مشکاة المصابيح: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==گزارش کتاب==

فرهنگ‌های لغت هماره از منابع تحقیق در زبان و ادب فارسی بوده‌اند. از آن میان فرهنگ‌های عربی ـ فارسی از حیث برابرهای فارسی موجود در این کتب که خود گاه لغاتی تازه را شامل می‌شود و هم از حیث برابرگذاری واژگانی میان دو زبان حایز اهمیت و ویژگی است. امکان کشف ظرفیت‌های زبان فارسی از طریق دقت در لغات برابرنهاده از قابلیت‌های مهم این کتاب‌هاست. کتاب‌های لغت عربی ـ فارسی افزون بر کارکردی که در زمان تألیف داشته‌اند، امروزه دارای فواید ارزشمندی از نظر تحقیق در زبان فارسی و عربی هستند. برخی از فواید آنها مانند دیگر کتاب‌های خطی عام است؛ مثل حفظ صورت گویشی لغات و نشان‌دادن تغییرات واژگان در طول زمان از طریق حرکت‌گذاری، برخی دیگر ویژۀ اینگونه کتب است؛ از قبیل: واژه‌های ساده و شیرین فارسی که در این کتب برابر کلمات عربی نهاده شده، امروزه می‌تواند در امر واژه‌گزینی به کار محققان آید؛ اسامی بسیاری از جانوران، گیاهان و معادن در این کتب حفظ شده است؛ برخی کلمات امروزه در زبان فارسی نامفهوم و ناآشناست و فهم آن از طریق معادل عربی آنها میسر است؛ بسیاری از مدخل‌های کتب لغت عربی ـ فارسی لغات دخیل هستند که شمار زیادی از آنها فارسی است و .... .

«مشکاة المصابیح» فرهنگ لغتی است منثور با مقدمۀ کوتاه به زبان عربی شامل حمد خدا و نعت پیامبر و نام کتاب و مؤلف و توضیح شیوۀ تنظیم لغات که فاقد شواهد شعری است. این کتاب که از جمله کتاب‌های لغت مفصل است، بر اساس ترتیب حروف الفبا با درنظرگرفتن حرکات سه‌گانه به شیوۀ باب و فصل (بدون قید کلمۀ فصل) تدوین شده است. هر یک از حروف الفبا یک باب است که پس از آن به ترتیب حروف الفبا تمام لغات یافته‌شده در آن باب گردآوری شده است.

حدود هزار مدخل در این کتاب دربردارندۀ برابرها و حواشی ترکی است که جمع‌آوری آنها فهرستی از واژه‌های ترکی پیش از قرن دهم را ترتیب خواهد داد. همچنین می‌دانیم بیشتر کتاب‌های لغت در خراسان و ماوراءالنهر و هند تألیف شده‌اند و با توجه به اینکه محدودۀ جغرافیایی این تألیف آسیای صغیر است، این امر هم می‌تواند از جمله ویژگی‌های این کتاب به شمار آید.

این کتاب فرهنگ لغتی الفبایی است که مؤلف در تنظیم آن حرف کلمه را باب و حرف دوم را فصل گرفته و افزون بر این حرکات سه‌گانۀ حرف اول را نیز در ترتیب لغات دخالت داده است. به این معنی که فتحه را بر ضمه و ضمه را بر کسره مقدم کرده است.