الثبت المصان المشرف بذكر سلالة سيد ولد عدنان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الثبت المصان المشرّف بذكر سلالة سيد ولد عدنان'''، تألیف مؤیدالدین عبیدالله اعرجی حسینی واسطی، معروف به ابن اعرج حسینی علوی(م 787ق) در معرفی اعقاب و فرزندان رسول‌الله(ص) و اهل‌بیت(ع) است که آن را به درخواست عده‌ای از سادات نوشته است. کتاب با تحقیق سید مهدی رجایی منتشر شده است.

از این کتاب، گروهی از نویسندگان تراجم و معاجم یاد کرده‌اند؛ افرادی همچون: علامه شیخ آقابزرگ طهرانی در «الذريعة»؛ علامه ابن کمونه در «موارد الإتحاف» و «منية الراغبين في طبقات النسابين»؛ اسماعیل‌ پاشا بغدادی در «هدية العارفين» و «إيضاح الكمونة في الذيل علی كشف الظنون» و عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفين». سراج‌الدین محمد رفاعی در «صحاح الأخبار» نیز فراوان از این کتاب نقل کرده و در اول کتابش تصریح کرده که «المشجر الكشاف»، تشجیر کتاب الثبت الضمان است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>.

این کتاب را شیخ ابوالحسن علی صوفی نسابه تشجیر کرده و «المختصر في نسب آل سيد البشر» نامیده است. همچنین سید محمد بن احمد بن عمیدالدین حسینی نجفی (متوفی اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم) آن را مشجر کرده و «كتاب بحر الأنساب أو المشجر الكشاف» نامیده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

سید مهدی رجایی این کتاب را با استفاده از نسخه‌ای ارزشمند که آن را از دارالوثائق مصر به دست آورده، تحقیق کرده است<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. به گفته محقق، این کتاب به «بحر الأنساب» ابونظام واسطی هم مشهور است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>. اسماعیل پاشا بغدادی، در کتابش «هدية العارفين»، کتاب را به این نام نامیده، است<ref>ر.ک: اسماعیل پاشا بغدادی، ج1، ص650</ref>‏.

واسطی کتابش را با اشاره‌ای مختصر به حیات رسول‌الله(ص) و فرزندان آن حضرت آغاز کرده است. پس از آن به‌اختصار از ائمه اهل‌بیت(ع) و اعقاب و فرزندان ایشان سخن گفته است. پس از آن از اعقاب جعفر بن علی الهادی(ع) مشهور به جعفر کذاب<ref>ر.ک: متن کتاب، ص32-33</ref>، ابراهیم بن موسی الکاظم(ع)، ملقب به «الهادي‌إلی‌الله»<ref>ر.ک: همان، ص36</ref> و یکی از ائمه زیدیه، زید بن موسی الکاظم(ع) ملقب به «زید النار»<ref>ر.ک: همان، ص60</ref> و دیگر فرزندان و نوادگان ائمه اطهار(ع) سخن رفته است.