سنجش منابع تاریخی شاهنامه در پادشاهی خسرو انوشیروان: تفاوت میان نسخه‌ها

عمر شاهکار جهانی فردوسی - [[شاهنامه فردوسی (نشر قطره)|شاهنامه]] - مرز هزاره را درنوردیده و اهمیت و تأثیر آن در این مدت بر سرنوشت ایران و ایرانیان، یک تنه با تأثیر حدود هزار سال پادشاهای اشکانیان و ساسانیان در شکل گیری و تداوم اندیشه‌ی ایرانشهری و هویت ایرانی پهلو می زند. ستاره‌ی فردوسی درچنان برهه‌ی خطیری بر سپهر تاریخ ایران دمید و درخشید که پس از سقوط ساسانیان و در فقدان دولت ملی، نه تنها «زمانه سراسر پر از جنگ بود» بلکه فرهنگ نیز دچار آشفتگی و عدم تعادل گردیده و هویت ایرانی در معرض سرگشتگی و گم گشتگی قرار گرفته بود. بازماندگان خاندان‌های اصیل ایرانی از طبقات بالا و طبقات میانی کوشش می‌کردند تا در برابر آشفتگی‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی اصالت خویش را حفظ کنند. حاصل این ایستادگی ها در عرصه‌ی سیاسی، قیام های بی شمار و سرانجام تشکیل دولت‌های نیمه مستقل و مستقل از دستگاه خلافت در سرزمین‌های ایرانی بود. اما در عرصه‌ی فرهنگی ایرانیان حتی موفق تر عمل می‌کردند و با به دست گرفتن نبض دانش در تمدن اسلامی از یک سو و به اوج رساندن ادبیات فاخر فارسی از سوی دیگر، احیای ایران را در بلند مدت تضمین کردند. در فرایند تبلور و تکامل ادبیات ایران پس از اسلام، ابتدا تحریرهای مختلفی شکل گرفت و سپس جای خود را به شاهنامه نگاری داد. در تحول موازی دیگری و با هدف افزایش هرچه بیشتر برد اجتماعی، شاهنامه‌های منثور میدان مقاومت فرهنگی را به شاهنامه‌های منظوم سپردند و در عین حال حماسه‌های منظوم کوچکی نیز سروده می شد. همه‌ی این پیشرفت ها در حالی صورت می پذیرفت که بستر اجتماعی به دلیل سیاست خلفای جائر اموی و عباسی به ضرر نخبگان شیعی و ایرانی بود و تنها با همت والا و کوشش خستگی ناپذیر، شنا کردن در مسیر خلاف جریان رودخانه میسر می شد. در این برهه، بی گمان فردوسی بر رسالت تاریخی خویش و اهمیت کاری که در صدد انجامش بود کاملا اشراف داشت و با چنین جان آگاه و لبریز از عشق ایران، به سرایش شاهنامه اش دست برگشود. با همت والای [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، شاهنامه اش به اوجی تکرارناپذیر رسید و نه تنها در ادبیات پرفروغ ایران زمین بلکه در تاریخ ادبیات جهان نیز به جایگاه رفیعی دست یافت. این شاهکار جهانی به یمن شخصیت پرمنش و پیچیده‌ی آفریننده اش، ابعاد گوناگونی پیدا کرده است؛ از یک سو حافظه‌ی دیرپای ایرانیان از ژرفای تاریخ و پیشاتاریخ است و از سوی دیگر روح حماسی ملت مقاوم ایران را تجلی می بخشد. از یک طرف آموزاننده‌ی اصول زندگی درست و بازتاباننده‌ی سبک زندگی خردگرای ایرانی است و از طرف دیگر مشحون از آموزه‌های اخلاقی و منش پهلوانی. به این ترتیب [[شاهنامه فردوسی (نشر قطره)|شاهنامه‌ی فردوسی]] که با واسطه‌ی مأخذ مدون، به متون پارسی میانه بر می گردد، به یکی از منابع بسیار مهم در پژوهش تاریخ و فرهنگ ایران باستان تبدیل شد. از این رو حتی در دوران معاصر، در تحقیقات مربوط به ایران کهن که توسط دانشمندان ایرانی و غیر ایرانی انجام گرفته، همواره از این منبع به عنوان اثری معتبر بهره جسته‌اند. نویسنده در این نوشتار سعی کرده است تا با موشکافی و دقت علمی، طی یک مقایسه‌ی تطبیقی و انتقادی، اصالت، اهمیت و اعتبار متن شاهنامه‌ی فردوسی را به اثبات رساند.<ref> [https://www.historylib.com/books/2290 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>