مكونات العملية التعلمية في الفكر التربوي الإسلامي: دراسة وصفية تحليلية: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر' به 'ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر'
جز (جایگزینی متن - 'ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد' به 'ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد')
جز (جایگزینی متن - 'ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر' به 'ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر')
 
خط ۳۷: خط ۳۷:
آموزشکار: در ادبیات تربیتى ما به جاى آموزشکار/مدرس، بیشتر از واژه معلم استفاده شده است. نگارنده پس از اشاره به این نکته و علت آن و پیش از بررسى کوتاه شروط و شایستگى‌ها و اخلاق و صفات معلم، از زبان امام محمد غزالى به مراحل چهارگانه‌اى که فرد باید سپرى کند تا به مرحله گردن نهادن به آموزش برسد پرداخته است.
آموزشکار: در ادبیات تربیتى ما به جاى آموزشکار/مدرس، بیشتر از واژه معلم استفاده شده است. نگارنده پس از اشاره به این نکته و علت آن و پیش از بررسى کوتاه شروط و شایستگى‌ها و اخلاق و صفات معلم، از زبان امام محمد غزالى به مراحل چهارگانه‌اى که فرد باید سپرى کند تا به مرحله گردن نهادن به آموزش برسد پرداخته است.


مربیان مسلمان معلمى را رسالت مى‌دانند نه پیشه‌اى چونان دیگر شغل‌ها. بر این اساس، براى معلم وظایفى برشمارده‌اند که نگارنده به هشت مورد از آن‌ها از زبان [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]] اشاره کرده است؛ سپس شمارى از اصول آموزشى که بر معلم است در مقام آموزش آن‌ها را پاس بدارد برشمارده است. پس از آن به برخى از شروط معلمى از زبان [[عبدالباسط علموى]]، [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|ابن‌ جماعه]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ماوردی، علی بن محمد|ابوالحسن ماوردى]] پرداخته شده است.
مربیان مسلمان معلمى را رسالت مى‌دانند نه پیشه‌اى چونان دیگر شغل‌ها. بر این اساس، براى معلم وظایفى برشمارده‌اند که نگارنده به هشت مورد از آن‌ها از زبان [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]] اشاره کرده است؛ سپس شمارى از اصول آموزشى که بر معلم است در مقام آموزش آن‌ها را پاس بدارد برشمارده است. پس از آن به برخى از شروط معلمى از زبان [[عبدالباسط علموى]]، [[ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر|ابن‌ جماعه]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ماوردی، علی بن محمد|ابوالحسن ماوردى]] پرداخته شده است.


مؤلف در ادامه این بحث به دیدگاه شمارى از مربیان مسلمان دربارۀ گرفتن دستمزد معلمى اشاره کرده و نظر [[نووی، یحیی بن شرف|نووى]]، مالک [بن انس]، ابوالحسن قابسى، ابن‌ مسعود، ابن‌حبیب، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ابن سحنون، محمد بن عبدالسلام|ابن‌ سحنون]] را در این‌باره بازگفته است.
مؤلف در ادامه این بحث به دیدگاه شمارى از مربیان مسلمان دربارۀ گرفتن دستمزد معلمى اشاره کرده و نظر [[نووی، یحیی بن شرف|نووى]]، مالک [بن انس]، ابوالحسن قابسى، ابن‌ مسعود، ابن‌حبیب، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ابن سحنون، محمد بن عبدالسلام|ابن‌ سحنون]] را در این‌باره بازگفته است.
خط ۴۷: خط ۴۷:
برنامه آموزشى: سومین عنصر از عناصر یادشده در فرآیند آموزش است. نگارنده در واکاوى این عنصر، نخست از اهمیت و جایگاه برنامه آموزشى یاد کرده است، آنگاه افزوده است که برنامه آموزشى، نظامى است که داراى چند نظام فرعى است: هدف‌ها، مواد آموزشى، روش‌هاى آموزشى، ارزیابى و آزمون. پس از این به مواد درسى در برنامه آموزشى در اندیشه تربیتى در اسلام پرداخته و اشاره شده است که در مواد آموزشى باید دو شرط فراهم باشد: توجه به بعد اخلاقى، تأکید بر فعالیت‌هاى عقلى یعنى مشاهده و تفکر و منطق و تجربه و تحلیل. در ادامه بحث به شمارى از مواد درسى در فرهنگ اسلامى اشاره شده است و با تقسیم مواد آموزشى برنامه آموزشى دولت‌هاى اسلامى به این تقسیم‌بندى از نگاه ابن‌خلدون اشاره و مواد آموزشى دولت‌هایى که در تقسیم [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]] قرار گرفته‌اند شرح و بررسى شده است.
برنامه آموزشى: سومین عنصر از عناصر یادشده در فرآیند آموزش است. نگارنده در واکاوى این عنصر، نخست از اهمیت و جایگاه برنامه آموزشى یاد کرده است، آنگاه افزوده است که برنامه آموزشى، نظامى است که داراى چند نظام فرعى است: هدف‌ها، مواد آموزشى، روش‌هاى آموزشى، ارزیابى و آزمون. پس از این به مواد درسى در برنامه آموزشى در اندیشه تربیتى در اسلام پرداخته و اشاره شده است که در مواد آموزشى باید دو شرط فراهم باشد: توجه به بعد اخلاقى، تأکید بر فعالیت‌هاى عقلى یعنى مشاهده و تفکر و منطق و تجربه و تحلیل. در ادامه بحث به شمارى از مواد درسى در فرهنگ اسلامى اشاره شده است و با تقسیم مواد آموزشى برنامه آموزشى دولت‌هاى اسلامى به این تقسیم‌بندى از نگاه ابن‌خلدون اشاره و مواد آموزشى دولت‌هایى که در تقسیم [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]] قرار گرفته‌اند شرح و بررسى شده است.


روش‌ها و شیوه‌هاى آموزشى: سرآغاز این بحث اشارتى است به سیر تحول روش یادگیرى در انسان از آموزش طبیعى و مستقیم از طبیعت تا روش‌هاى ابتدایى بشر؛ سپس به اصول روش‌هاى آموزشى در اندیشه اسلامى پرداخته و از این رهگذر اصول ذیل شرح و بررسى شده است: تدریج، تبسیط، گفتگو و پرسش. در واشکافت این اصول از دیدگاه‌هاى [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|ابن‌ جماعه]]، اخوان‌ الصفا، مغراوى، یاد شده است.
روش‌ها و شیوه‌هاى آموزشى: سرآغاز این بحث اشارتى است به سیر تحول روش یادگیرى در انسان از آموزش طبیعى و مستقیم از طبیعت تا روش‌هاى ابتدایى بشر؛ سپس به اصول روش‌هاى آموزشى در اندیشه اسلامى پرداخته و از این رهگذر اصول ذیل شرح و بررسى شده است: تدریج، تبسیط، گفتگو و پرسش. در واشکافت این اصول از دیدگاه‌هاى [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]]، [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]]، [[ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر|ابن‌ جماعه]]، اخوان‌ الصفا، مغراوى، یاد شده است.


نویسنده پس از عرضه چکیده و جمع‌بندى‌اى بلند، گزیده‌هایى از متون تربیتى در اسلام را نقل کرده است. این گزیده‌ها از آثار عالمان ذیل است: [[عبدالباسط مغراوى]]، [[بدرالدین ابن‌ جماعه]]، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]]، [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]]، [[ابن جزار، احمد بن ابراهیم|ابن‌ جزار قیروانى]]، [[ماوردی، علی بن محمد|ابوالحسن ماوردى]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن‌ عبدالبر قرطبى]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]].
نویسنده پس از عرضه چکیده و جمع‌بندى‌اى بلند، گزیده‌هایى از متون تربیتى در اسلام را نقل کرده است. این گزیده‌ها از آثار عالمان ذیل است: [[عبدالباسط مغراوى]]، [[بدرالدین ابن‌ جماعه]]، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]]، [[ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد|ابن‌ خلدون]]، [[ابن جزار، احمد بن ابراهیم|ابن‌ جزار قیروانى]]، [[ماوردی، علی بن محمد|ابوالحسن ماوردى]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن‌ عبدالبر قرطبى]]، [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]].