؛ تنها فرشتهای که در هیچیک از متنهای جادویی حضور ندارد، فرشتۀ همزاد مانی «توم» است. به دیگر سخن بهجز توم، دیگر فرشتگان مانوی بیشتر در متنهای نیایشی و جادویی میآیند؛ زیرا جامعۀ مانویان دستکم مانویان شرق آنها را در مقام فرشتگان بلاگردان و ضد دیو برای دورماندن از آسیبهای اهریمنی فرا میخواندهاند. کتاب حاضر، نخستین اثری است که کوشیده بر پایه پنجاهوشش قطعهدستنویس غالباً نیایشی و جادویی از مجموعه نسخ خطیِ بازیافته از تورفان و با کمک متنهای یونانی و قبطی و ترکی و چینی مانوی و منابع غیرمانوی به بازشناسایی دستکم سی فـرشـته (مَلَک) و مؤلفههای | بیشتر متنهای ایرانی میانۀ این کتاب، از نظر گونۀ ادبی یا متنهایی نیایشیاند یا دستنبشتههایی جادویی؛ تنها فرشتهای که در هیچیک از متنهای جادویی حضور ندارد، فرشتۀ همزاد مانی «توم» است. به دیگر سخن بهجز توم، دیگر فرشتگان مانوی بیشتر در متنهای نیایشی و جادویی میآیند؛ زیرا جامعۀ مانویان دستکم مانویان شرق آنها را در مقام فرشتگان بلاگردان و ضد دیو برای دورماندن از آسیبهای اهریمنی فرا میخواندهاند. کتاب حاضر، نخستین اثری است که کوشیده بر پایه پنجاهوشش قطعهدستنویس غالباً نیایشی و جادویی از مجموعه نسخ خطیِ بازیافته از تورفان و با کمک متنهای یونانی و قبطی و ترکی و چینی مانوی و منابع غیرمانوی به بازشناسایی دستکم سی فـرشـته (مَلَک) و مؤلفههای فـرشتهشنـاختی در کیش گنوسی بپردازد که مانی آن را در سده سوم میلادی در ایرانِ ساسانی بنیان نهاده است. این اثر نشان میدهد که فرشتهشناسی مانوی، اگرچه اکثر مؤلفههایش را از ادیان و سنتهای پـیشین اقتباس و آنگاه آنها را در مجموعۀ جدیدش بازتعریف کرده، در مجموع نظام مستقلی بوده که تا زمان حاضر در چین، آخرین میعادگاه مانویت، حفظ شده است. | ||
این کتاب در اساس با رویکردی متنشناسانه به نگارش درآمده، پس از «سرسخن»، به شش گفتار و هشت پسگفتار و دو پیوست تقسیم شده است. گفتار یکم میکوشد به نکتههای پایهای فرشتهشناسی مانوی بپردازد؛ چنانکه بدون ورود به مباحث مقدماتی بهسختی میتوان به درکی درست از فرشتگان مانوی رسید. در مبحث نخست، نگاهی به تاریخ پژوهشهای فرشتهشناسی انداخته شده و افزون بر آن، به بررسی زمان و مکان نگارش اصل متنها و رونوشت آنها و همچنین به طبقهبندی انواع متنهای فرشتهشناسی و متنهای وابستهای چون پاره دستنویسهای دیوشناختی پرداخته شده است. در مبحث دوم، جادونوشتهها یا متنهای جادویی مانوی در مقام یکی از مجموعه متنهایی ارزیابی شده است. در مبحث سوم افزون بر بررسی ماهیت و خویشکاری و جایگاه فرشتگان در نظام مانوی، به نوع عملکرد ایشان در جامعۀ مانوی نیز پرداخته شده است. در فرجامین مبحث این گفتار دربارۀ برخی مفاهیم و دانشواژههایی چون فرشته، بغ، بغپور و زوران سخن گفته شده است. | این کتاب در اساس با رویکردی متنشناسانه به نگارش درآمده، پس از «سرسخن»، به شش گفتار و هشت پسگفتار و دو پیوست تقسیم شده است. گفتار یکم میکوشد به نکتههای پایهای فرشتهشناسی مانوی بپردازد؛ چنانکه بدون ورود به مباحث مقدماتی بهسختی میتوان به درکی درست از فرشتگان مانوی رسید. در مبحث نخست، نگاهی به تاریخ پژوهشهای فرشتهشناسی انداخته شده و افزون بر آن، به بررسی زمان و مکان نگارش اصل متنها و رونوشت آنها و همچنین به طبقهبندی انواع متنهای فرشتهشناسی و متنهای وابستهای چون پاره دستنویسهای دیوشناختی پرداخته شده است. در مبحث دوم، جادونوشتهها یا متنهای جادویی مانوی در مقام یکی از مجموعه متنهایی ارزیابی شده است. در مبحث سوم افزون بر بررسی ماهیت و خویشکاری و جایگاه فرشتگان در نظام مانوی، به نوع عملکرد ایشان در جامعۀ مانوی نیز پرداخته شده است. در فرجامین مبحث این گفتار دربارۀ برخی مفاهیم و دانشواژههایی چون فرشته، بغ، بغپور و زوران سخن گفته شده است. | ||