در کوی آرشان (بیست گفتار درباره حماسه‌سرایی در ایران باختری): تفاوت میان نسخه‌ها

حماسه اصطلاحی است برای انواع داستان‌های رزمی و پهلوانی. این اصطلاح مجموعه‌ای از نوشته ها و سروده ها را در بر دارد و هسته مرکزی آن ملیت مردمی را تشکیل می‌دهد که در یک محدوده جغرافیایی و با ویژگی‌های مشترک زندگی می‌کنند. بارزترین نمود این همبستگی در حماسه دفاع از مرزهای جغرافیایی در برابر تجاوزات بیگانگان است. آثاری که در طول تاریخ در میان ملت ها با این رویکرد به وجود آمده است، حماسه نامیده می‌شود. این نوع ادبی، ادب حماسی و مطالعه آن به عنوان رشته‌ای دانشگاهی تعریف شده است. ادب حماسی بازتابی از فرهنگ و جهان بینی یک انسان و یک ملت است که در آن ساختارهای اجتماعی، روابط بشری، روابط سیاسی، چگونگی شکل گیری نهادهای اجتماعی، پیشرفت از بدویت به مدنیت، بنیادها و چهارچوب های شهریاری، پهلوانی و ...تصویر شده است. این گونه است که ادبیات حماسی بخش‌های بسیار بزرگی از زندگی یک ملت را در بر می گیرد و رابطه‌ی تنگاتنگی با فرهنگ، اساطیر، باورها، اعتقادات و تاریخ یک ملت دارد. ادبیات حماسی به عنوان گسترده ترین و فراگیرترین نوع ادبی ایران زمین نقشی بسیار مهم در روند تاریخی و هویت ملی ایرانیان داشته و دارد. نقش محوری ادبیات حماسی در ایجاد اتحاد، همدلی و یکپارچگی ملی و تأثیرگذاری آن بر انواع ادبی دیگر انکارناپذیر است. اگرچه ادبیات حماسی ایران - با رویکرد ایران فرهنگی گذشته و ایران سیاسی امروز - بیشتر با محوریت زبان فارسی و شاهنامه شناخته می‌شود، اما گستره آن بسیار فراتر است، تا آنجا که می‌توان شاهنامه و آثار حماسی فراسی را تنها بخشی از ادبیات حماسی ایران و بخش‌های دیگر ار متعلق به زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دانست که حتی در مواردی دارای عناصری کهن تر از شاهنامه اند و رویکردهای ویژه خود را دارند. آثار حماسی منحصر به فرد غرب ایران به زبان گورانی روشن بر این مدعاست.