تاریخ سیاسی اجتماعی علل سقوط و عوامل پایداری دولت حفصیان: تفاوت میان نسخه‌ها

دولت حفصی به دنبال حوادث بزرگ در شرق و غرب جهان اسلام مانند سقوط اندلس و پیدایش و کشف آمریکا و تأسیس دولت ممالیک در مصر و شام و دولت ایلخان مغول در ایران و گرم شدن بازار روابط بین الملل و حقوق آن پدید آمد. منطقه نفوذ آن که خاکریز جهان اسلام در برابر غرب مسیحی بود، از حیث سیاسی جغرافیایی فوق العاده متزلزل بود. این وضعیت تونس را در معرض هجوم دائم قدرت های خارجی قرار داده بود. دولتمردان حفصی از لحاظ کمی و کیفی نسبت به رجال سیاسی معاصر خود با ایجاد روابط بین الملل مناسب، در جایگاه برتر سیاسی قرار داشتند و چهره های بزرگ سیاسی تاریخ، چون ابن خلدون بزرگ روابط بین الملل، در بین آن ها پدید آمد. دخالت های همسایگان آن ها، دولت ایوبی، ممالیک، بنی مرین و بنی زیان در امور داخلی حفصیان، که هرکدام به گونه ای به دنبال منافع خود بودند، بویژه مرینی ها، بارها تکرار شد.

اندلس که در آغاز حرکت استرداد قرار گرفته بود در آتش تفرقه ای مسلمانان می سوخت. حفصیان با تکیه بر اندلسی های مهاجر، دولت خود را روی کار آوردند و این همواره مایه ناخوشنودی مغربی ها بود. فرار و مهاجرت مسلمانان اندلسی به مغرب، بویژه تونس همچنان رو به افزایش بود. شکل گیری قطب های بزرگ قدرت در اروپا و پیدایش امپراتوری عثمانی، دولت حفصی را به رغم نیم قرن مقاومت مردمی از صحنه سیاست خارج کرد. دولت چهارصد ساله حفصی یک پدیده بزرگ سیاسی قرون میانه بود که در بستری از مناسبات سیاسی شکل گرفت و حوادث فرهنگی آن نیز در همین چهار چوب قابل بررسی است.

فروپاشی امپراطوری موحدین که صدسال مغرب و اندلس و افریقیه را قلمرو حکومت اسلامی ساخت، بزرگترین خسارت برای مدیترانه و جهان اسلام و صلح و امنیت اروپا بود و چندین دولت در این منطقه پدید آمد و مدیترانه محل ارتباطات بین المللی شد و مطالبی در روابط و حقوق بین الملل و حقوق دریاها نوشته شد. دولت حفصیان در سلسله ای گسترده از روابط با شرق و اروپا و دولت های مسیحی شمال اندلس آخرین مرحله از فرهنگ و تمدن اسلامی را رقم زد. روابط آنها با اسپانیا و پرتغال و جمهوری های ایتالیا و فرانسه متفاوت از روابط با دولت های اسلامی غرناطه و بنی مرین و بنی زیان و ممالیک بود. طیف گسترده ای از روایط بازرگانی، فرهنگی و خانوادگی و سیاسی و مذاکرات جنگ و صلح به ویژه مذاکرات جنگ صلیبی هشتم بین تونس و پاریس برقرار بود که منجر به پیمان صلحی با فرانسه شد که به منزله پایان جنگ های هشتگانه کلاسیک صلیبی بود.