محاکمه انسان و حیوان از رسائل اخوان الصفا: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==گزارش کتاب==

اسماعیلیه همواره با حکومت عباسی و به طور کلی سنیان در کشمکش بودند و همین امر سبب شد که اسماعیلیان جمعیت‌های سرّی تشکیل دهند و در خفا به تبلیغ اندیشه‌های خود بپردازند. جمعیت اخوان الصفا یکی از همان گروه‌های مخفی بود که نام‌های خود را پنهان نگاه داشته بودند. اخوان الصفا پیروان و مخاطبان خود را با نزدیک شدن به آنها می‌یافتند، تا جایی که مردم گمان کنند اخوان از خود ایشانند و زمانی که در شخصی عقل و خرد موردنظر خود را می‌دیدند، حقیقت دعوت را بر او آشکار می‌کردند.

رسائل اخوان به عنوان نخستین دایرةالمعارف علوم ست که اسماعیلیه سعی کردند مبادی علمی خود دربارۀ طبیعت و انسان و آراء فلاسفۀ یونان را در آن بیان کنند. ابهام حاکم بر موضوعات و متون فلسفی و نگارش دشوار آنها، اخوان الصفا را بر آن داشت تا برای ساده‌کردن آن متون و روش ساختن آنها اقدام کنند. اخوان الصفا برای عملی کردن این مقصود و نیز نزدیک کردن مسائل فلسفی به مباحث دینی کوشیدند محتوای موردنظر خود را از طریق تمثیل‌ها، آیات و اخبار بیان کنند. در واقع هدف اخوان از تألیف رسائل، تعلیم و تربیت به معنای به کمال رساندن استعدادهای نهفته درون انسان بود؛ زیرا رشد و تکامل آن استعدادها شرط نجات، رستگاری و دست‌یابی به آزادی معنوی بود.

داستان نزاع میان انسان و حیوان که با نام‌های متفاوتی در زبان فارسی ترجمه شده، داستان مناظره و محاکمه‌ای است میان انسان‌ها و حیوانات در محکمه‌ای که داور نهایی آن پادشاه جنیان است. در این داستان آگاهی‌های جانورشناسی اخوان الصفا و انتقاداتی که بر زندگی و تمدن بشری و نظام اجتماعی داشته‌اند، از زبان حیوانات و جنیان مطرح می‌شود و سرانجام عقیدۀ نویسندگان در موضوع برتری انسان نسبت به حیوانات دیگر و دلایل و تفسیر آیۀ «لقد کرمنا بنی آدم» بیان می‌شود. داستان با بیان آغاز خلقت، زاده شدن فرزندان آدم و پراکنده شدن آنها در زمین شروع و در این میان بحث آزار و ایذاء حیوانات به دست آدمیان و فرار حیوانات از ستم ایشان مطرح می‌شود. در این داستان هر کدام از حیوانات همچون آدمیان و جنیان به زبان خود سخن می‌گویند و به دفاع از خود برمی‌خیزند.