واژه‌نامه توصیفی ایران‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''واژه‌نامه توصیفی ایران‌شناسی''' تألیف دکتر [[طاحونی، پوران|پوران طاحونی]]، عضو هیئت علمی بنیاد ایران‌شناسی؛ نگرش باسته به مقوله‌ی ایرانشناسی و درک مفاهیم اساسی در این دانش سترگ، ضرورتی است که اینک بیش از پیش باید بدان پرداخته شود؛ چرا که مناظر و مزایای گشوده شده در برابر روی پژوهشگران ایرانشناسی، گذشته از رهاورد ارزشمند پژوهش‌های ایرانیان و غیر ایرانیان، گاه به دلیل کثر آراء و اقوال ناسره و غالبا برگرفته از برداشت‌های ناصواب مربوط به عدم شناخت از فرهنگ و تمدن بی مثال ایرانی خالی از نقصان نمی باشد. در این مجال، تألیف و تدوین واژه نامه توصیفی ایرانشناسی که نتیجه تحقیق مستمر و صرف سال‌ها پژوهش در موضوعات، اسناد و مدارک گوناگون بوده است؛ صورت گرفته و ارائه می گردد.

ایران‌شناسی یا مطالعات ایرانی از شاخه‌های دانش خاورشناسی است و به مجموعه‌ای از مطالعات منظم و علمی وجوه گوناگون تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اطلاق می‌شود. تاریخ دانش ایران‌شناسی همچون دیگر شاخه‌های خاورشناسی، به تاریخ روابط غرب با شرق باز می گردد. برای آشنایی با دانش ایران شناسی، نگاهی اجمالی به تاریخ دانش خاورشناسی، ضروری است. اصطلاح جغرافیای شرق، در طول تاریخ به دلایل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، دچار تغییر در مفهوم و قلمرو جغرافیایی شده است. دنیای مقابل یونان و روم، سرزمین‌های شرق دریای مدیترانه، دنیای اسلام، شرق مرموز، سرزمین هند، سرزمین‌های مستعمره، قلمرو دولت عثمانی، شمال آفریق، دنیای غیر اروپایی و ...، تنها برخی از مفاهیم و حدود شرق، در بازه‌های زمانی گوناگون است. واژه‌ی اوریانتالیسم (شرق شناسی یا خاورشناسی) در سال 1779 میلادی به زبان انگلیسی و بیست سال بعد به زبان فرانسوی راه یافت. در سال 1838، فرهنگستان فرانسه به آن رسمیت بخشید. بر خلاف واژه، جریان خاورشناسی در مفهوم «پژوهش و شناخت دانش‌ها و آداب و رسوم مردم خاورزمین» سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. تاریخ اولین نوشته‌های شرق شناسی به سال‌ها قبل از میلاد مسیح باز می گردد.

با وقوع جنگ‌های صلیبی، شناخت شرق وارد مرحله‌ی جدیدی شد ولی آغاز شناخت منظم شرق، توسط غرب، به سال 1312 میلادی باز می گردد. در این سال، انجمن علمای مسیحی در وین تصمیم گرفتند، کرسی‌های زبان‌های عربی، عبری و یونانی را در شهرهای بزرگ تأسیس کنند. اهداف اقتصادی عصر اکتشافات، مطالعه و شناخت شرق را به ضرورت تبدیل کرد و با توسعه استعماری غرب، مکاتب متنوع شرق شناسی ظهور کرد. شرق شناسی انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، روسی ایتالیایی و آمریکایی، مکاتبی بودند که در ارتباط با منافع ملی و سیاسی این کشورها، برای مطالعه‌ی شرق به وجود آمد.