پرش به محتوا

میجی، امپراتور ژاپن و دنیای او (1912-1852): نگاهی به جریان تجدد و تعالی ژاپن با مرور زندگی‌نامه‌ی امپراتور میجی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه اند ' به 'ه‌اند '
جز (جایگزینی متن - 'ت ها ' به 'ت‌ها ')
جز (جایگزینی متن - 'ه اند ' به 'ه‌اند ')
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
'''میجی، امپراتور ژاپن و دنیای او (1912-1852): نگاهی به جریان تجدد و تعالی ژاپن با مرور زندگی‌نامه‌ی امپراتور میجی''' تألیف [[کین، دونالد|دونالد کین]]؛ مترجم [[رجب‌زاده، هاشم|هاشم رجب‌زاده]]، بالنده شدن و درخشش علمی و صنعتی زاپن در عصر جدید، در کنار جلوه‌ی فرهنگ و هنر والای آن، توجه بسیاری را به خود گرفته است. پژوهندگان آگاهی‌های تازه‌ای از گوشه‌های تاریک تمدن و تاریخ ژاپن یافته اند و آثار بسیاری از روزگار باستان سر از خاک درآورده است. در این میان تاریخ تجدد ژاپن و رویدادهای مهم و سرنوشت ساز دوره‌ی امپراتور میجی (1912-1868) بخش مهمی از تاریخ آن سرزمین به شمار می آید و بی گمان ترکیب و گردش کار جهانی را که امروز می بینیم شکل داده است. امپراتور میجی هم عصر ناصرالدین شاه قاجار بود و از این رو شرح زمانه، سرگذشت و کارهای او برای خوانندگان ایرانی جالب و تأمل برانگیز است.
'''میجی، امپراتور ژاپن و دنیای او (1912-1852): نگاهی به جریان تجدد و تعالی ژاپن با مرور زندگی‌نامه‌ی امپراتور میجی''' تألیف [[کین، دونالد|دونالد کین]]؛ مترجم [[رجب‌زاده، هاشم|هاشم رجب‌زاده]]، بالنده شدن و درخشش علمی و صنعتی زاپن در عصر جدید، در کنار جلوه‌ی فرهنگ و هنر والای آن، توجه بسیاری را به خود گرفته است. پژوهندگان آگاهی‌های تازه‌ای از گوشه‌های تاریک تمدن و تاریخ ژاپن یافته‌اند و آثار بسیاری از روزگار باستان سر از خاک درآورده است. در این میان تاریخ تجدد ژاپن و رویدادهای مهم و سرنوشت ساز دوره‌ی امپراتور میجی (1912-1868) بخش مهمی از تاریخ آن سرزمین به شمار می آید و بی گمان ترکیب و گردش کار جهانی را که امروز می بینیم شکل داده است. امپراتور میجی هم عصر ناصرالدین شاه قاجار بود و از این رو شرح زمانه، سرگذشت و کارهای او برای خوانندگان ایرانی جالب و تأمل برانگیز است.
==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
در سال‌های دهه‌ی 1850 میشامدها و بلاهای طبیعی سخت روی می‌داد. روابط ژاپن با ممالک خارجی هم پرالتهاب بود. در سال 1953 ناوگانی به رهبری ناخدا پری آمریکایی که می‌خواست دروازه‌های ژاپن را به روی تجارت بگشاید در آب‌های ساحلی ژاپن پیدا شد؛ و حکومت سپهسالاری (شوگون) در 31 مارس 1854 پیمان کاناگاوا را بی مشورت امپراتور با آمریکا امضا کرد. در نوامبر 1854 کشتی جنگی روس به خلیج اوساکا رسید؛ و در سال 1856 تا ونزند هریس، وزیر مختار آمریکا، با کشتی جنگی به شیمودا آمد و در این بندر مستقر شد. روز 13 مارس 1861 ناو جنگی تندرو روسی در جزایر تسوشیما میان کره و ژاپن پهلو گرفت. مقاومت‌ها در داخل ژاپن فزاینده بود روز 5 ژوئن 1860 چهارده رونین (سامورانی امیر از دست داده) از ایالت میتو به سفارتخانه‌ی بریتانیا در ادو (توکیو کنونی) پایتخت شوگون حمله کردند. از سوی دیگر امیر ایالت هاگی نماینده‌ای به کیوتو نزد امپراتور فرستاد و درخواست کرد که دربار ژاپن به سیاست انزوای کشور پایان دهد. امپراتور کؤمی نپذیرفت؛ اما موافق تقویت نیروی نظامی زاپن بود، و قطعه‌ای تانکا (شعر پنج بندی 31 هجانی) در این باره سرود. اکنون مشغله‌ی عمده‌ی ذهنی دربار تصمیم به قبول یا رد درخواست شوگون برای وصلت با کازو نومی یا (چیکاکو نومی یا) خواهر کوچک تر کؤمی بود (عروسی سرانجام در 11 مارس 1862 سرگرفت). شورشیان در کیوتو که مخالف این وصلت بودند چند مقام درباری، از آن میان ایواکورا تومومی، را در حصر خانگی نهادند. کؤمی همچنان اصرار داشت که شوگون یا فرمانروای لشکری ژاپن در اجرای سیاست چندصاله‌ی «سونؤ جوی» (احترام به امپراتور و راندن وحشیان) همه‌ی خارجی‌ها را از ژاپن بیرون کند. مقام های حکومت سپهسالاری از فرونشاندن آشوب و ناآرامی‌ها که پیوسته گسترده تر می‌شد ناتوان ماندند؛ و در بهار سال 1863 شوگون، توکوگاوا یه موچی، برای نخستین بار به کیوتو و نزد امپراتور رفت و همان روز از شاهزاده موتسو هیتو (میجی بعدی) هم دیدن کرد. فکر از میان برداشتن نظام سپهسالاری و بازگرداندن قدرت حکومت به امپراتور میان شماری از درباریان پیدا شده بود، و هرچه می‌گذشت شمار بیش تری از امیران ولایات (دایمیو) هم با این فکر همراه می‌شدند.
در سال‌های دهه‌ی 1850 میشامدها و بلاهای طبیعی سخت روی می‌داد. روابط ژاپن با ممالک خارجی هم پرالتهاب بود. در سال 1953 ناوگانی به رهبری ناخدا پری آمریکایی که می‌خواست دروازه‌های ژاپن را به روی تجارت بگشاید در آب‌های ساحلی ژاپن پیدا شد؛ و حکومت سپهسالاری (شوگون) در 31 مارس 1854 پیمان کاناگاوا را بی مشورت امپراتور با آمریکا امضا کرد. در نوامبر 1854 کشتی جنگی روس به خلیج اوساکا رسید؛ و در سال 1856 تا ونزند هریس، وزیر مختار آمریکا، با کشتی جنگی به شیمودا آمد و در این بندر مستقر شد. روز 13 مارس 1861 ناو جنگی تندرو روسی در جزایر تسوشیما میان کره و ژاپن پهلو گرفت. مقاومت‌ها در داخل ژاپن فزاینده بود روز 5 ژوئن 1860 چهارده رونین (سامورانی امیر از دست داده) از ایالت میتو به سفارتخانه‌ی بریتانیا در ادو (توکیو کنونی) پایتخت شوگون حمله کردند. از سوی دیگر امیر ایالت هاگی نماینده‌ای به کیوتو نزد امپراتور فرستاد و درخواست کرد که دربار ژاپن به سیاست انزوای کشور پایان دهد. امپراتور کؤمی نپذیرفت؛ اما موافق تقویت نیروی نظامی زاپن بود، و قطعه‌ای تانکا (شعر پنج بندی 31 هجانی) در این باره سرود. اکنون مشغله‌ی عمده‌ی ذهنی دربار تصمیم به قبول یا رد درخواست شوگون برای وصلت با کازو نومی یا (چیکاکو نومی یا) خواهر کوچک تر کؤمی بود (عروسی سرانجام در 11 مارس 1862 سرگرفت). شورشیان در کیوتو که مخالف این وصلت بودند چند مقام درباری، از آن میان ایواکورا تومومی، را در حصر خانگی نهادند. کؤمی همچنان اصرار داشت که شوگون یا فرمانروای لشکری ژاپن در اجرای سیاست چندصاله‌ی «سونؤ جوی» (احترام به امپراتور و راندن وحشیان) همه‌ی خارجی‌ها را از ژاپن بیرون کند. مقام های حکومت سپهسالاری از فرونشاندن آشوب و ناآرامی‌ها که پیوسته گسترده تر می‌شد ناتوان ماندند؛ و در بهار سال 1863 شوگون، توکوگاوا یه موچی، برای نخستین بار به کیوتو و نزد امپراتور رفت و همان روز از شاهزاده موتسو هیتو (میجی بعدی) هم دیدن کرد. فکر از میان برداشتن نظام سپهسالاری و بازگرداندن قدرت حکومت به امپراتور میان شماری از درباریان پیدا شده بود، و هرچه می‌گذشت شمار بیش تری از امیران ولایات (دایمیو) هم با این فکر همراه می‌شدند.
خط ۳۸: خط ۳۸:
برنامه‌ی آموزش امپراتور نوجوان از بزرگ ترین نگرانی‌های اطرافیان او و بزرگان دربار بود. میجی از آغاز تمایل خود را به حضور در همه‌ی کارهای حکومت نشان داد. در سال 1869 کیدو، از بزرگان دربار، به درخواست مربیان امپراتور از او خواست که در تحصیل دانش نیز جدیتی شایسته‌ی تبار آسمنی خود نشان دهد. پس از چندی، به معرفی موری آرینوری، وزیر فرهنگ، موتودا معلمی او را عهده دار شد؛ و در سال‌های 1871 تا 1891 همچنان او را تعلیم می‌داد. اندیشه و بینش موتودا اثری شگرف در بارآمدن ذهن و شیوه‌ی نگرش میجی به احوال و امور داشت. موتودا معتقد بود که دانش و حقیقت را باید در کتاب‌های ششکانه (آثار کلاسیک ادب چین) جست، نه در جایی دیگر؛ و مغرب زمین در روابط انسانی چیزی آموختنی ندارد و فقط علوم جدید را باید از آنجا گرفت. عقیده به اصالت علم غربی و اخلاقیات شرقی در میجی نتیجه‌ی آموزش موتودا بود. موتودا برای سهم و تأثیرش در تدوین منشور یا فرمان سلطنتی آموزش سال 1890 نیز معروف و ممتاز است.
برنامه‌ی آموزش امپراتور نوجوان از بزرگ ترین نگرانی‌های اطرافیان او و بزرگان دربار بود. میجی از آغاز تمایل خود را به حضور در همه‌ی کارهای حکومت نشان داد. در سال 1869 کیدو، از بزرگان دربار، به درخواست مربیان امپراتور از او خواست که در تحصیل دانش نیز جدیتی شایسته‌ی تبار آسمنی خود نشان دهد. پس از چندی، به معرفی موری آرینوری، وزیر فرهنگ، موتودا معلمی او را عهده دار شد؛ و در سال‌های 1871 تا 1891 همچنان او را تعلیم می‌داد. اندیشه و بینش موتودا اثری شگرف در بارآمدن ذهن و شیوه‌ی نگرش میجی به احوال و امور داشت. موتودا معتقد بود که دانش و حقیقت را باید در کتاب‌های ششکانه (آثار کلاسیک ادب چین) جست، نه در جایی دیگر؛ و مغرب زمین در روابط انسانی چیزی آموختنی ندارد و فقط علوم جدید را باید از آنجا گرفت. عقیده به اصالت علم غربی و اخلاقیات شرقی در میجی نتیجه‌ی آموزش موتودا بود. موتودا برای سهم و تأثیرش در تدوین منشور یا فرمان سلطنتی آموزش سال 1890 نیز معروف و ممتاز است.


مشاوران میجی حتی در میانه‌ی آشوب و ناآرامی پیامد محاصره‌ی قشون دولتی در قلعه‌ی کوماموتو (سال 1877 ) همچنان در تدبیر و تلاش بودند که میجی کار تحصیل خود را دنبال کند. امپراتور در سفرش به یاماگاتا، آکیتا و هوکایدو (تابستان 1881) شب‌ها را در تابستان‌ها می ماند. داشن آموزان انشای خود را در معرفی مباحث ادب چین یا آثار کلاسیک ژاپن برای او می‌خواندند، و او به بسیاری از آن‌ها جایزه می‌داد؛ بیش تر، کتاب‌های فرهنگ لغات. میجی که از سفر شمال به توکیو برگشت. ایواکورا از بزرگان دولت خود را - که حق تربیت نیز بر گردن امپراتور داشت - خواست و گفت که بایسته است که اساس تحصیل در مدرسه بر اخلاقیات قدیم گذاشته شود. میجی را برای حافظه‌ی کم نظیرش ستوده اند اما پویایی ذهن او محدود بود. مانند هر انسان دیگر، ضعف نفس هایی هم داشت. آمیزه‌ای از حکمرانی دیرپای و جدیت در کار و احساس مسئولیت میجی را درخشان‌ترین فرمانروا در تاریخ ژاپن ساخته است. در نخستین سال‌های پادشاهی‌اش اعلامیه‌ای به نام او صادر شد گویای این که اداره‌ی تاریخ در دربار ایجاد شده است تا تاریخ بازنگری شده‌ای برای ژاپن تألیف کند. در قضایای دشوار سال 1875، استحکام موضوع و استواری میجی نشان داد که دوره‌ی بی تجربگی جوانسالی او سرآمده است. اعتراض پذیری میجی از فضیلت‌های دیگر او بود، و ساده زیستی‌اش همه را به تحسین وامی داشت. در راه سفرش در تاکانو چند شیرینی محلی خرید، و با شیرینی و میوه‌های ناگونو برای ملکه و ملکه مادر ارمغان فرستاد. این که سوقات‌ها را به رایگان نگرفت او را از شاهان اروپایی ممتاز می‌کند. گه گاه هم برای تمجید و تحبیب به خانه‌ی بزرگان دربار و دولت می‌رفت، و در این مناسب‌ها برای شان هدایای نفیس می برد و پاداش نقدی شایسته‌ای به آن‌ها می‌داد. در شرح حال و رفتار شاهان قاجار، به خصوص ناصرالدین شاه که با میجی هم عصر بود و یک عمر پادشاهی کرد، خوانده ایم که به خانه‌ی هریک از بزرگان دولت و والیان و حاکمان بازگشته از مأموریت که می‌رفت صاحبخانه ناگزیر بود که مبلغی گزاف حق القدم تقدیم کند و قراول و یساول و فراشان شاهی هم خانه‌ی میزبان را غارت می‌کردند.
مشاوران میجی حتی در میانه‌ی آشوب و ناآرامی پیامد محاصره‌ی قشون دولتی در قلعه‌ی کوماموتو (سال 1877 ) همچنان در تدبیر و تلاش بودند که میجی کار تحصیل خود را دنبال کند. امپراتور در سفرش به یاماگاتا، آکیتا و هوکایدو (تابستان 1881) شب‌ها را در تابستان‌ها می ماند. داشن آموزان انشای خود را در معرفی مباحث ادب چین یا آثار کلاسیک ژاپن برای او می‌خواندند، و او به بسیاری از آن‌ها جایزه می‌داد؛ بیش تر، کتاب‌های فرهنگ لغات. میجی که از سفر شمال به توکیو برگشت. ایواکورا از بزرگان دولت خود را - که حق تربیت نیز بر گردن امپراتور داشت - خواست و گفت که بایسته است که اساس تحصیل در مدرسه بر اخلاقیات قدیم گذاشته شود. میجی را برای حافظه‌ی کم نظیرش ستوده‌اند اما پویایی ذهن او محدود بود. مانند هر انسان دیگر، ضعف نفس هایی هم داشت. آمیزه‌ای از حکمرانی دیرپای و جدیت در کار و احساس مسئولیت میجی را درخشان‌ترین فرمانروا در تاریخ ژاپن ساخته است. در نخستین سال‌های پادشاهی‌اش اعلامیه‌ای به نام او صادر شد گویای این که اداره‌ی تاریخ در دربار ایجاد شده است تا تاریخ بازنگری شده‌ای برای ژاپن تألیف کند. در قضایای دشوار سال 1875، استحکام موضوع و استواری میجی نشان داد که دوره‌ی بی تجربگی جوانسالی او سرآمده است. اعتراض پذیری میجی از فضیلت‌های دیگر او بود، و ساده زیستی‌اش همه را به تحسین وامی داشت. در راه سفرش در تاکانو چند شیرینی محلی خرید، و با شیرینی و میوه‌های ناگونو برای ملکه و ملکه مادر ارمغان فرستاد. این که سوقات‌ها را به رایگان نگرفت او را از شاهان اروپایی ممتاز می‌کند. گه گاه هم برای تمجید و تحبیب به خانه‌ی بزرگان دربار و دولت می‌رفت، و در این مناسب‌ها برای شان هدایای نفیس می برد و پاداش نقدی شایسته‌ای به آن‌ها می‌داد. در شرح حال و رفتار شاهان قاجار، به خصوص ناصرالدین شاه که با میجی هم عصر بود و یک عمر پادشاهی کرد، خوانده ایم که به خانه‌ی هریک از بزرگان دولت و والیان و حاکمان بازگشته از مأموریت که می‌رفت صاحبخانه ناگزیر بود که مبلغی گزاف حق القدم تقدیم کند و قراول و یساول و فراشان شاهی هم خانه‌ی میزبان را غارت می‌کردند.


در اوصاف میجی نوشته اند او پادشاهی بود با چشم های نافذ که نشان می‌داد که او کسی نیست که اختیار کار خود را یکسره در دست وزیرانش بگذارد. پادشاه مردی خوش اندام و خوش سیما بود؛ چشم و ابرو و موی سیاه داشت؛ پیچیدگی چشم ظاهر نبود؛ و رنگ بشره سبزه‌ی تند بود. قیافه‌ی جازم و جاذب داشت. میجی با هوشمندی و دقت نظر و ذهب باز، سران و مشاوران و کارگزاران دولت و دربار خود را خب می‌شناخت و به ضعف و قوت‌های هر یک آگاه بود و از روحیه و رفتار هرکدامشان شناختی درست و دقیق یافته بود. در میانشان، آن که به راستی مورد اعتمادش بود ایتو هیروبومی بود. خلقیات خاص خود را نیز داشت. دوست نداشت که از او عکس بگیرند، و به طبیبانی که عهده دار حفظ تندرستی و درمان ناخوشی‌اش بودند اعتماد نداشت...
در اوصاف میجی نوشته‌اند او پادشاهی بود با چشم های نافذ که نشان می‌داد که او کسی نیست که اختیار کار خود را یکسره در دست وزیرانش بگذارد. پادشاه مردی خوش اندام و خوش سیما بود؛ چشم و ابرو و موی سیاه داشت؛ پیچیدگی چشم ظاهر نبود؛ و رنگ بشره سبزه‌ی تند بود. قیافه‌ی جازم و جاذب داشت. میجی با هوشمندی و دقت نظر و ذهب باز، سران و مشاوران و کارگزاران دولت و دربار خود را خب می‌شناخت و به ضعف و قوت‌های هر یک آگاه بود و از روحیه و رفتار هرکدامشان شناختی درست و دقیق یافته بود. در میانشان، آن که به راستی مورد اعتمادش بود ایتو هیروبومی بود. خلقیات خاص خود را نیز داشت. دوست نداشت که از او عکس بگیرند، و به طبیبانی که عهده دار حفظ تندرستی و درمان ناخوشی‌اش بودند اعتماد نداشت...


به این ترتیب چون بالنده شدن و درخشش علمی و صنعتی ژاپن در عصر جدید، در کنار جلوه‌ی فرهنگ و هنر والای آن، توجه بسیاری را به خود گرفته است، پژوهندگان آگاهی‌های تازه‌ای از گوشه‌های تاریک تمدن و تاریخ ژاپن یافته اند و آثار بسیاری از روزگار باستان سر از خاک درآورده است. در این میان تاریخ تجدد ژاپن و رویدادهای مهم و سرنوشت ساز دوره‌ی امپراتور میجی (1912-1868) بخش مهمی از تاریخ آن سرزمین به شمار می آید و بی گمان ترکیب و گردش کار جهانی را که امروز می بینیم شکل داده است. امپراتور میجی هم عصر ناصرالدین شاه قاجار بود و از این رو شرح زمانه، سرگذشت و کارهای او برای خوانندگان ایرانی جالب و تأمل برانگیز است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2316 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>
به این ترتیب چون بالنده شدن و درخشش علمی و صنعتی ژاپن در عصر جدید، در کنار جلوه‌ی فرهنگ و هنر والای آن، توجه بسیاری را به خود گرفته است، پژوهندگان آگاهی‌های تازه‌ای از گوشه‌های تاریک تمدن و تاریخ ژاپن یافته‌اند و آثار بسیاری از روزگار باستان سر از خاک درآورده است. در این میان تاریخ تجدد ژاپن و رویدادهای مهم و سرنوشت ساز دوره‌ی امپراتور میجی (1912-1868) بخش مهمی از تاریخ آن سرزمین به شمار می آید و بی گمان ترکیب و گردش کار جهانی را که امروز می بینیم شکل داده است. امپراتور میجی هم عصر ناصرالدین شاه قاجار بود و از این رو شرح زمانه، سرگذشت و کارهای او برای خوانندگان ایرانی جالب و تأمل برانگیز است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2316 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>


==پانويس ==
==پانويس ==